Bảo vệ quyền tác giả góp phần thúc đẩy sáng tạo, đổi mới, phát triển công nghiệp văn hóa

Bảo vệ tốt quyền tác giả giúp mang lại nguồn lợi kinh tế, thúc đẩy động lực sáng tạo

Trong thời đại kinh tế tri thức, đối với bất kỳ quốc gia nào, chính sách bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ nói chung và bảo hộ quyền tác giả nói riêng, đều là vấn đề sống còn để phát triển kinh tế - xã hội. Điều đó không những tạo ra môi trường bình đẳng cho các tổ chức và cá nhân khi tham gia quan hệ pháp luật về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, mà còn là động lực thúc đẩy sự sáng tạo.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của quyền tác giả và vai trò của bảo hộ quyền tác giả, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, cho biết, hoạt động bảo vệ quyền tác giả trong thời gian qua đã góp phần thúc đẩy hoạt động sáng tạo nhằm tôn vinh, bảo vệ thành quả của các tổ chức, cá nhân đã lao động sáng tạo, cống hiến, đóng góp cho lợi ích công chúng và sự tiến bộ xã hội, tạo môi trường tốt cho các tác giả sáng tạo ra nhiều tác phẩm có chất lượng và giá trị nghệ thuật, góp phần quan trọng để triển khai chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa.

Đơn cử ở lĩnh vực âm nhạc và qua thực tế công tác bảo vệ bản quyền âm nhạc của một tổ chức đại diện tập thể quyền tác giả như VCPMC đã cho thấy, việc đảm bảo được lợi ích về quyền tài sản luôn góp phần tạo niềm tin và khích lệ sức sáng tạo dồi dào của các tác giả.

“Thông qua phương thức quản lý tập thể quyền, nhiều tác giả thành viên đã có được nguồn thu nhập khá ổn định từ khoản tiền nhuận bút được khai thác từ chính tác phẩm - đứa con tinh thần của mình" - nhạc sĩ khẳng định.

Đặc biệt, lợi ích từ việc khai thác bản quyền là rất lớn khi tác phẩm tham gia vào thị trường, được thương mại hóa. Tác giả sẽ có được thu nhập từ việc chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng với những tác phẩm mình sáng tạo ra. Sự sáng tạo trong văn học, nghệ thuật phần lớn mang dấu ấn cá nhân của các văn nghệ sĩ và được kết tinh thành các tác phẩm, công trình văn học, nghệ thuật có giá trị, được sản xuất, giới thiệu, phổ biến rộng rãi đến công chúng.

“Bảo vệ quyền tác giả đã giúp khích lệ tinh thần sáng tạo để tác giả tạo nên những tác phẩm có chất lượng cao và trở thành những sản phẩm văn hóa mang lại nguồn lợi kinh tế, góp phần phát triển ngành công nghiệp văn hóa” – nhạc sĩ cho biết; đồng thời nhấn mạnh việc khuyến khích sáng tạo cá nhân, phổ biến các sáng tạo và bảo hộ các sáng tạo là xu hướng và điều kiện thiết yếu đối với quá trình phát triển bền vững đất nước, phát huy nội lực và tăng trưởng kinh tế.

Cần có giải pháp hữu hiệu để chấm dứt vi phạm tác quyền

Mặc dù có vai trò ngày càng quan trọng, song quyền tác giả, quyền liên quan ngày càng có xu hướng bị xâm phạm. Thời gian qua, tình trạng vi phạm bản quyền đã khiến người sáng tạo và nhà sản xuất bị mất đi rất nhiều cơ hội thu về lợi ích, ảnh hưởng không nhỏ đến động lực sáng tạo - Tổng Giám đốc VCPMC cho biết.

Một thực trạng tồn tại khá phổ biến thời gian qua, đó là vấn nạn vi phạm bản quyền ở nhiều lĩnh vực như âm nhạc, điện ảnh, sách, hội họa... Bên cạnh đó, quyền tác giả trên môi trường internet ngày càng dễ bị xâm phạm vì tiến bộ của khoa học kỹ thuật cho phép có những ứng dụng, tiện ích để thực hiện việc trao đổi, sao chép, tải về máy cá nhân các nội dung được bảo hộ. Hiện nay, hàng loạt trang nghe nhạc trực tuyến, ứng dụng nghe nhạc xuất hiện và cho phép đăng tải rất nhiều ca khúc, kể cả những sản phẩm vừa được phát hành của các nghệ sĩ. Trong khi các đơn vị đăng tải nhạc thu lợi khá nhiều tiền quảng cáo, từ chia sẻ doanh thu bởi đơn vị cung cấp dịch vụ trung gian thì các tác giả, nhạc sĩ, ca sĩ lại gần như không thu được gì.

“Riêng trong lĩnh vực âm nhạc, theo số liệu thu được thì ở Việt Nam hiện có khoảng hơn 200 website có tính năng nghe nhạc trực tuyến, con số này chưa tính đến số website sử dụng tên miền quốc tế. Tuy nhiên chỉ có số ít các đơn vị thực hiện nghĩa vụ trả tiền bản quyền, gây thiệt hại lớn cho tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, tạo hình ảnh xấu về thị trường trong nước” – nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn cho biết.

Bên cạnh đó xuất hiện tình trạng người sử dụng thường xuyên lạm dụng cơ chế thỏa thuận để né tránh xin phép và trả tiền bản quyền (tư duy sử dụng miễn phí). Theo quy định của pháp luật, việc thỏa thuận giữa các bên cần đảm bảo tiêu chí chung là hài hòa lợi ích giữa người sáng tạo - người sử dụng - công chúng hưởng thụ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều đơn vị lại viện cớ không đạt thỏa thuận về mức tiền bản quyền để trì hoãn hoặc từ chối thực hiện nghĩa vụ. Mặc dù quyền thỏa thuận dân sự giữa các bên cần được bảo đảm về mặt nguyên tắc, nhưng trên thực tế thì phía tác giả thường xuyên phải chấp nhận thiệt thòi, yếu thế.

Do vậy, việc bảo vệ quyền, lợi ích của tác giả cần được coi trọng hơn, quan tâm hơn so với những vấn đề dân sự thông thường để tránh ảnh hưởng đến sức sáng tạo, giúp các tác giả chuyên tâm sáng tác. “Thời gian qua, VCPMC đã rà soát, phát hiện và sử dụng công cụ xử lý đối với nhiều website, ứng dụng nhạc có nội dung xâm phạm bản quyền, khuyến cáo các đơn vị sử dụng thực hiện nghĩa vụ về bản quyền theo đúng quy định của pháp luật” – nhạc sĩ cho biết.

Đề cập đến nguyên nhân khiến cho tình trạng vi phạm quyền tác giả vẫn nhức nhối, nhạc sĩ cho biết, ngoài sự bùng nổ của môi trường số dẫn đến khó kiểm soát, hiện nay mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quyền tác giả còn thấp, chưa đủ tính răn đe. Trong khi đó, các hành vi xâm phạm hiện nay xảy ra khá phổ biến, thực hiện với quy mô lớn và thường xuyên dưới hình thức kinh doanh thương mại, tuy nhiên mức phạt hiện nay không tương xứng với mức độ vi phạm và thiệt hại mà các hành vi này gây ra cho các tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả. 

Do đó, để nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ quyền tác giả, nhạc sĩ cho rằng cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến các quy định của Luật Sở hữu trí tuệ và các văn bản hướng dẫn thi hành nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý các hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan; chú trọng kiểm tra xử lý nghiêm các hành vi xâm phạm quyền tác giả trên môi trường số - hiện đang có xu hướng gia tăng.

Sửa đổi tăng mức phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi xâm phạm quyền tác giả, quy định thêm về các hình thức xử phạt bổ sung nhằm tăng tính răn đe, góp phần ngăn ngừa hành vi xâm phạm và hậu quả xảy ra.

"Các quy định của pháp luật cần phải đảm bảo được quyền thỏa thuận công bằng giữa hai bên là chủ sở hữu quyền tác giả và người sử dụng, đảm bảo quyền được nhận thù lao xứng đáng của tác giả dù trong bất kỳ điều kiện nào" - nhạc sĩ cho biết.

N.LỘC