Lãi suất giảm nhanh nhưng tín dụng lại tăng chậm, vì sao?

Trả lời tại Họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 6/2023, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, từ đầu năm đến nay, NHNN đã hạ lãi suất điều hành 4 lần từ 0,5-2%. Năm ngoái, lãi suất điều hành tăng 2 lần.

Tính đến hết tháng 6/2023, lãi suất huy động bình quân các ngân hàng thương mại giảm từ 0,7-0,8%, lãi suất cho vay bình quân giảm từ 1-1,2%. Các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước đi đầu trong việc giảm lãi suất. Nhiều ngân hàng có gói giảm rất sâu dành cho những đối tượng, lĩnh vực cần có sự ưu đãi của Chính phủ và Nhà nước.

Đối với lãi suất điều hành, hiện nay, cho vay theo nghiệp vụ thị trường mở chỉ có 4%, cho vay OMO hoặc cho vay để bù đắp thiếu hụt trong tính toán tạm thời của các ngân hàng thương mại, cho vay qua đêm chỉ 5%.

“Hai khoản cho vay này hầu như các ngân hàng thương mại thông thường đang thừa thanh khoản, không mặn mà với khoản cho vay của NHNN vì đây là khoản cho vay cuối cùng khi các ngân hàng thương mại cần để hưởng nguồn của NHNN” - Lãnh đạo NHNN nêu rõ.

Bên cạnh đó, cho vay thông qua thị trường liên ngân hàng, cho vay qua đêm cũng từ 0,4-1%. Có thể nói là rất thấp, một tuần từ 0,8-1,5%, một tháng từ 3-3,2%. Điều này có nghĩa là, mức cho vay giữa các ngân hàng với nhau qua thị trường liên ngân hàng rất thấp.

“Nhìn chung, lãi suất đang giảm tích cực, kể cả lãi suất điều hành và lãi suất cho vay” - Phó Thống đốc Đào Minh Tú nhấn mạnh.

Về dư nợ điều hành tín dụng, Lãnh đạo NHNN cho hay, ngay từ đầu năm, NHNN xác định tăng trưởng tín dụng từ 14-15% để phù hợp với kỳ vọng, hay đúng hơn là chỉ tiêu của Quốc hội và Chính phủ giao, góp phần tăng trưởng kinh tế 6,5% và kiểm soát lạm phát trong vòng 4,5%. Nhưng đến nay, dư nợ tín dụng mới tăng 4,2%, số tuyệt đối là 12,423 triệu tỷ đồng. Tương đồng với đó là dư nợ tiền gửi khoảng 4,16%, số tiền gửi huy động là 12,691 triệu tỷ đồng.

“Đến thời điểm hiện nay, tín dụng mới tăng 4,2%, trong khi room tín dụng giao cả năm khoảng 11%. Như vậy, dư địa còn rất nhiều để các ngân hàng có thể cho vay” - Phó Thống đốc NHNN chỉ rõ.

Theo Phó Thống đốc, thanh khoản của các ngân hàng thương mại đang thừa. Tuy nhiên, nói ngân hàng “ế tiền” thì không hẳn như vậy, nhưng đây chính là tốc độ tín dụng đang tăng trưởng chậm.

“Đúng ra như các nước, khi lãi suất tăng cao thì tín dụng có thể tăng trưởng âm. Lãi suất chúng ta đã hạ, theo thông thường, tín dụng tăng. Vì sao tín dụng tăng chậm hơn khi lãi suất giảm nhanh?” - Phó Thống đốc Đào Minh Tú phân tích dưới góc độ quản lý, điều hành cũng như thực tế của nền kinh tế:

Thứ nhất, tình hình nền kinh tế đang có nhiều khó khăn, suy giảm về cầu đầu tư, cầu tiêu dùng thấp, như vậy, cầu tín dụng cũng không thể tăng cao.

Thứ hai, sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp khó khăn, tồn kho nhiều, nhiều doanh nghiệp khó có đơn hàng. Xuất khẩu cũng có những khó khăn nhất định. Thị trường bất động sản chưa sôi động trở lại. Nhiều dự án chưa triển khai, kể cả những dự án bất động sản thương mại và bất động sản nhà ở xã hội chưa được triển khai nhiều, mặc dù NHNN tạo điều kiện về tín dụng cho lĩnh vực bất động sản, sẵn sàng đẩy mạnh những lĩnh vực tỷ lệ rủi ro thấp.

Thứ ba, những doanh nghiệp nhỏ và vừa đang khó tiếp cận tín dụng. Trước đây, doanh nghiệp khó về năng lực tài chính, để đảm bảo vay phải có khả năng trả nợ, đến nay càng khó hơn. Vấn đề này, Chính phủ, các Bộ, ngành, các hiệp hội, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, ngành ngân hàng đang quyết liệt tháo gỡ. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp muốn vay nhưng không chứng minh được khả năng có thể trả nợ. Nguyên tắc tối thiểu, ngân hàng cho vay phải thu được nợ. Ngược lại, có doanh nghiệp, ngân hàng mời chào vay nhưng lại chưa có nhu cầu vay.

“Đây là những nguyên nhân trực tiếp tạo ra “khác thường” so với các năm trước khi lãi suất giảm mà tín dụng chưa tăng được nhanh” - Phó Thống đốc Đào Minh Tú lý giải.

Tuy nhiên, với đồng loạt các chính sách khác mà Chính phủ đang triển khai, Lãnh đạo NHNN cho biết, thời gian tới, ngành ngân hàng đặt ra yêu cầu quản lý tốt, tập trung tăng cường hơn nữa để lãi suất tiếp tục theo hướng giảm, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trên cơ sở các ngân hàng thương mại phải tính toán bảo đảm được an toàn tối thiểu và cắt giảm những chi phí cần thiết, có điều kiện hạ lãi suất cũng như cắt giảm các loại phí.

Bên cạnh đó, NHNN cũng tăng cường cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt ứng dụng công nghệ số đã tạo điều kiện cho cả doanh nghiệp và ngân hàng tiếp cận tín dụng nhanh hơn, thuận lợi hơn.

Ngoài ra, NHNN tiếp tục xem xét các đối tượng, lĩnh vực để cùng các Bộ, ngành có những chính sách đồng bộ. Chính sách giãn, hoãn, tái cơ cấu các khoản nợ sẽ tiếp tục được tăng cường cũng như chỉ đạo các ngân hàng thương mại, các hiệp hội quan tâm triển khai tốt.

“Đây là những chính sách rất trực tiếp hỗ trợ cho doanh nghiệp, tháo gỡ cho doanh nghiệp hiện nay” - Lãnh đạo NHNN nhấn mạnh./.

HỒNG NHUNG