ASEANSAI - Hành trình hướng tới Tổ chức kiểm toán công tin cậy, năng động, chuyên nghiệp và thúc đẩy quản trị tốt trong khu vực ASEAN

ASEANSAI ra đời và dấu ấn của KTNN Việt Nam trong vai trò thành viên đồng sáng lập

Ngày 16/11/2011, trước thềm Hội nghị thượng đỉnh của Chính phủ các nước thuộc khu vực Đông Nam Á tại TP. Bali - Indonesia đã diễn ra Lễ ký thoả thuận thành lập ASEANSAI gồm 10 nước Việt Nam, Brunei, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan.

Sự ra đời của ASEANSAI nhằm thực hiện sứ mệnh trở thành một tổ chức kiểm toán công tự do, độc lập, chuyên nghiệp và phi chính trị; theo đuổi mục tiêu xây dựng năng lực, tăng cường hợp tác giữa các thành viên, thiết lập mối quan hệ có hệ thống, mang lại lợi ích cho Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và các đối tác khác.

Ra đời muộn hơn Tổ chức Các cơ quan Kiểm toán tối cao châu Á (ASOSAI) và Tổ chức Quốc tế các Cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI), việc thành lập ASEANSAI xuất phát từ ý tưởng của 4 thành viên sáng lập, gồm Kiểm toán nhà nước (KTNN) Brunei, KTNN Indonesia, KTNN Malaysia và KTNN Việt Nam về việc phối hợp giữa các cơ quan KTNN thuộc các nước thành viên ASEAN thành một diễn đàn khu vực nhằm phát triển kiểm toán khu vực công.

Nguyên Tổng Kiểm toán nhà nước Việt Nam, nay là Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, đã đề xuất việc thành lập ASEANSAI qua phát biểu tại Đại hội ASOSAI lần thứ 10 tại Trung Quốc năm 2006 và lần thứ 11 tại Pakistan năm 2009 cũng như tại các cuộc làm việc song phương với các SAI.

Để thúc đẩy quá trình hình thành tổ chức, KTNN Việt Nam đã tích cực và chủ động đề xướng việc thành lập ASEANSAI thông qua các chuyến thăm song phương tới các cơ quan KTNN thành viên ASEAN như KTNN Thái Lan năm 2006, KTNN Brunei và KTNN Campuchia năm 2007, KTNN Lào năm 2010.

Nhân chuyến thăm chính thức của Tổng Kiểm toán nhà nước Việt Nam tại KTNN Indonesia tháng 5/2011, hai bên đã thống nhất thông qua Biên bản ghi nhớ kết quả hội đàm giữa hai Tổng Kiểm toán nhà nước, ghi nhận KTNN Việt Nam là một trong những thành viên sáng lập ASEANSAI và thống nhất trách nhiệm của KTNN Việt Nam trong việc vận động KTNN Campuchia, KTNN Lào cùng các SAI khác ủng hộ ý tưởng thành lập ASEANSAI và gia nhập ASEANSAI theo Đề án.

Hội nghị thành lập ASEANSAI lần đầu tiên năm 2011 đã chứng kiến sự ra đời của một tổ chức kiểm toán công độc lập tại khu vực Đông Nam Á. Hội nghị nhấn mạnh tầm quan trọng của các cơ quan KTNN trong việc đảm bảo một nền quản trị công hiệu quả đối với từng quốc gia, trong khu vực cũng như trên thế giới, đồng thời kỳ vọng ASEANSAI sẽ có nhiều ý tưởng mới, các dự án cụ thể và thiết thực đóng góp cho việc tăng cường năng lực cho các nước thành viên ASEAN trong lĩnh vực kiểm toán và quản trị công trên tinh thần hợp tác cởi mở và hữu nghị, đúng theo thông điệp của ASEAN: “Một tầm nhìn, một bản sắc, một cộng đồng đùm bọc và chia sẻ”.

ASEANSAI ngày càng khẳng định vị thế trong cộng đồng kiểm toán công

Sau 12 năm hình thành và phát triển, ASEANSAI đã trở thành cầu nối tăng cường hợp tác quốc tế giữa các cơ quan KTNN và các quốc gia; tăng cường hiệu quả, hiệu lực và tính minh bạch của nền tài chính công của các quốc gia ASEAN, góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền và tăng cường quản lý tốt.

Ngoài ra, ASEANSAI còn tăng cường hợp tác với các tổ chức bên ngoài, nhằm từng bước nâng cao vai trò trong khu vực và trên trường quốc tế. Song song với những thành quả đã đạt được, ASEANSAI cũng đã tự củng cố, kiện toàn trên nhiều lĩnh vực nhằm đáp ứng với tình hình thay đổi và nhu cầu phát triển của ASEAN trong tương lai, đặc biệt là sự phát triển trong lĩnh vực kiểm toán công của các quốc gia thành viên…

Đến nay, ASEANSAI đã thành công trong việc xây dựng và duy trì một cơ sở dữ liệu các thông lệ tốt, chuẩn mực và phương pháp trong lĩnh vực kiểm toán công để các cơ quan KTNN thành viên khai thác, sử dụng. Sau hơn một thập kỷ, ASEANSAI đã tiến hành các đề án nghiên cứu và ban hành nhiều hướng dẫn kiểm toán về các lĩnh vực chuyên môn trên cơ sở nhu cầu của các thành viên, tiêu biểu như đề án nghiên cứu về tính độc lập của SAI, hướng dẫn kiểm toán thu, kiểm toán mua sắm công, kiểm toán xây dựng, chương trình dài hạn về thực hiện chuẩn mực kiểm toán INTOSAI (ISSAI)...

Đặc biệt, việc kết nối, hợp tác với các tổ chức phát triển quốc tế và các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực kiểm toán công đã giúp ASEANSAI tăng cường năng lực cho các thành viên thông qua tổ chức thành công hơn 100 hội nghị, hội thảo chia sẻ kiến thức, khoá đào tạo chuyên môn kiểm toán cho khoảng 2.000 lượt công chức, kiểm toán viên của các SAI thành viên. Hội nghị chuyên đề chung giữa 3 tổ chức ASEAN - ASEANSAI - Hội đồng liên nghị viện ASEAN (AIPA) được ASEANSAI khởi xướng năm 2019 là diễn đàn đặt nền móng cho hợp tác tương lai trong thúc đẩy trách nhiệm giải trình và minh bạch ở Đông Nam Á.

Việc nhận thức đầy đủ trách nhiệm và quyền lợi khi tham gia tổ chức đã tạo môi trường và động lực thúc đẩy sự đồng thuận hợp tác tích cực giữa các cơ quan KTNN thành viên và đóng góp hiệu quả trong việc thực hiện thành công các mục đích, mục tiêu chiến lược mà ASEANSAI đặt ra trong Kế hoạch chiến lược ở từng thời kỳ, từ đó tạo nên một cộng đồng ASEANSAI đoàn kết và năng động.

Thông qua diễn đàn hợp tác đa phương, mỗi thành viên đều có những mối quan tâm chung và tìm thấy những giá trị, lợi ích thiết thực mà tổ chức mang lại. Cho đến nay, với sự tham gia tích cực và trách nhiệm của tất cả các thành viên, ASEANSAI ngày càng phát triển lớn mạnh, sẵn sàng đối mặt để giải quyết những thách thức chung trong khu vực như vấn đề thuế quan, kiểm toán chung trong lĩnh vực môi trường, biến đổi khí hậu.

Tầm nhìn ASEANSAI và vai trò của KTNN Việt Nam trên cương vị Chủ tịch Ủy ban Kế hoạch chiến lược ASEANSAI

Ngày đầu thành lập, ASEANSAI hướng tới tầm nhìn “được công nhận là một tổ chức các cơ quan kiểm toán tối cao thúc đẩy việc quản trị tốt trong khu vực ASEAN” với 3 giá trị cốt lõi, gồm “tôn trọng, chuyên nghiệp, hợp tác”.

Sau hơn một thập kỷ phát triển và đối mặt với những thách thức trong bối cảnh thế giới và khu vực biến động khó lường, sứ mệnh của ASEANSAI đã thay đổi với tâm thế “tham gia tích cực và chủ động vào chương trình nghị sự của ASEAN, tạo điều kiện hỗ trợ các thành viên thực hiện nhiệm vụ trong môi trường năng động và nhiều bất ổn” và hướng tới tầm nhìn “trở thành tổ chức đáng tin cậy, năng động và chuyên nghiệp của SAI, thúc đẩy quản trị tốt trong khu vực ASEAN”, đồng thời phát huy và thúc đẩy các giá trị cốt lõi “tôn trọng, chuyên nghiệp, hợp tác, đổi mới sáng tạo và sẵn sàng thích ứng”. Điều này cho thấy một ASEANSAI trưởng thành, năng động và ngày càng khẳng định vị thế trong khu vực và thế giới.

ASEANSAI đã tổ chức thành công 7 kỳ Đại hội và thông qua Kế hoạch chiến lược cho từng giai đoạn phát triển. Với vai trò là Chủ tịch Ủy ban Kế hoạch chiến lược ASEANSAI ngay từ ngày đầu thành lập, KTNN Việt Nam luôn được các cơ quan KTNN thành viên tín nhiệm và đã dẫn dắt Ủy ban Kế hoạch chiến lược chủ trì hoàn thành vai trò và trách nhiệm đề ra định hướng phát triển chiến lược của Tổ chức theo giai đoạn 4 năm, đồng thời đảm nhận nhiệm vụ giám sát và đánh giá việc thực hiện Kế hoạch chiến lược của các Ủy ban hàng năm.

Đến nay, KTNN Việt Nam đã chủ trì cùng các cơ quan KTNN thành viên xây dựng Kế hoạch chiến lược ASEANSAI trong suốt 11 năm, từ 2012-2023 với 4 Kế hoạch chiến lược giai đoạn 2012-2014; 2014-2017; 2018-2021; 2022-2025.

Những đóng góp của KTNN Việt Nam trong vai trò Chủ tịch Ủy ban Kế hoạch chiến lược không chỉ giúp định hình tầm nhìn, mục tiêu và kế hoạch hành động của ASEANSAI trong từng thời kỳ phát triển để từ đó xác lập vị thế trong cộng đồng kiểm toán công mà còn giúp tăng cường công tác quản lý nội bộ, cải thiện chất lượng các hoạt động hỗ trợ mà Tổ chức cung cấp cho các cơ quan KTNN thành viên theo hướng đáp ứng nhu cầu thực tế, bám sát trình độ phát triển của từng cơ quan KTNN thành viên, củng cố truyền thống về đoàn kết, tôn trọng lẫn nhau trong ASEANSAI, đảm bảo Tổ chức có thể hiện thực hóa thành công tầm nhìn chiến lược và đạt được các mục tiêu, mục đích chiến lược đề ra trong từng giai đoạn.

Trong thời gian tới, trên cơ sở định hướng phát triển của Kế hoạch chiến lược giai đoạn 2022-2025 do KTNN Việt Nam chủ trì, ASEANSAI sẽ tăng cường mở rộng và nâng cao chất lượng các hoạt động chia sẻ kinh nghiệm và đào tạo, tăng cường năng lực cho các cơ quan KTNN thành viên về các vấn đề liên quan đến việc kiểm toán viên cần thích ứng với kỷ nguyên VUCA (thế giới biến động, bất ổn, phức tạp và mơ hồ), thúc đẩy việc triển khai hình thức hợp tác mới và hiệu quả như đề án nghiên cứu, kiểm toán hợp tác, đánh giá chéo… về các vấn đề nóng của khu vực và thế giới như thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và ứng dụng công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo… vào hoạt động kiểm toán công. Đây là những nội dung và vấn đề quan tâm hàng đầu của KTNN Việt Nam và các cơ quan KTNN thành viên.

Tầm nhìn và những nỗ lực của ASEANSAI trong hơn một thập kỷ qua cho thấy quyết tâm của các nhà lãnh đạo ASEANSAI trong việc theo đuổi mục tiêu trở thành đối tác chiến lược của ASEAN, góp phần tạo nên một ASEAN nói chung và cộng đồng kinh tế ASEAN nói riêng ổn định và thịnh vượng./.

Diệu Bình