Đánh giá kỹ tác động, nguyên tắc, điều kiện thành lập Quỹ Bình ổn giá

Đảm bảo linh hoạt trong điều chỉnh danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá

Sáng 15/3, ngay sau khai mạc Phiên họp thứ 21, UBTVQH đã cho ý kiến về một số vấn đề lớn và nội dung còn ý kiến khác khau của Dự án Luật giá (sửa đổi).

Báo cáo tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, quá trình tiếp thu, chỉnh lý sau Kỳ họp thứ 4 của Quốc hội, quy định về bình ổn giá trong Dự thảo Luật vẫn còn ý kiến khác nhau.

Về thẩm quyền quyết định danh mục hàng hóa thuộc diện bình ổn giá, nhiều đại biểu Quốc hội và cơ quan thẩm tra đề nghị giữ như quy định của Luật hiện hành. Theo đó, cần quy định rõ mặt hàng bình ổn giá trong Luật, trường hợp cần điều chỉnh, giao UBTVQH xem xét, quyết định

Ông Nguyễn Phú Cường nêu rõ, giá là vấn đề ảnh hưởng, tác động trực tiếp đến từng người dân, doanh nghiệp, liên quan ổn định thị trường. Do đó, cần được quy định cụ thể trong Luật nhằm tạo sự công khai, minh bạch, đặc biệt nhằm tránh việc lạm dụng để mở rộng phạm vi các mặt hàng thuộc diện bình ổn giá, hạn chế sự can thiệp từ cơ quan quản lý nhà nước đến quy luật cung cầu; bảo đảm tính pháp lý chắc chắn, ổn định, giúp doanh nghiệp, người dân đang kinh doanh những mặt hàng thuộc diện bình ổn giá có chiến lược kinh doanh phù hợp.

Đồng thời, việc quy định rõ danh mục các mặt hàng bình ổn giá trong Luật cũng khắc phục tình trạng “luật khung, luật ống”.

Để bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời, Luật Giá hiện hành cũng đã quy định trường hợp cần điều chỉnh danh mục các mặt hàng bình ổn giá, Chính phủ trình UBTVQH xem xét, quyết định (UBTVQH họp hằng tháng và có thể họp bất thường để kịp thời quyết định).

Tuy nhiên, Cơ quan soạn thảo đề nghị giao Chính phủ quy định mặt hàng bình ổn giá.

Cho ý kiến về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, việc thay đổi danh mục mặt hàng bình ổn giá có tác động lớn đến quyền và nghĩa vụ của công dân và doanh nghiệp.

Để linh hoạt hơn, trên cơ sở kế thừa Luật hiện hành, Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu theo hướng quyền quyết định thay đổi danh mục vẫn là của Quốc hội, nhưng trong thời gian Quốc hội không họp, có thể ủy quyền cho UBTVQH trên cơ sở đề nghị của Chính phủ.

“Sửa đổi theo hướng này cũng nhằm chia sẻ trách nhiệm cho Chính phủ” - Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, về thẩm định, quyết định danh mục hàng hóa thuộc diện bình ổn giá, nên giữ quy định như Luật hiện hành, vì giá là vấn đề quan trọng, liên quan mật thiết đến sự ổn định của thị trường, quyền lợi của người dân.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng nhất trí giữ nguyên quy định hiện hành về thẩm quyền quyết định danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá.

Liên quan tới danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, trong phụ lục dự kiến bổ sung thêm 02 mặt hàng, bỏ ra 16 mặt hàng, do đó đề nghị cần đánh giá tác động kỹ lưỡng, lấy ý kiến của các Bộ, ngành trực tiếp quản lý các mặt hàng này để quyết định đưa vào hay bỏ ra khỏi danh mục.

Hoàn thiện cơ chế để Quỹ Bình ổn giá hoạt động minh bạch

Liên quan đến quy định về Quỹ Bình ổn giá, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường, nêu rõ, Điều 17 Luật Giá hiện hành quy định: Trong trường hợp cần thiết, lập Quỹ Bình ổn giá đối với mặt hàng cần bình ổn giá thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện bình ổn giá nhằm hỗ trợ bình ổn giá; sử dụng Quỹ Bình ổn giá khi giá của hàng hóa, dịch vụ đó biến động bất thường hoặc tác động xấu đến nền kinh tế và đời sống. Chính phủ quy định chi tiết về mặt hàng được lập Quỹ Bình ổn giá, việc lập, quản lý và sử dụng Quỹ Bình ổn giá.

Hiện nay, trên thực tế chỉ có Quỹ Bình ổn giá xăng dầu đang hoạt động nhằm mục tiêu bình ổn giá.

Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng cần giữ quy định về Quỹ Bình ổn giá trong Luật Giá nhằm tạo cơ sở pháp lý cũng như bảo đảm cho công tác tổ chức thực hiện đối với các trường hợp cần thiết phát sinh. Ngoài ra, việc giữ quy định về thành lập Quỹ như Dự thảo Luật nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý đối với Quỹ Bình ổn giá xăng dầu đang hoạt động.

Tuy nhiên, về thẩm quyền thành lập Quỹ Bình ổn giá, còn ý kiến khác nhau. Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy, để bảo đảm hiệu lực pháp lý cao hơn, đồng thời để tương đồng với thẩm quyền quyết định Danh mục hàng hóa bình ổn giá, đề nghị quy định: Quốc hội có thẩm quyền thành lập Quỹ, trong thời gian giữa 02 kỳ họp, trường hợp cấp bách, giao UBTVQH quyết định việc thành lập Quỹ và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Trong khi đó, Cơ quan soạn thảo đề nghị giao Chính phủ quy định việc thành lập để bảo đảm tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện.

Đồng tình quan điểm của cơ quan thẩm tra, Chủ tịch Quốc hội nên giữ quy định về Quỹ Bình ổn giá như một công cụ bình ổn. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện cơ chế làm sao để Quỹ hoạt động công khai, minh bạch.

Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, nên nghiên cứu quy định các biện pháp bình ổn giá, chứ không chỉ là Quỹ Bình ổn giá. Vì các biện pháp bình ổn giá vừa phải theo quy luật thị trường, nhưng phải có định hướng quản lý của Nhà nước để hài hoà lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Có những tình huống bất ngờ như thiên tai, địch họa, khi đó xuất hiện rất nhiều người đầu cơ trục lợi thì Nhà nước phải đưa ra các biện pháp đặc biệt để bình ổn giá.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cũng cho rằng, quy định về bình ổn giá nên đặt trong tổng thể lớn hơn để có biện pháp mạnh hơn.

Về thẩm quyền thành lập Quỹ Bình ổn giá đối với hàng hóa, dịch vụ chiến lược nào, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị nên giữ nguyên quy định như Luật hiện hành, giao Chính phủ quy định về việc lập, quản lý, sử dụng Quỹ Bình ổn giá đối với hàng hóa, dịch vụ chiến lược thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá.

Kết luận nội dung thảo luận, liên quan đến nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, đề nghị đánh giá kỹ việc có cần thay đổi thẩm quyền quyết định điều chỉnh danh mục hàng hóa, bình ổn giá so với Luật hiện hành hay không?

Về Quỹ Bình ổn giá, Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, có thể giao cho Chính phủ quyết định thành lập Quỹ vì đây là một giải pháp để bình ổn giá. Tuy nhiên, để đảm bảo nguyên tắc, luật hóa những nội dung đã rõ, cần đánh giá kỹ tác động, nguyên tắc, điều kiện thành lập Quỹ, quản lý Quỹ, nguồn hình thành Quỹ; quy định rõ việc thành lập Quỹ phải có thời hạn, các giải pháp bình ổn giá là giải pháp có thời hạn. “Trường hợp không làm rõ được các nội dung này thì không được quy định trong Luật về việc thành lập Quỹ” - Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

 Liên quan đến Quỹ Bình ổn giá xăng dầu, qua thảo luận tại phiên họp, UBTVQH đề nghị đánh giá kỹ thực trạng, hiệu quả, sự cần thiết của Quỹ. Vì đây là một loại Quỹ Bình ổn giá nên phải tuân thủ nguyên tắc của Quỹ Bình ổn giá, điều hành phải công khai, minh bạch, hiệu quả, thực sự có tác dụng trong bình ổn giá xăng dầu; nếu không thuyết phục phải xem xét phương án không duy trì Quỹ.

Đ. KHOA