Sớm triển khai Bộ Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương trên phạm vi toàn quốc

Được sự hỗ trợ kỹ thuật của Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO), trên cơ sở nghiên cứu và tham khảo kinh nghiệm xây dựng các bộ chỉ số cấp địa phương đã có trong nước (PCI, PAR, PAPI…) và kinh nghiệm nước ngoài, Bộ KHCN đã xây dựng Bộ Chỉ số ĐMST cấp địa phương theo 10 bước như hướng dẫn của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) cho xây dựng bộ chỉ số tổng hợp, phù hợp với bối cảnh thực tiễn, đặc điểm của các địa phương ở Việt Nam.

Bộ Chỉ số ĐMST cấp địa phương của Việt Nam có 51 chỉ số, chia làm 7 trụ cột theo nguyên lý của Bộ chỉ số ĐMST toàn cầu (GII), bao gồm: Thể chế, Nguồn nhân lực và nghiên cứu,  Cơ sở hạ tầng,  Trình độ phát triển của thị trường,  Trình độ phát triển kinh doanh (5 trụ cột đầu vào phản ánh những yếu tố KHCN và ĐMST tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội),  Sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ,  Tác động (2 trụ cột đầu ra phản ánh những tác động của KHCN và ĐMST đối với phát triển kinh tế - xã hội).

Trong giai đoạn thu thập dữ liệu, Bộ KHCN đã tổ chức nhiều hội thảo, nhiều buổi làm việc với các bộ, cơ quan trung ương để trao đổi thống nhất thu thập dữ liệu từ các cơ quan quản lý nhà nước (37/51 chỉ số được lấy dữ liệu từ các cơ quan quản lý nhà nước). Đồng thời,  Bộ KHCN đã xây dựng tài liệu hướng dẫn và tập huấn cho các địa phương để thu thập các dữ liệu liên quan tại địa phương (14/51 chỉ số được lấy dữ liệu từ các địa phương).

Trong năm 2022, Bộ KHCN đã tích cực phối hợp với Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) và các cơ quan liên quan triển khai thử nghiệm tại 20 tỉnh/thành phố ở 6 vùng kinh tế có mức thu nhập khác nhau, cơ cấu kinh tế khác nhau, đủ tiêu chí để đại diện cho tất cả 63 tỉnh/thành phố trên phạm vi toàn quốc.

Trong giai đoạn xử lí, phân tích dữ liệu và xây dựng báo cáo, Bộ KHCN đã tổ chức tính toán theo đúng các chuẩn mực quốc tế và sau đó gửi tới chuyên gia quốc tế độc lập (do WIPO chỉ định) để đánh giá độc lập kết quả xây dựng và thử nghiệm bộ chỉ số trên nhiều góc độ: Phương pháp thiết kế bộ chỉ số, độ tin cậy của dữ liệu, kết quả tính toán...

Theo kết quả phân tích, đánh giá, các địa phương tham gia thử nghiệm được chia thành 4 nhóm, nhóm dẫn đầu gồm 2 địa phương; nhóm thứ hai là gồm 4 địa phương; nhóm thứ ba gồm 8 địa phương, và 4 địa phương thuộc nhóm cuối cùng (có 2/20 địa phương không có đủ dữ liệu nên không đưa vào danh sách đánh giá). Kết quả đánh giá cho thấy có sự phù hợp, tương đồng cao giữa đặc thù mô hình phát triển  kinh tế - xã hội và hoạt động KHCN, ĐMST.

Với mỗi địa phương, kết quả đánh giá, xếp hạng của từng chỉ số (51 chỉ số), nhóm chỉ số và trụ cột được trình bày trong một bảng thông tin tổng hợp. Đồng thời, 5 điểm mạnh và 5 điểm yếu của mỗi địa phương cũng được chỉ rõ.

Trên cơ sở các thông tin chi tiết này, các địa phương có thể nhận diện được các vấn đề cần chú trọng để từ đó có các chỉ đạo, điều hành trong việc xây dựng và thực hiện các biện pháp, giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội dựa trên KHCN và ĐMST của địa phương, góp phần nâng cao năng lực kinh doanh, năng lực cạnh tranh, năng lực ĐMST của địa phương và của quốc gia

Vừa qua, chuyên gia quốc tế độc lập do WIPO chỉ định đã tiến hành kiểm định độc lập Bộ chỉ số. Kết quả kiểm định của chuyên gia quốc tế đã khẳng định khung chỉ số và các chỉ số thành phần được thiết kế phù hợp, phản ánh được hiện trạng của đối tượng được đo lường; các bước xử lí dữ liệu, tính toán điểm số và thứ hạng đều được thực hiện đầy đủ, chính xác, minh bạch và đáng tin cậy.

Kết quả thử nghiệm cho thấy Bộ Chỉ số ĐMST cấp địa phương đủ mạnh để đưa ra những kết luận hữu ích, tạo nên bức tranh thực tế, tổng thể về hiện trạng mô hình phát triển kinh tế - xã hội dựa trên KHCN và ĐMST của từng địa phương. Qua đó, Bộ chỉ số sẽ cung cấp căn cứ và bằng chứng về điểm mạnh, điểm yếu, các yếu tố tiềm năng và các điều kiện cần thiết để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội dựa trên KHCN và ĐMST của từng địa phương.

Trên cơ sở kết quả thử nghiệm thành công Bộ Chỉ số ĐMST cấp địa phương năm 2022,  Bộ KHCN kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho phép chính thức triển khai Bộ Chỉ số ĐMST cấp địa phương trên phạm vi toàn quốc từ năm 2023./.

THÙY LÊ