Tháo gỡ vướng mắc pháp lý để doanh nghiệp yên tâm đầu tư dự án PPP giao thông
Kinh tế - Ngày đăng : 22:36, 13/10/2023
Vướng mắc pháp lý khiến dự án PPP gặp khó
Là DN tham gia 3 dự án BOT (cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, cầu Bạch Đằng, Hạ Long - Vân Đồn), ông Phạm Văn Khôi - Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành - bày tỏ quan điểm, huy động nguồn vốn tư nhân vào cơ sở hạ tầng rất khó. Do vậy, khơi thông nguồn vốn PPP, để xã hội hóa đầu tư giao thông là rất cần thiết.
Ông Khôi chia sẻ, giai đoạn 2011-2015 và giai đoạn 2015-2020, các dự án giao thông huy động tốt nguồn vốn PPP, song, thời gian qua, việc huy động lại vô cùng khó khăn, nguyên nhân là do hành lang pháp lý.
Luật PPP đưa ra tương đối đầy đủ, nhưng trong quá trình thực hiện về phía các nhà đầu tư toàn "lép vế" so với cơ quan quản lý nhà nước. Đơn cử, các điều khoản điều chỉnh hợp đồng, điều chỉnh giá trong Luật PPP đều có quy định nhưng muốn thực hiện phải xin qua nhiều cấp.
“Dự án PPP cũng là tiền của Nhà nước, DN cần được nhiều quyền quản lý để tiến độ dự án nhanh hơn. Điều đó được chứng minh bằng dự án cao tốc Pháp Vân-Cầu Giẽ, Công ty Phương Thành chỉ làm trong 24-33 tháng, trong khi nếu dự án làm theo đầu tư công thì không có dự án nào dưới 4-5 năm. DN đưa ra nhiều giải pháp công nghệ, kỹ thuật thi công đảm bảo chất lượng, hiệu quả chung cho DN và xã hội” - ông khôi nói.
Một khó khăn nữa trong thu hút nguồn vốn PPP cũng được ông Khôi chỉ ra đó là, ngoài tiềm lực nhà đầu tư bỏ ra 15-30% so vốn chủ sở hữu, còn lại là vay từ 70-85% vốn ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng.
“Tuy nhiên, nguồn vốn vay ngân hàng sẽ không chịu rủi ro mà nhà đầu tư phải chấp nhận xoay xở. Thực tế này đòi hỏi cơ quan tư vấn thiết kế cần tính toán sát phương án tài chính với thời gian thu phí dao động khoảng 15-20 năm. Nếu việc hoàn vốn quá dài, ngân hàng sẽ "vẫy tay chào"” - lãnh đạo Công ty Phương Thành nêu thực tế.
Trong khi đó, GS.TS Trần Chủng - Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam - cho rằng, mối quan hệ giữa DN và nhà thầu chưa thực sự là đối tác, chưa thực sự bình đẳng trong triển khai đầu tư PPP, làm nguội lạnh khát vọng của các nhà đầu tư. Hiệp hội đã rà soát, tập hợp những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong Luật PPP hiện nay để đề xuất sửa đổi.
Cần sớm có những giải pháp tháo gỡ
Theo thống kê của Cục Đường cao tốc Việt Nam, giai đoạn 2011-2015 thu hút đầu tư nhiều dự án PPP, trong đó Bộ Giao thông vận tải (GTVT) là 72 dự án chủ yếu theo hình thức BOT, huy động 252.000 tỷ đồng. Nhờ vậy, mạng lưới kết cấu và kết cấu hạ tầng được nâng lên đáng kể.
Theo Điều 82 của Luật PPP, DN thu phí hoàn vốn nếu vượt 132% thì phải chia sẻ 50% cho Nhà nước, nhưng nếu DN sụt giảm doanh thu dưới 50% thì phải trình qua nhiều cấp và huy động nguồn để bù đắp thiếu hụt doanh thu đó. Do vậy, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang tiếp thu các ý kiến và điều chỉnh Luật PPP phù hợp với thực tế của Việt Nam
Ông Lê Kim Thành - Cục trưởng Cục Đường cao tốc Việt Nam
Bước sang giai đoạn 2016-2020, chỉ có 4 dự án thực hiện theo hình thức PPP với tổng giá trị đầu tư 26.000 tỷ đồng. Từ năm 2020 đến nay, Luật PPP ra đời và có hiệu lực từ ngày 01/01/2021, có 6 dự án phê duyệt chủ trương theo phương thức PPP và đang triển khai các bước lựa chọn nhà đầu tư.
Chia sẻ và cảm thông các băn khoăn của DN, ông Lê Kim Thành - Cục trưởng Cục đường Cao tốc Việt Nam - cho hay, do tác động bởi chính sách các dự án BOT giao thông có vốn đầu tư lớn, DN phải phụ thuộc nhiều vào vốn vay ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Khi dự án không đủ doanh thu thì các ngân hàng quan ngại dự án PPP sẽ rủi ro, siết lại tín dụng dài hạn.
Tháo gỡ khó khăn này, thực hiện chỉ đạo của Bộ GTVT, Cục Đường cao tốc Việt Nam đang trình Thủ tướng xử lý các dự án BOT giao thông và tạo niềm tin cho các nhà đầu tư thu hút nguồn lực rót vốn vào dự án.
Để dự án PPP giao thông hoàn thành nhanh chóng, ông Phạm Văn Khôi cho rằng, các nhà đầu tư vận dụng các sự sáng tạo, kinh nghiệm học từ nước ngoài nhưng về Việt Nam chưa áp dụng được. Đơn cử, khi có dự án giao thông, Nhà nước chỉ cần đưa ra đầu bài còn nhà đầu tư sẽ tự tính toán về cấp đường, tự thiết kế và đấu thầu. Sau đó, nhà đầu tư bàn giao đúng cho Nhà nước tiêu chuẩn, Nhà nước không nên tham gia quá sâu vì điều này sẽ triệt tiêu sự sáng tạo của nhà thầu.
Để tháo gỡ khó khăm cho DN, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam Trần Chủng kiến nghị, Quốc hội, Chính phủ cần lắng nghe các nhà đầu tư để rà soát, chỉnh sửa các cơ chế, chính sách để phù hợp với thực tiễn, tạo thuận lợi trong triển khai và mong muốn các nhà đầu tư sẽ tiếp tục đóng góp sức mạnh, nguồn lực, trí tuệ vào sự phát triển của ngành GTVT Việt Nam.
Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ, những kiến nghị về hạn chế, tồn đọng trong cơ chế, chính sách mà các DN nêu ra, với trách nhiệm là cơ quan quản lý, Bộ GTVT sẽ xem xét, nghiên cứu để có những giải pháp tháo gỡ.
Ông Thọ cho biết thêm, hiện nay, Bộ GTVT đang xây dựng, tham mưu Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Luật Đường bộ, trong đó có một chương về đường cao tốc, đề nghị các DN là những người thực hiện trong thực tế cần tập trung nghiên cứu để có những góp ý vừa đúng, vừa trúng, Bộ GTVT sẽ xem xét, tiếp thu để hoàn thiện cho phù hợp./.