Dự án Đường ô tô Tân Vũ - Lạch Huyện (Hải Phòng): KTNN kiến nghị xử lý về tài chính hơn 564 tỷ đồng

Hoạt động của Ngành - Ngày đăng : 09:35, 11/09/2018

(BKTO) - Qua kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án Đầu tư xây dựng đường ô tô Tân Vũ - Lạch Huyện, TP. Hải Phòng (Dự án), KTNN ghi nhận, quá trình khảo sát, lập, thẩm định, phê duyệt và thực hiện Dự án cơ bản được thực hiện đúng quy định của Hiệp định vay vốn và các quy định của Nhà nước về đầu tư xây dựng. Tuy nhiên, quá trình quản lý, đầu tư Dự án còn một số hạn chế, bất cập.

Sai định mức, đơn giá làm tăng dự toán, chi phí

Trong công tác khảo sát, lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán, kết quả kiểm toán cho thấy, một số công việc, hạng mục đã áp dụng sai định mức, đơn giá, tính sai khối lượng so với thiết kế… làm tăng dự toán gần 124,6 tỷ đồng; một số hạng mục, công việc chưa đủ cơ sở xác nhận tính đúng đắn của giá trị dự toán với số tiền 367,8 tỷ đồng; giải pháp thiết kế một số hạng mục chưa hợp lý làm tăng chi phí đầu tư khoảng 2,97 tỷ đồng; một số sai sót về định mức, đơn giá làm tăng giá trị dự toán các gói thầu khoảng 1,72 tỷ đồng.

Đối với công tác lựa chọn nhà thầu, thương thảo và ký kết hợp đồng, qua kiểm toán cho thấy, thời gian lựa chọn nhà thầu chậm 10 tháng so với Kế hoạch đấu thầu được duyệt do phải xử lý tình huống giá dự thầu vượt so với giá gói thầu được duyệt. Bên cạnh đó, do nguồn vốn của Dự án là vốn ODA Nhật Bản, phải áp dụng điều kiện STEP (điều kiện vay đặc biệt dành cho các đối tác kinh tế) nên công tác lựa chọn nhà thầu bị ràng buộc bởi một số quy định như: đối với gói thầu xây lắp, nhà thầu chính phải là nhà thầu Nhật Bản, thực hiện trên 50% khối lượng hợp đồng; giá trị hàng hoá và dịch vụ Nhật Bản không ít hơn 30% tổng giá trị hợp đồng; giá trị gói thầu lớn… dẫn đến hạn chế lớn trong công tác lựa chọn nhà thầu của Dự án.

Kết quả kiểm toán cũng nêu rõ, tiến độ của Dự án phải điều chỉnh nhiều lần, kéo dài thêm 3 năm so với tiến độ tại quyết định đầu tư ban đầu, chủ yếu do thời gian lập, thẩm định và phê duyệt thiết kế kỹ thuật - dự toán và thời gian lựa chọn nhà thầu bị kéo dài.

Công tác quản lý chi phí đầu tư còn một số sai sót với giá trị 492,3 tỷ đồng, gồm: sai khối lượng 16,5 tỷ đồng, sai đơn giá 1,4 tỷ đồng, sai khác 474,4 tỷ đồng; chưa đủ điều kiện xác nhận là 43,7 tỷ đồng.

Phân giao và giải ngân vốn còn bất cập

Theo KTNN, việc bố trí vốn đối ứng trong nước cho Dự án còn chưa theo kịp vốn vay nước ngoài sẽ dẫn đến nguy cơ thiếu vốn thanh toán cho các hạng mục thuế Giá trị gia tăng, chi phí hành chính chung, bồi thường giải phóng mặt bằng và các hạng mục gián tiếp khác theo cam kết tại Hiệp định. Trong khi đó, trong các năm 2015-2016, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phân giao kế hoạch vốn cho Dự án đạt tỷ lệ thấp so với nhu cầu kế hoạch vốn do Ban Quản lý dự án 2 lập. Năm 2015, vốn đối ứng trong nước mới đáp ứng 37% nhu cầu vốn và vốn vay ODA chỉ đáp ứng 5,5% nhu cầu vốn. Năm 2016, thực tế kế hoạch vốn được duyệt đối với vốn trong nước chỉ đáp ứng 47% và vốn vay ODA đáp ứng được 42% nhu cầu vốn so với nhu cầu vốn kế hoạch cho Dự án. Bên cạnh đó, việc phân giao kế hoạch vốn còn chưa ưu tiên việc thu hồi vốn ứng kế hoạch năm theo quy định (đến 30/6/2017, số vốn tạm ứng chưa thu hồi là 480 tỷ đồng).

Cũng theo kết quả kiểm toán, tại các năm 2014, 2015, giải ngân vốn của Dự án vượt kế hoạch vốn được duyệt nhưng đến ngày 31/12, đơn vị không lập và trình cơ quan chủ quan phê duyệt kế hoạch điều chỉnh để bổ sung vốn tăng thêm trong năm theo quy định. Ngoài ra, công tác ghi thu, ghi chi còn chậm, các khoản giải ngân phát sinh từ 01/01/2017 đến 30/6/2017 chưa thực hiện ghi thu, ghi chi NSNN số tiền 1.525,8 tỷ đồng. Việc xác định tỷ giá hạch toán ghi thu NSNN đối với các khoản giải ngân trực tiếp bằng VNĐ chưa đúng nguyên tắc hạch toán tỷ giá theo quy định, làm tăng giá trị hạch toán ghi thu, ghi chi NSNN đến 31/12/2016 khoảng 6,84 tỷ đồng.

KTNN cũng chỉ ra việc tổng hợp báo cáo và hạch toán nguồn vốn đối với khoản giải ngân cho nhà thầu trực tiếp bằng ngoại tệ chưa theo nguyên tắc hạch toán quy đổi tỷ giá theo quy định tại Thông tư số 111/2016/TT-BTC của Bộ Tài chính, đơn vị hạch toán theo tỷ giá Hợp đồng dẫn đến giá trị chênh lệch giảm hơn 382,4 tỷ đồng; công tác thu hồi vốn ứng chưa kịp thời.

Đáng chú ý, kết quả kiểm toán cũng chỉ ra, Dự án chưa có cơ chế kiểm soát tỷ giá giữa đồng Việt Nam (VNĐ) và đồng Yên Nhật (JPY) trong quá trình rút vốn, giải ngân vốn bằng VNĐ. Việc xác định tỷ giá chuyển đổi giữa JPY và VNĐ hoàn toàn do ngân hàng Vietcombank (VCB) ấn định. Ngân hàng có xu hướng ấn định tỷ giá chuyển đổi có lợi cho mình, dẫn tới số nguyên tệ (JPY) vay sẽ nhiều hơn. Mặt khác, Hiệp định vay vốn quy định áp dụng tỷ giá quy đổi là tỷ giá mua vào nhưng không quy định rõ tỷ giá mua vào chuyển khoản hay tiền mặt, do vậy dễ gây hiểu lầm trong xác định tỷ giá quy đổi để nhận nợ với nhà tài trợ.

Kết quả kiểm tra, thu thập thông tin tỷ giá mua chuyển khoản VNĐ/JPY do Ngân hàng VCB niêm yết cho thấy, trong ngày tỷ giá VNĐ/JPY có sự biến động lớn. So sánh tỷ giá VNĐ/JPY do VCB niêm yết trên website tại thời điểm 18h00 cùng ngày VCB cung cấp tỷ giá cho nhà tài trợ, kết quả tỷ giá VCB cung cấp cho nhà tài trợ là thấp hơn. Như vậy, giá trị nhận nợ JPY theo tỷ giá VCB cung cấp cho Ngân hàng thanh toán sẽ nhiều hơn là 260,3 triệu JPY, chiếm 0,75% tổng giá trị khoản vay đã nhận nợ đến 30/6/2017, tương đương khoảng 52 tỷ đồng.

Từ kết quả kiểm toán đối với Dự án, KTNN kiến nghị xử lý về tài chính 564,1 tỷ đồng. KTNN cũng kiến nghị Ban Quản lý dự án 2 chấn chỉnh công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, công tác quản lý tài chính, kế toán. Đồng thời, KTNN kiến nghị Bộ Giao thông vận tải xây dựng định mức Giếng cát D400 làm cơ sở lập dự toán, thanh quyết toán đối với các công trình giao thông; rút kinh nghiệm trong công tác tổng hợp, thẩm định, phân giao, điều chỉnh kế hoạch vốn cho Dự án đảm bảo thu hồi dứt điểm vốn ứng trước hằng năm và ưu tiên bố trí vốn để thanh toán giá trị khối lượng thực hiện được nghiệm thu thuộc kế hoạch đầu tư công được duyệt theo đúng chỉ đạo của Chính phủ.

KIM AN
Theo Báo Kiểm toán số 36 ra ngày 06-9-2018