Điều trị hiệu quả bệnh “sợ trách nhiệm”

Thay thế ngay cán bộ sợ trách nhiệm

Là đại biểu đầu tiên phát biểu thảo luận, đại biểu Trần Quốc Tuấn (Đoàn Trà Vinh), chỉ ra một số tồn tại, hạn chế làm cản trở sự phát triển kinh tế của đất nước. Trong đó, có hiện tượng cán bộ có tâm lý sợ trách nhiệm, sợ sai lan rộng từ Trung ương đến địa phương và tiếp tục lan rộng từ khu vực công đến khu vực tư.

“Cần phải xác định được nguyên phát của căn bệnh này thì mới có thể điều trị bệnh một cách hiệu quả, đồng nghĩa với việc cần phân hóa, phân định rõ một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm ấy gồm những kiểu cán bộ nào và nguyên nhân nào dẫn đến sự tồn tại của một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm như thế” - đại biểu phát biểu.

Theo đại biểu, trong bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm có hai nhóm. Một là, nhóm suy thoái về tư tưởng chính trị, có biểu hiện né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai, không muốn làm vì không có lợi ích riêng. Hai là, nhóm sợ vi phạm pháp luật nên không dám làm.

Đối với nhóm thứ nhất, đại biểu cho rằng hoàn toàn có thể khắc phục được ngay. Trong bất cứ thời điểm nào, bất kỳ cơ quan, đơn vị, địa phương nào cũng tồn tại một số ít cán bộ có bản chất như thế. Vấn đề là đơn vị đó có nhận diện được không và nhận diện được thì xử lý thế nào?

“Tôi cho rằng, ngay trong thời điểm "dầu sôi lửa bỏng" như thế này, thì giải pháp cấp thiết cần phải làm ngay đó là ưu tiên thay thế những cán bộ ấy bằng những cán bộ tốt, những cán bộ có đủ tâm huyết và trách nhiệm…, vì chúng ta không thiếu những cán bộ tốt…” - đại biểu nêu quan điểm.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị, ngoài Kết luận số 14-KL/TW của Bộ Chính trị về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung, Quốc hội, Chính phủ cần chỉ đạo rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là các quy định pháp luật liên quan đến công chức, viên chức để bảo đảm tính thống nhất, không chồng chéo, mâu thuẫn, làm cơ sở khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung.

Đối với nhóm cán bộ sợ vi phạm pháp luật nên không dám làm, đại biểu cho rằng, đây là trở lực lớn nhất gây tắc nghẽn công việc trong toàn hệ thống. Nguyên nhân là vì các văn bản pháp luật hiện hành, nhất là văn bản dưới luật còn thiếu tính đồng bộ, khó thực hiện, như cùng một nội dung quy định, nhưng lại có 2 cách hiểu khác nhau; hay cùng một nội dung công việc nhưng lại có 2 văn bản dưới luật hướng dẫn thực hiện không đồng nhất.

Do đó, đại biểu Trần Quốc Tuấn kiến nghị, Quốc hội, Chính phủ cần quan tâm rà soát, sửa đổi các quy định của pháp luật, đặc biệt là văn bản dưới luật, bảo đảm tính chặt chẽ, thống nhất, dễ áp dụng để các địa phương, đơn vị, cá nhân căn cứ vào đó có thể triển khai thực hiện được ngay.

Cùng với đó, cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhiều hơn nữa nhằm giảm bớt áp lực, gánh nặng cho các cơ quan cấp trên, đồng thời tăng cường trách nhiệm cho các địa phương và cơ quan cấp dưới. Muốn vậy, cần xác định việc nào thuộc trách nhiệm của địa phương, mạnh dạn phân quyền cho địa phương làm, địa phương sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật. Đồng thời, tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát để hướng dẫn, nhắc nhở, đôn đốc thực thi công vụ có hiệu quả.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Đoàn Quảng Bình) cho rằng, nếu không giải quyết dứt điểm "điểm nghẽn" trong vấn đề sợ trách nhiệm thì e rằng nếu có đầy đủ hệ thống quy định pháp luật cũng vẫn không thể thúc đẩy tăng trưởng. Tình trạng các địa phương gửi công văn xin hướng dẫn, chỉ đạo của Bộ, ngành không phải hiếm gặp khi luật, các văn bản dưới luật còn chồng chéo. Tình trạng này càng trở lên phổ biến khi các địa phương xin hướng dẫn thì được phúc đáp theo kiểu trích dẫn khoản nọ, điều kia.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm kiến nghị, cấp thiết thành lập Tổ công tác liên ngành, tập hợp các đầu mối nhằm tháo gỡ những vướng mắc của địa phương. Ban hành Bộ Quy tắc, quy chuẩn xử lý những vấn đề phổ biến gặp phải trong quá trình giải ngân vốn đầu tư công, triển khai các nhiệm vụ liên quan và phổ biến rộng rãi. Nếu địa phương nào gặp khó khăn có thể tra cứu, áp dụng ngay quy trình chuẩn thì việc triển khai sẽ thuận lợi hơn rất nhiều thay vì theo hình thức gửi công văn rồi chờ đợi công văn trả lời mà vẫn bối rối như hiện nay.

Chấn chỉnh lề lối làm việc của bộ máy nhà nước

Đại biểu Lê Hữu Trí (Đoàn Khánh Hòa) cũng chỉ rõ, tình trạng cán bộ, công chức, viên chức nhà nước nói chung, cán bộ, công chức giữ các chức vụ lãnh đạo quản lý nói riêng, các dấu hiệu sợ trách nhiệm, né tránh, không giải quyết các thủ tục hành chính, hoặc gây ách tắc kéo dài khi giải quyết các thủ tục hành chính của dân và doanh nghiệp.

Thực tế, tình trạng trì trệ trong hoạt động điều hành của bộ máy nhà nước ở nhiều nơi đã gây khó khăn, ách tắc trong giải quyết thủ tục hành chính của người dân và doanh nghiệp làm cho người dân đã khó khăn càng khó khăn hơn, làm mất nhiều thời gian, tăng chi phí không chính thức, làm mất cơ hội của người dân và doanh nghiệp; trong nhiều trường hợp gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công dân.

Đại biểu đề nghị, có biện pháp chấn chỉnh ngay lề lối làm việc của bộ máy nhà nước các cấp. Đồng thời, cần khẩn trương rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy định của pháp luật không rõ ràng, khó thực hiện trên thực tiễn, thiếu đồng bộ, xung đột pháp luật, nhằm tháo gỡ kịp thời các bất cập trong cơ chế, chính sách, pháp luật đã gây ách tắc, điểm nghẽn hiện nay trên nhiều lĩnh vực.

“Đây là yêu cầu rất quan trọng, không những trước mắt và cả lâu dài để cải thiện môi trường đầu tư, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, giải quyết kịp thời các vấn đề xã hội phát sinh” - đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) cũng đề nghị, phải có giải pháp đủ mạnh để “xốc lại” tinh thần làm việc của đội ngũ cán bộ, có liều thuốc đặc trị đối với căn bệnh đùn đẩy, sợ trách nhiệm, né tránh, sợ sai, không để lan ra diện rộng, làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển của mỗi địa phương và sự phát triển chung của đất nước.

“Hơn lúc nào hết, cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc đồng bộ, thực hiện các giải pháp với ý thức và trách nhiệm cao nhất, quyết tâm công phá tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm và không dám làm trong thực thi công vụ. Đề nghị cơ quan kiểm tra, điều tra, truy tố, xét xử tiếp tục nghiên cứu, phân loại vụ việc vi phạm, sai phạm nếu không vụ lợi cá nhân, không tham ô, tham nhũng thì khoan dung, khoan hồng hơn nữa để khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung”.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà

Đ. KHOA