Nâng hạng thị trường chứng khoán: Cần cải thiện 2 nhóm vấn đề

 Nâng hạng thị trường phụ thuộc vào tổ chức xếp hạng

Theo ước tính của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), khoảng 70% quyết định phân bổ vốn đầu tư vào các TTCK của các nhà đầu tư quốc tế chịu ảnh hưởng từ việc xếp hạng TTCK, phân loại chỉ số tham chiếu cho TTCK. Chính vì vậy, việc phân loại TTCK của các tổ chức xếp hạng có ảnh hưởng rất lớn trong việc dẫn dắt luồng vốn đầu tư toàn cầu, trong đó có nguồn vốn đầu tư vào Việt Nam.

Báo cáo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB) cũng chỉ rõ, việc nâng hạng thị trường sẽ thu hút khoảng 7,2 tỷ USD nguồn vốn ngoại ròng đổ vào TTCK Việt Nam mỗi năm. Bên cạnh đó, khả năng định giá cổ phiếu cũng sẽ được cải thiện, từ đó, tạo ảnh hưởng tích cực tới công tác cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước.

Cuối cùng, việc nâng cấp thị trường dẫn tới cơ sở nhà đầu tư đa dạng hơn, tăng số lượng nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư nước ngoài vào TTCK Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam phải cơ cấu lại cơ sở nhà đầu tư khi có đến 90% là nhà đầu tư cá nhân.

Trong khi đó, Báo cáo phân loại thị trường mới nhất của FTSE Russell công bố ngày 30/3/2023 cho biết, Việt Nam tiếp tục là thị trường cận biên (Frontier) và nằm trong Danh sách theo dõi khả năng nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging market). Về cơ bản, Việt Nam đã đáp ứng được phần lớn các tiêu chí đối với xếp hạng thị trường mới nổi sơ cấp của FTSE.

Chia sẻ tại Chương trình đối thoại tháng 7 với chủ đề "Kinh tế vĩ mô và Thị trường chứng khoán"do Câu lạc bộ Nhà báo Chứng khoán Việt Nam vừa tổ chức, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) - bà Vũ Thị Chân Phương - cho biết, việc nâng hạng TTCK Việt Nam từ cận biên lên mới nổi là lộ trình đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Tuy nhiên, việc nâng hạng này phụ thuộc vào đánh giá và quyết định từ phía các tổ chức xếp hạng quốc tế như FTSE Russell, MSCI. Thời gian qua, cơ quan quản lý đã chủ động, nỗ lực triển khai các giải pháp nhằm đáp ứng các tiêu chí mà các tổ chức xếp hạng đưa ra.

"UBCKNN đã tổ chức nhiều cuộc làm việc với các bên liên quan nhằm tháo gỡ khó khăn vướng mắc. Cuối tháng 8/2023, chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với các tổ chức xếp hạng tại Hong Kong (Trung Quốc) nhằm đánh giá tiềm năng để TTCK Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi" - Chủ tịch UBCKNN Vũ Thị Chân Phương cho hay.

2 nhóm vấn đề trọng yếu

Theo Chủ tịch UBCKNN Vũ Thị Chân Phương, có 2 nhóm vấn đề mang tính trọng yếu trước mắt ảnh hưởng đến việc nâng hạng TTCK, đòi hỏi sự phối hợp của các Bộ, ngành liên quan, bao gồm: Yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (thuộc thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước) và giới hạn sở hữu nhà đầu tư nước ngoài (thuộc thẩm quyền của Bộ Kế hoạch và Đầu tư).

Theo đó, đối với yêu cầu ký quỹ trước giao dịch, hiện tại, Việt Nam yêu cầu phải bảo đảm đủ tiền và chứng khoán trước giao dịch theo các quy định tại Thông tư  số 120/2020/TT-BTC; trong khi đó, yêu cầu của các tổ chức xếp hạng thì “Không yêu cầu ký quỹ trước giao dịch”. Do vậy, phương án tháo gỡ, theo UBCKNN, là triển khai đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường cơ sở, giảm ký quỹ, tiến đến giảm tối đa về còn 10% ký quỹ.

“Hiện nay, nhà đầu tư nước ngoài, ngân hàng lưu ký nước ngoài cũng e ngại khi không được là thành viên thanh toán bù trừ trực tiếp mà phải qua ngân hàng trong nước. Nếu họ được thanh toán bù trừ trực tiếp thì những vướng mắc liên quan giao dịch ký quỹ sẽ được tháo gỡ” - bà Phương dẫn chứng.

Hiện Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) và UBCKNN đã chuẩn bị xây dựng mô hình CCP cho thị trường cơ sở, đơn cử mô hình khi ngân hàng lưu ký được chấp thuận là thành viên bù trừ. Mô hình này cần có sự phối hợp của Ngân hàng Nhà nước trong việc sửa đổi quy định liên quan trong lĩnh vực ngân hàng.

Đối với vấn đề giới hạn sở hữu nhà đầu tư nước ngoài, UBCKNN đề xuất, trong khả năng có thể làm được sớm nhất, trước mắt, các Bộ, ngành theo hướng rà soát hạn chế nhà đầu tư nước ngoài chỉ áp dụng với lĩnh vực cần thiết như quốc phòng an ninh, bảo hộ thương mại.

Bên cạnh đó, có thể triển khai chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết (NVDR); cổng công bố thông tin giao dịch ngoài biên độ của nhà đầu tư nước ngoài với các cổ phiếu hết room ngoại; đẩy mạnh quá trình thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và tăng tỷ lệ cổ phần sở hữu nước ngoài.

Ngoài ra, lãnh đạo UBCKNN khẳng định, cơ quan quản lý nhà nước sẽ tiếp tục quản lý và đảm bảo TTCK hoạt động minh bạch, lành mạnh, trong đó chú trọng tăng chất lượng hàng hóa cho thị trường nhằm nhanh chóng khôi phục niềm tin nhà đầu tư, đảm bảo nền tảng vững chắc để thị trường phát triển bền vững trong dài hạn./.

HỒNG NHUNG