Kiểm toán giúp nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành hợp tác xã

Chính trị - Ngày đăng : 20:05, 15/09/2022

(BKTO) - Kiểm toán hợp tác xã (HTX) là việc làm rất cần thiết nhằm tạo sự minh bạch và phản ánh “sức khỏe” của HTX cho các thành viên và các đối tác, giúp Hội đồng quản trị (HĐQT) và Ban giám đốc quản lý điều hành hiệu quả, tạo điều kiện để HTX huy động vốn từ các tổ chức tín dụng bên ngoài và là cơ sở để Nhà nước hỗ trợ cho HTX.


                
   

Kiểm toán HTX vẫn chưa được triển khai phổ biến. Ảnh minh họa: VGP

   

Tuy kiểm toán HTX quan trọng như vậy nhưng việc làm này vẫn chưa được triển khai phổ biến trên thực tế. Vì vậy, cần hoàn thiện quy định pháp luật để nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành HTX - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nêu rõ.

Luật pháp chưa bắt buộc phải kiểm toán hợp tác xã

Trong Báo cáo đánh giá tác động của chính sách sửa đổi Luật HTX gửi lên Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã chỉ ra điểm khác biệt, nếu như kiểm toán các doanh nghiệp chỉ tập trung vào kiểm toán tài chính, phục vụ cho người quản lý điều hành thì việc kiểm toán HTX cần thực hiện toàn diện về tài chính, về hoạt động phục vụ thành viên của HTX, về hoạt động quản lý nội bộ HTX, về hoạt động phúc lợi thành viên trong HTX và về xây dựng, củng cố tính hợp tác, chia sẻ trong HTX.

Theo quy định tại Điều 61 Luật HTX năm 2012 và Điều 22 Nghị định số 193/2013/NĐ-CP về kiểm toán HTX: “HTX thực hiện chế độ tài chính, kiểm toán theo quy định của pháp luật; HTX có thành viên pháp nhân phải thực hiện kiểm toán bắt buộc; khuyến khích HTX thực hiện kiểm toán nội bộ”.

Ngoài ra, Quỹ tín dụng nhân dân chịu quy định hoạt động tín dụng bắt buộc phải kiểm toán theo Thông tư số 44/2011/TT-NHNN và Thông tư số 39/2011/TT-NHNN. Như vậy, quy định hiện hành chưa xây dựng được lộ trình áp dụng kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập bắt buộc đối với tất cả các HTX.

Giám sát tình hình thực hiện Luật HTX năm 2012, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá, công tác kiểm tra, giám sát các hoạt động trong HTX rất yếu và mờ nhạt vì năng lực của HĐQT, Ban kiểm soát của các HTX còn yếu, không tự phát hiện các điểm yếu, hạn chế trong tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật HTX và càng khó giúp HĐQT, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX khắc phục triệt để các hạn chế, yếu kém mắc phải.

Theo các chuyên gia nghiên cứu, quy định về kiểm toán đối với HTX nói chung mới chỉ dừng lại ở mức khuyến khích áp dụng nên đa số các HTX chưa quan tâm đến kiểm toán HTX, hoạt động tài chính thiếu minh bạch, tình hình quản trị HTX yếu. Nguyên nhân một phần do quy định pháp luật chưa đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ.

Thực tế cho thấy, đa số HTX hiện nay không thực hiện kiểm toán do mất thời gian, tốn chi phí, nội dung khó hiểu so với trình độ người quản lý. Đáng chú ý là HTX chưa thấy được giá trị của báo cáo kiểm toán đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Ngay cả Quỹ tín dụng nhân dân chịu quy định hoạt động tín dụng bắt buộc phải kiểm toán nhưng việc thực hiện kiểm toán còn mang tính đối phó, chưa sử dụng hiệu quả ý nghĩa và giá trị của kiểm toán trong hoạt động quản lý, điều hành.

Cần bổ sung nội dung kiểm toán trong Luật Hợp tác xã (sửa đổi)

Đưa ra giải pháp, Bộ KHĐT cho rằng Nhà nước cần bổ sung một lĩnh vực mới về kiểm toán chuyên ngành HTX trong hoạt động kinh tế - xã hội. Cần nghiên cứu cơ cấu tổ chức triển khai thực hiện kiểm toán HTX, trong đó bao gồm đơn vị thực hiện kiểm toán, cơ quan tổ chức cấp chứng chỉ; cơ quan kiểm tra, giám sát chất lượng kiểm toán HTX; cơ quan đào tạo kiểm toán viên và hằng năm, Nhà nước cần dành một nguồn ngân sách nhất định để cho các cơ quan hoạt động.
                
   

Cần nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành HTX thông qua kiểm toán. Ảnh minh họa: VGP

   

Để nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành HTX, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu phương án, cần bổ sung một chương riêng trong Luật HTX (sửa đổi) theo hướng quy định chi tiết kiểm toán đối với một số HTX, liên hiệp HTX, trong đó có kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập.

Tại chương này của Luật sẽ bổ sung nội dung chính về kiểm toán phù hợp với các nội dung, tiêu chuẩn kiểm toán HTX trên thế giới và quy định chung về kiểm toán hiện hành ở trong nước, bao gồm: đối tượng kiểm toán, phạm vi, tần suất, giá trị báo cáo kiểm toán; giám sát, đánh giá chất lượng kiểm toán; chủ thể thực hiện công tác kiểm toán, điều kiện, tiêu chuẩn kiểm toán viên; nội dung kiểm toán (kiểm toán tuân thủ, kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán hoạt động và kiểm toán xã hội).

Đồng thời, Bộ KHĐT cũng đề xuất bổ sung quy định về lộ trình, hình thức, nội dung thực hiện kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập đối với HTX, liên hiệp HTX tùy theo quy mô số lượng thành viên, doanh thu.

Bên cạnh đó, cần bổ sung các chính sách hỗ trợ, ưu đãi về kiểm toán đối với HTX, liên hiệp HTX và đưa vào quy định tại Chương chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước trong Luật HTX (sửa đổi).
         
Giá trị cao nhất khi kiểm toán là hỗ trợ cho các HTX đạt hiệu quả hoạt động cao hơn thông qua đánh giá báo cáo kiểm toán, giảm thất thoát, lãng phí vốn hỗ trợ, đầu tư của Nhà nước cho HTX. Các HTX được hướng dẫn nâng cao nghiệp vụ, củng cố hoạt động tài chính kế toán; nâng cao hiệu quả, hiệu năng quản lý, độ tin cậy thông tin, phòng ngừa rủi ro; được tư vấn hoạch định kế hoạch, phương án sản xuất kinh doanh.

Nếu thực hiện kiểm toán HTX, Nhà nước sẽ tăng được nguồn thu từ một số hoạt động như cấp chứng chỉ kiểm toán cho HTX, chứng chỉ chất lượng kiểm toán viên, thuế từ các đơn vị đào tạo, cơ quan kiểm toán HTX…

Về phía các HTX, quy định này giúp các HTX được đối xử bình đẳng như các doanh nghiệp, được tham gia các hoạt động kinh tế, xã hội… Thông qua hoạt động kiểm toán giúp HTX tạo dựng niềm tin cho các thành viên yên tâm cống hiến, đóng góp xây dựng cho HTX cũng như các tổ chức tín dụng, đối tác làm ăn với HTX.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thẳng thắn chỉ ra rằng, chi phí về kiểm toán, đào tạo và trả lương kiểm toán viên phục vụ kiểm soát nội bộ của HTX là đáng kể. Đây là một rào cản lớn cho các HTX ở Việt Nam hiện nay, do đa số các HTX còn yếu về tài chính, hoạt động còn đơn giản./.
PHÚC KHANG