Một số lưu ý khi kiểm toán doanh nghiệp có giao dịch liên kết
Hoạt động của Ngành - Ngày đăng : 09:25, 08/04/2021
(BKTO) - DN hoạt động thua lỗ kéo dài nhưng vẫn mở rộng kinh doanh, DN vay nợ quá mức, nhất là từ bên liên kết, DN có chi phí tài chính, chi phí lãi vay lớn... là đối tượng được KTNN tập trung phân tích khi kiểm toán công tác quản lý thu, việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với các DN có giao dịch liên kết.
Qua kiểm toán, KTNN sẽ chỉ ra thiếu sót, sai phạm (nếu có) trong việc thực hiện các luật và chính sách thuế đối với DN có giao dịch liên kết . Ảnh tư liệu
Mục tiêu của cuộc kiểm toán công tác quản lý thu, việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với các DN có giao dịch liên kết là đánh giá: Việc tổ chức thực hiện công tác chống thất thu NSNN của địa phương (UBND tỉnh, thành phố; cơ quan thuế và các đơn vị chức năng có liên quan) đối với quản lý giá giao dịch liên kết; sự tuân thủ pháp luật, quy trình nghiệp vụ trong công tác quản lý thuế đối với DN có giao dịch liên kết của cơ quan thuế; việc tuân thủ pháp luật về kê khai, xác định giá giao dịch liên kết, kê khai thuế của DN có giao dịch liên kết; tính hiệu lực, hiệu quả trong việc thực hiện chính sách quản lý thuế đối với DN có giao dịch liên kết (trọng tâm đánh giá quản lý kê khai, công tác thanh tra, kiểm tra); việc thực hiện nghĩa vụ với NSNN của các DN có giao dịch liên kết; việc tuân thủ quy định pháp luật trong kê khai hồ sơ giá chuyển giao của các DN có giao dịch liên kết.
Qua kiểm toán, KTNN sẽ chỉ ra thiếu sót, sai phạm (nếu có) trong việc thực hiện các luật và chính sách thuế đối với DN có giao dịch liên kết; xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân, kiến nghị xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật; chỉ ra các bất cập về cơ chế, chính sách đối với việc quản lý thu, thực hiện nghĩa vụ thuế của DN có giao dịch liên kết để kiến nghị với cơ quan thẩm quyền chấn chỉnh, sửa đổi, bổ sung quy định.
Theo KTNN khu vực IV, để nhận diện DN có giao dịch liên kết, kiểm toán viên (KTV) cần phân tích quan hệ về vốn, nội dung hoạt động, chiến lược kinh doanh như quan hệ về vốn giữa DN là đối tượng đối chiếu và bên liên kết; lịch sử DN, lịch sử thay đổi cổ đông lớn; thực trạng giao dịch với bên liên kết, sản phẩm chính và kim ngạch giao dịch, thị trường bán hàng và quy mô thị trường, kết quả kinh doanh và đặc điểm hoạt động của DN. Đồng thời, KTV cần phân tích, đối chiếu Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, Giấy phép đầu tư, Biên bản họp hội đồng quản trị, hội đồng thành viên, các khoản phải thu, các khoản phải trả, góp vốn liên doanh, vay ngắn hạn, vay dài hạn để xác định được tổ chức, cá nhân có quan hệ liên kết với DN theo quy định.
Lựa chọn các doanh nghiệp tiềm ẩn rủi ro để tập trung phân tích
Cũng theo KTNN khu vực IV, các DN được lựa chọn phân tích khi kiểm toán công tác quản lý thu, việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với các DN có giao dịch liên kết, gồm: DN hoạt động thua lỗ kéo dài hoặc kết quả kinh doanh lãi/lỗ có tính chu kỳ khiến DN không phải nộp thuế; DN có giao dịch mua bán với công ty liên kết trên 50% tổng giá trị thương mại toàn DN; DN có giá bán hàng hóa dịch vụ cho các đơn vị có quan hệ liên kết thấp hơn giá bán cho các đơn vị giao dịch độc lập.
KTV cũng cần tập trung phân tích, đánh giá các DN có giá mua nguyên vật liệu, hàng hóa, dịch vụ của công ty mẹ ở nước ngoài có hiện tượng cao hơn so với việc mua của các đơn vị độc lập khác hoặc thị trường khác dẫn đến chi phí tăng cao; DN có giá bán hàng hóa dịch vụ xuất khẩu cho nước ngoài, chủ yếu bao tiêu sản phẩm qua công ty mẹ có hiện tượng giá bán, giá gia công thấp hơn giá vốn dẫn đến kết quả sản xuất kinh doanh liên tục lỗ mất vốn nhiều năm để công ty mẹ hỗ trợ vốn hoặc cho vay vốn không tính lãi; DN có tình trạng vay nợ quá mức, nhất là từ bên liên kết; DN có chi phí tài chính, chi phí lãi vay lớn, vay nợ kéo dài vượt quá khả năng trả nợ hoặc lãi suất vay cao hơn nhiều lãi suất thị trường; DN giao dịch nhiều với các công ty có thuế suất ưu đãi.
Bên cạnh đó, KTV cần tập trung phân tích: Những giao dịch quan trọng với các bên liên quan hầu hết diễn ra ở nơi có thuế suất thấp; tái cấu trúc DN có giao dịch liên kết với nước ngoài; việc lựa chọn những phương thức thanh toán đặc biệt như thanh toán các khoản lãi suất tín dụng, chi phí bảo hiểm, quảng cáo, chi phí tư vấn, trả bản quyền sở hữu trí tuệ, thương hiệu với các công ty có quan hệ liên kết ở nước ngoài. Quá trình kiểm toán cũng cần lưu ý những khác biệt đáng kể giữa thuế suất hiệu dụng (tỷ lệ giữa thuế thực trả và thu nhập) được các công ty trong cùng công ty đa quốc gia báo cáo và lãi suất danh nghĩa, bởi đó có thể là kết quả của việc chuyển giá khi phân bổ quá nhiều lợi nhuận cho các khu vực có thuế suất thấp…
MINH ANH