Gỡ vướng cho hoạt động hợp tác xã và công tác đấu thầu

Chính trị - Ngày đăng : 11:50, 25/04/2022

(BKTO) - Tại Phiên họp thứ 10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) thống nhất trình Quốc hội dự án Luật Hợp xã (sửa đổi) và Luật Đấu thầu (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ tư (tháng 10/2022). Các ý kiến trong UBTVQH đều nhấn mạnh tính cấp thiết sửa đổi, bổ sung hai dự Luật này nhằm sớm tháo gỡ nhiều vướng mắc, bất cập trong hoạt động hợp tác xã và hoạt động đấu thầu.

UBTVQH cho ý kiến về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022. Ảnh: quochoi.vn

Nhiều chính sách về hợp tác xã chưa đi vào thực tiễn

Tại Kỳ họp thứ 3 sắp tới, Quốc hội sẽ quyết định Chương trình Xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022. Trong 8 dự án luật được Chính phủ đề nghị bổ sung vào chương trình Kỳ họp thứ 5 (tháng 10/2022) để Quốc hội cho ý kiến lần đầu có dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) và dự án Luật Hợp tác xã (sửa đổi).

Nêu ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật về đề xuất của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, việc sửa đổi Luật Hợp tác xã (HTX) là rất cần thiết. Dự kiến tại Hội nghị Trung ương 5 sắp tới (tháng 5/2022), Ban Chấp hành Trung ương sẽ xem xét, cho ý kiến về tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW và tổng kết 10 năm thi hành Luật HTX năm 2012. Trong quá trình chuẩn bị hồ sơ đề nghị xây dựng Luật, cơ quan soạn thảo đã bám sát các kết quả tổng kết Nghị quyết số 13-NQ/TW. Vì vậy, Ủy ban Pháp luật tán thành với đề nghị của Chính phủ bổ sung dự án Luật này trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 4 và thông qua tại Kỳ họp thứ 5.

Báo cáo làm rõ một số vấn đề liên quan đến sửa đổi Luật HTX, tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông (cơ quan được giao chủ trì soạn thảo dự án Luật) cho biết, Bộ đã tiến hành tổng kết thi hành 10 năm Luật HTX, đồng thời tổng kết 20 năm thi hành Nghị quyết số 13 của Ban Chấp hành Trung ương khóa IX về đổi mới, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể và HTX.

Bộ đã phối hợp với Liên minh HTX tổ chức nhiều hội thảo, trong đó có hội thảo quốc tế, lấy ý kiến tất cả các địa phương. Chủ tịch nước cũng có 4 cuộc làm việc chuyên đề với các địa phương về kinh tế tập thể HTX.

Theo Thứ trưởng Trần Duy Đông, quá trình tổng kết nổi lên 3 nhóm vấn đề lớn, các hạn chế, vướng mắc cần sửa đổi. Thứ nhất là, các quy định chồng chéo, chưa thống nhất với các luật khác, ví dụ như Bộ luật Dân sự, Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa, Luật Chuyển giao công nghệ.

Thứ hai, một số quy định trong Luật chưa đầy đủ và đã lạc hậu, gây khó khăn trong quá trình thực hiện. Ví dụ như, chưa đầy đủ, thống nhất các quy định về tổ kinh tế, kinh tế hợp tác, chưa bao quát hết được các khu vực của kinh tế tập thể, HTX. Quy định về kiện toàn hợp tác xã chưa được cụ thể, rõ ràng. Một số quy định về quản lý nhà nước về HTX như đăng ký tổ chức lại, chuyển đổi, giải thể chưa phù hợp…

“Hiện nay vấn đề lớn nhất là huy động nguồn lực cho hợp tác xã cũng chưa quy định cụ thể. Các địa phương kiến nghị rất nhiều” - Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư thông tin.

Nhóm bất cập tiếp theo là các quy định chưa phản ánh đầy đủ bản chất của HTX như nguyên tắc mở rộng thành viên HTX, quy định bắt buộc thành viên sử dụng các sản phẩm, dịch vụ của HTX; các quy định liên quan đến biểu quyết của thành viên…

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị cần quan tâm, sửa đổi nhiều nội dung trong Luật Hợp tác xã để chính sách đi vào cuộc sống. Ảnh: TTXVN

Cho biết Hội nghị Trung ương 5 sẽ xem xét thông qua Nghị quyết về kinh tế HTX, kinh tế tập thể, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhất trí trình dự án Luật HTX (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 4 để kịp thời thế chế hóa tinh thần của Hội nghị Trung ương. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư tập trung nghiên cứu một số nội dung rất quan trọng trong lần sửa đổi này. Chẳng hạn như liên quan đến xử lý quỹ không chia; vấn đề tỷ lệ cung ứng dịch vụ…

Liên quan đến việc thành lập DN trong HTX, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, Luật hiện hành đã có quy định cho phép HTX được thành lập DN nhưng chưa nói đến quy trình, thủ tục, điều kiện hoạt động, các mối quan hệ như thế nào.

“Tôi sang Isarel, tưới nhỏ giọt của Tập đoàn DELTA một năm doanh thu hàng tỷ USD, nhưng thực chất là một DN của một HTX. Còn ở Trung Quốc, có những HTX sở hữu những công ty du lịch có hàng loạt khách sạn 5 sao. Ở Việt Nam, thực tiễn tại Ninh Bình đã có những chủ HTX thành lập đến 5 DN. Nhu cầu thành lập DN đầu tư rất lớn, nhưng cơ sở pháp lý và vận hành của DN trong HTX như thế nào thì cần phải rõ trong sửa đổi Luật lần này” - Chủ tịch Quốc hội đề nghị.

Bên cạnh đó, theo Chủ tịch Quốc hội, hiện nay rất nhiều chính sách liên quan đến HTX nhưng không đi vào cuộc sống được. Vì vậy, phải đánh giá kỹ để luật hóa những chính sách này, không để quy định trong Nghị định. “Nghị định nói mỗi HTX được vay không cần thế chấp đến 500 triệu đồng. Nhưng thực tế không có một ngân hàng thương mại nào cho HTX vay không có thế chấp, nên chính sách không đi vào được cuộc sống” - Chủ tịch Quốc hội nêu thực tế.

Quy định cụ thể về lựa chọn nhà thầu trong trường hợp cấp bách

Liên quan đến sửa đổi Luật Đấu thầu, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông cho biết, qua tổng kết 10 năm thi hành Luật Đấu thầu cho thấy một số bất cập, vướng mắc nổi lên cần cấp bách sửa đổi.

Theo đó, về lựa chọn nhà đầu tư theo Luật Đấu thầu, đặc biệt trong các lĩnh vực xã hội hóa, lĩnh vực có hai nhà đầu tư quan tâm thì chưa được quy định rõ. Ví dụ hiện nay, rất nhiều nhà đầu tư tư nhân quan tâm đến đầu tư lĩnh vực điện, bệnh viện, sân bay, môi trường… song hiện nay chưa có quy định nên còn lúng túng trong thực tiễn. Bộ Kế hoạch và Đầu tư là thường trực Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ, qua rà soát các vướng mắc, khó khăn cho thấy rất nhiều địa phương đề nghị phải bổ sung hướng dẫn cụ thể nội dung này.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông chỉ ra nhiều bất cập cần sửa đổi trong Luật Đấu thầu. Ảnh: TTXVN

Bên cạnh đó, các quy định về trường hợp chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc, chưa giải quyết được trong một số trường hợp cấp bách. Ví dụ như trong các chương trình phòng, chống dịch bệnh, xây dựng các công trình có quy mô lớn cần đẩy nhanh tiến độ. Luật cũng chưa có quy định để khuyến khích sản xuất các sản phẩm dịch vụ trong nước của các nhóm yếu thế.

Đặc biệt, theo Thứ trưởng Trần Duy Đông, hiện nay chúng ta đã ký kết 15 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó 3 hiệp định là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA), Hiệp định Thương mại tự do Liên minh châu Âu-Việt Nam (EVFTA) đều có cam kết mở cửa thị trường mua sắm công, vì vậy, phải thực hiện cam kết quốc tế để điều chỉnh Luật Đấu thầu ở những nội dung liên quan.

Đồng tình về sự cần thiết, cấp bách sửa đổi Luật Đấu thầu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, trong quá trình rà soát các quy định pháp luật có liên quan, đặc biệt là qua giám sát chuyên đề về thực hiện chính sách pháp luật về công tác quy hoạch cho thấy nhiều vấn trong đấu thầu cần phải có quy định. Chẳng hạn, nhiều ý kiến cho rằng việc lựa chọn tư vấn thông qua đấu thầu không chọn được các đơn vị tư vấn có năng lực, có kinh nghiệm để triển khai lập các quy hoạch. Hay các đường cao tốc, các chương trình, dự án trong Nghị quyết 43/2022/QH15 cũng đưa ra nhiều cơ chế để phải chỉ định thầu…

“Có rất nhiều vấn đề có vướng mắc, mâu thuẫn trong quy định về đấu thầu. Tuy nhiên trong hồ sơ dự án Luật thì những thực tiễn này chưa phản ánh rõ. Chính phủ cần làm rõ những chính sách, tháo gỡ được những vướng mắc trong các quy định về đấu thầu” - ông Vũ Hồng Thanh nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra./.

Đ. KHOA