Đánh giá công nghệ y tế: Công cụ hiệu quả để kiểm soát Quỹ Bảo hiểm y tế

Công cụ cần thiết trong xây dựng các gói quyền lợi BHYT

Đánh giá công nghệ y tế (Health Technology Assessment) là phương pháp đánh giá khía cạnh y học, dịch tễ học, xã hội học và kinh tế học của các can thiệp y tế (bao gồm: thuốc, vắc xin, quy trình y tế, thiết bị y tế, dịch vụ y tế và cả các can thiệp y tế công cộng) về nhiều lĩnh vực như y học, xã hội học và kinh tế học.

Tại Hội nghị Đánh giá công nghệ y tế năm 2023 với chủ đề “Nâng cao hiệu quả sử dụng bằng chứng đánh giá công nghệ y tế trong xây dựng gói quyền lợi bảo hiểm y tế” do Bộ Y tế phối hợp với Tổng hội Y học Việt Nam tổ chức mới đây, các chuyên gia nhấn mạnh, trong bối cảnh Quỹ BHYT phải bao phủ nhiều dịch vụ y tế một cách hiệu quả, đánh giá công nghệ y tế đã trở thành công cụ cần thiết cần được phát triển.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, ở nhiều quốc gia trên thế giới, đánh giá công nghệ y tế đã và đang được coi là công cụ quan trọng đối với quá trình thiết lập ưu tiên và hoạch định chính sách y tế, đặc biệt trong việc xây dựng các gói quyền lợi BHYT.

Ở Việt Nam, trong bối cảnh nguồn lực dành cho y tế còn hạn chế, trong khi nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân ngày càng cao, đòi hỏi Quỹ BHYT cần phải bao phủ nhiều dịch vụ y tế một cách hiệu quả hơn, đánh giá công nghệ y tế đã trở thành công cụ cần được phát triển và ứng dụng trong quá trình hoạch định chính sách y tế, chính sách BHYT.

Theo đó, Chiến lược quốc gia bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân giai đoạn 2011-2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã nêu rõ nhiệm vụ quan trọng của hệ thống y tế là: “Xây dựng các tiêu chuẩn và triển khai công tác đánh giá công nghệ y tế để xác định các can thiệp y tế có hiệu lực, hiệu quả, chi phí thấp, bảo đảm chất lượng dịch vụ y tế”.

Trong những năm vừa qua, Bộ Y tế đã và đang phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng các chính sách trong đó ứng dụng các bằng chứng về đánh giá công nghệ y tế như đàm phán giá với các đơn vị cung ứng, lựa chọn các can thiệp y tế để xây dựng danh mục thuốc BHYT.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, Ths. Vũ Nữ Anh - Vụ BHYT (Bộ Y tế) nêu rõ, tại Việt Nam, bối cảnh nguồn lực cho y tế còn hạn chế, đòi hỏi Quỹ BHYT bao phủ dịch vụ y tế hiệu quả hơn. Đánh giá công nghệ y tế sẽ cho biết tính hợp lý tổng chi tiêu y tế; đồng thời giúp đánh giá hiệu quả chi tiêu, có giải pháp giảm chi “tiền túi” người bệnh.

“Hiện, chi tiền túi của người dân cho y tế vẫn chiếm khoảng 43 - 45%, là gánh nặng chi phí với người bệnh. Để công bằng trong tiếp cận dịch vụ y tế, Tổ chức Y tế thế giới khuyến nghị, tỷ lệ này nên không quá 25%” - bà Vũ Nữ Anh thông tin.

Đảm bảo cân đối Quỹ và quyền lợi người bệnh

Theo quy định hiện nay, danh mục thuốc BHYT được thanh toán có 1.037 hoạt chất thuốc hóa dược, 59 thuốc phóng xạ, chất đánh dấu và 229 thuốc đông y cổ truyền, thuốc từ dược liệu. Một số ý kiến cho rằng, việc cập nhật danh mục thuốc BHYT tại Việt Nam còn chậm, nhiều loại thuốc mới, hiệu quả điều trị tốt chưa được BHYT chi trả.

Để khắc phục bất cập này, các chuyên gia cho rằng, đánh giá công nghệ y tế sẽ là căn cứ để cập nhật danh mục thuốc BHYT, đàm phán giá, đảm bảo cân đối Quỹ BHYT và quyền lợi cho người bệnh.

Chia sẻ về kinh nghiệm đánh giá công nghệ y tế tập trung cho đánh giá hiệu quả chi phí của thuốc có chi phí cao tại Thái Lan và một số nước, đại diện Vụ BHYT cho hay, từ các đánh giá về hiệu quả của thuốc, dịch vụ y tế, cơ quan có thẩm quyền có quyết định để đàm phán giá, đưa thuốc mới vào danh mục BHYT, tăng cơ hội tiếp cận thuốc mới cho người dân. Chi phí đánh giá công nghệ y tế từ các nguồn của Bộ Y tế, các quỹ hỗ trợ.

Việc kiểm soát chi tiêu của Quỹ BHYT cần theo hướng, tăng thu, giảm chi, thông qua việc áp dụng các biện pháp kiểm soát như: tập trung vào đổi mới phương thức chi trả (định suất, chi trả theo trường hợp bệnh).

Tại Hội nghị, các chuyên gia, các nhà khoa học, nhà hoạch định chính sách cũng chia sẻ những kết quả trong đánh giá công nghệ y tế, tập trung vào ứng dụng trong xây dựng gói quyền lợi BHYT tại Việt Nam và đề xuất kế hoạch phát triển trong thời gian tới; giới thiệu các quy trình, phương pháp, kỹ thuật và dữ liệu để thực hiện nghiên cứu đánh giá công nghệ y tế...

Bà Trần Thị Trang - Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế) nêu rõ, tới đây, Bộ Y tế sẽ cập nhật Danh mục thuốc BHYT, điều này sẽ tác động khá lớn đến Quỹ BHYT. Các đơn vị cần chuẩn bị tốt với tính khoa học, chính xác, khách quan, tuân thủ nguyên tắc của đánh giá công nghệ y tế khi xây dựng hồ sơ Danh mục thuốc BHYT, vừa bảo đảm tính mới, tính hiệu quả, đồng thời, cũng phải tính đến tác động đối với Quỹ BHYT

“Điểm mới của việc cập nhật Danh mục thuốc BHYT lần này là thông qua đánh giá công nghệ y tế sẽ khuyến nghị doanh nghiệp điều chỉnh giá thuốc phù hợp, để tăng tỷ lệ chi trả, giảm chi tiền túi để những người thu nhập thấp tiếp cận được với thuốc có giá cao, hiệu quả điều trị tốt” - bà Trang nhấn mạnh./.

Đ. KHOA