An toàn sức khỏe nghề nghiệp - quyền cơ bản của người lao động

Nhân Ngày Thế giới về An toàn và Sức khỏe tại nơi làm việc (28/4), bà Chihoko Asada-Miyakawa - Giám đốc khu vực châu Á và Thái Bình Dương của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) - đã có những chia sẻ, khẳng định sự cần thiết phải đưa môi trường làm việc an toàn, lành mạnh trở thành quyền cơ bản của NLĐ và những việc có thể làm để hiện thực hóa quyền này.

2,9 triệu người mỗi năm chịu hậu quả của tai nạn hoặc bệnh tật liên quan đến công việc

Theo bà Chihoko Asada-Miyakawa, trên thực tế, hằng năm, có khoảng 2,9 triệu phụ nữ và nam giới trên khắp thế giới phải gánh chịu hậu quả của tai nạn hoặc bệnh tật liên quan đến công việc; mỗi ngày có đến hơn 8.000 trường hợp tử vong. Mức độ thiệt hại là vô cùng lớn, NLĐ phải gánh chịu những khó khăn cũng như tổn thất về kinh tế.

Tháng 6/2022, ILO đã thực hiện một bước tiến lịch sử khi bổ sung môi trường làm việc an toàn và lành mạnh vào danh sách các Nguyên tắc và Quyền cơ bản tại nơi làm việc.

An toàn sức khỏe nghề nghiệp (ATSKNN) giờ đây không còn được coi là một tùy chọn bổ sung. Tất cả 186 quốc gia thành viên của ILO hiện có nghĩa vụ tôn trọng, thúc đẩy và tạo dựng một môi trường làm việc an toàn, lành mạnh như một nguyên tắc và quyền cơ bản tại nơi làm việc, dù họ có phê chuẩn các công ước của ILO liên quan đến ATSKNN hay không.

Với việc ghi nhận ATSKNN là một quyền cơ bản, ILO gửi tới các chính phủ và người sử dụng lao động một thông điệp rõ ràng rằng họ phải có trách nhiệm tạo dựng một môi trường làm việc an toàn, lành mạnh cho mọi NLĐ.

Bảo vệ sức khỏe thể chất và tinh thần của NLĐ không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn đem lại lợi ích về kinh doanh theo như một phân tích lợi ích chi phí gần đây do Ban thư ký ASEAN về ATSKNN thực hiện trong lĩnh vực xây dựng.

Khi NLĐ cảm thấy an toàn và khỏe mạnh tại nơi làm việc, nhiều khả năng họ sẽ làm việc năng suất và hiệu quả hơn. Điều này có thể mang lại lợi ích cho NLĐ, người sử dụng lao động cũng như toàn bộ nền kinh tế. Ngược lại, khi NLĐ bị thương hoặc bị bệnh do các mối nguy hiểm tại nơi làm việc, điều này có thể có tác động tiêu cực đáng kể đến năng suất và tăng trưởng kinh tế.

Đưa ATSKNN trở thành quyền cơ bản thúc đẩy công bằng và bình đẳng xã hội - điều này đặc biệt quan trọng đối với NLĐ trong các cộng đồng bị gạt ra bên lề xã hội, những người có thể có nguy cơ phải đối mặt với các mối nguy hiểm tại nơi làm việc cao hơn do các yếu tố như nghèo đói, phân biệt đối xử và không được tiếp cận giáo dục, đào tạo và các dịch vụ ATSKNN.

Việc đảm bảo tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn về ATSKNN cũng rất quan trọng để từ đó có thể dẫn đến điều kiện làm việc tốt hơn và cải thiện sức khỏe cho NLĐ.

Hiện thực hóa các quy định về an toàn sức khỏe nghề nghiệp

Châu Á và Thái Bình Dương hiện ghi nhận tiến bộ về ATSKNN trên nhiều mặt. Tại đây, các công ước liên quan đến ATSKNN của ILO đã được phê chuẩn cùng với sự ra đời của các chính sách, luật và chương trình ATSKNN quốc gia mới trong khu vực.

Khu vực đang thực hiện các bước để đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau, chẳng hạn như nỗ lực mở rộng phạm vi tiếp cận tới các công nhân vệ sinh và tái chế rác thải ở Nam Á và các doanh nghiệp nhỏ nhất cũng như NLĐ trong khu vực kinh tế phi chính thức ở ASEAN. Trong khi đó, năng lực của thanh tra lao động - những người đi đầu trong nỗ lực đảm bảo nơi làm việc an toàn và lành mạnh - cũng được nâng cao thông qua đào tạo và sử dụng công nghệ.

Đây đều là những sáng kiến quan trọng cần được hoan nghênh và ủng hộ. Tuy nhiên, để ATSKNN trở thành hiện thực hằng ngày đối với mọi NLĐ, vấn đề này phải được giải quyết đồng thời với các Nguyên tắc và Quyền cơ bản khác của ILO tại nơi làm việc. Đó là các vấn đề liên quan đến tự do hiệp hội và thương lượng tập thể, xóa bỏ lao động cưỡng bức và lao động trẻ em cũng như chấm dứt phân biệt đối xử trong thế giới việc làm.

Sự tham gia của cả người sử dụng lao động và NLĐ thông qua đối thoại xã hội và hợp tác tại nơi làm việc là rất quan trọng nếu muốn tạo ra một nền văn hóa phòng ngừa trong ATSKNN thực chất. Tự do hiệp hội và thương lượng tập thể giúp NLĐ tổ chức và thương lượng để có được điều kiện làm việc tốt hơn, bao gồm cả an toàn và sức khỏe. Nếu không có những quyền này, NLĐ có thể sẽ không thể vận động cho chính mình và dễ bị bóc lột, ngược đãi hơn.

Công đoàn đóng vai trò quan trọng trong vấn đề này, giúp nói lên những mối quan ngại của NLĐ cũng như đào tạo cho họ những kiến thức cơ bản về ATSKNN. Trong khi đó, các ủy ban ATSKNN cấp doanh nghiệp chẳng hạn như các ủy ban được thành lập trong ngành dầu cọ Indonesia cũng như ngành may mặc Bangladesh cho phép NLĐ và người sử dụng lao động giải quyết các vấn đề về an toàn và sức khỏe một cách trực diện, bình đẳng.

Lao động cưỡng bức và lao động trẻ em cũng như phân biệt đối xử dựa trên giới, tuổi tác, tình trạng di cư, việc làm và nghề nghiệp về cơ bản đều có mối liên hệ với an toàn và sức khỏe tại nơi làm việc. Nếu những vấn đề này không được giải quyết, nam giới, phụ nữ, người già, thanh niên và những người dễ bị tổn thương sẽ tiếp tục phải làm việc cực nhọc trong những hoàn cảnh nguy hiểm, nơi tai nạn xảy ra phổ biến và hiếm khi thuộc diện bao phủ của an sinh xã hội.

Môi trường làm việc an toàn và lành mạnh giờ đây là quyền cơ bản của mỗi NLĐ và của mọi NLĐ. Các Chính phủ, người sử dụng lao động, công đoàn cũng như các công ty ở mọi cấp độ của chuỗi cung ứng phải cùng nhau phối hợp để hiện thực hóa quyền này.

Chúng ta có thể làm như vậy thông qua cam kết chung, nỗ lực chung và bằng cách tiếp cận toàn diện. Chúng ta cần một cách tiếp cận mà ở đó tất cả các quyền cơ bản của NLĐ được công nhận, thúc đẩy, giúp mang lại công bằng xã hội và việc làm thỏa đáng cho tất cả mọi người./.

THÀNH ĐỨC