Gỡ “rào cản” để gia tăng thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp

Sự phát triển của các khu công nghiệp còn nhiều hạn chế

Chia sẻ tại Tọa đàm “Thực trạng các KCN hiện nay và các giải pháp tài chính” mới diễn ra, TS. Lê Minh Nghĩa - Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn tài chính Việt Nam (VFCA) cho biết, hiện nay, trên cả nước có 414 KCN được thành lập tại 61/63 tỉnh, thành phố, với tổng diện tích gần 127 nghìn héc-ta; hơn 1.000 cụm công nghiệp với tổng diện hơn 31 nghìn héc-ta. Các KCN đã trở thành những khu vực trọng điểm thu hút các dự án đầu tư trong và ngoài nước, là điểm đến của nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới.

Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến cuối năm 2022, các KCN trong cả nước đã thu hút được hơn 11.200 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), với tổng vốn đăng ký đạt 231 tỷ USD và 10.400 dự án đầu tư của doanh nghiệp trong nước, với tổng vốn đăng ký đạt 2,54 triệu tỷ đồng.

Với số lượng lớn, các doanh nghiệp trong KCN đã có đóng góp rất lớn (khoảng 50%) tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước và đóng góp đáng kể vào nguồn thu ngân sách nhà nước. Cùng với đó, sự phát triển của các KCN đã thúc đẩy chuyển giao công nghệ hiện đại, phát triển nguồn nhân lực, giải quyết số lượng việc làm lớn cho người lao động…

Hiện đã có các doanh nghiệp của 65 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào các KCN của Việt Nam, trong đó 10 đối tác đầu tư lớn nhất chiếm 91% tổng vốn FDI đầu tư vào các KCN.

Bên cạnh những kết quả tích cực, TS. Ngô Công Thành - Phó Chủ tịch Viện Nghiên cứu Đầu tư quốc tế (ISC) cho rằng sự phát triển của các KCN vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Chẳng hạn như, chất lượng hiệu quả thu hút đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu phát triển theo chiều sâu; sự liên kết, hợp tác trong KCN và giữa KCN với khu vực bên ngoài còn hạn chế.

Bên cạnh đó, các KCN còn chậm đổi mới, phát triển chưa bền vững và cân bằng về kinh tế - xã hội - môi trường; hiệu quả sử dụng đất, sử dụng lao động chưa cao. Mặt khác, một số địa phương chưa thực sự chú trọng tới cơ cấu ngành nghề, yếu tố công nghệ của dự án đầu tư, nên hiệu quả đầu tư phát triển các KCN chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra.

Chia sẻ thêm những rào cản hạn chế sự phát triển của các KCN, theo ông Nghĩa, hiện nay còn tồn tại sự chồng chéo về quy định ưu đãi đầu tư theo địa bàn dẫn đến một số KCN không được hưởng các chính sách ưu đãi; chưa có chính sách tài chính ưu đãi cho các doanh nghiệp, dự án đầu tư thứ cấp trong KCN; chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp trong KCN cũng chưa thật sự thu hút...

Đặc biệt, theo TS. Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, các KCN còn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng; nguồn lực tài chính cho phát triển hạ tầng kỹ thuật KCN còn rất hạn chế dẫn đến việc hạ tầng chưa hoàn thiện, quá trình xây dựng chậm trễ kéo dài nên khó thu hút đầu tư.

Cụ thể, nguồn vốn ngân sách nhà nước hỗ trợ phát triển hạ tầng KCN còn thấp so với nhu cầu. Đơn cử, trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020, nguồn vốn đã bố trí để hỗ trợ phát triển hạ tầng KCN chỉ đáp ứng khoảng 53% so với nhu cầu.

Đối với việc huy động nguồn vốn từ các kênh khác, do công tác định giá đất còn gặp nhiều khó khăn dẫn tới nhiều chủ đầu tư KCN gặp khó trong việc vay vốn ngân hàng; đồng thời, sự trầm lắng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua cũng phần nào ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn của doanh nghiệp…

Nhu cầu thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp rất lớn

TS. Ngô Công Thành cho biết, theo Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, dự kiến, đến năm 2030, diện tích đất phát triển các KCN sẽ đạt khoảng 210.930 héc-ta. Như vậy, từ nay đến năm 2030 sẽ có thêm khoảng 120.000 héc-ta KCN.

Về nhu cầu vốn, theo tính toán của ISC, ước tính chi phí suất đầu tư bình quân khoảng 6,5 triệu USD/héc-ta đất công nghiệp thì nhu cầu thu hút vốn đầu tư lấp đầy diện tích còn lại của các KCN đã được quy hoạch là khoảng 600 - 650 tỷ USD. Cùng với đó, nhu cầu vốn đầu tư phát triển hạ tầng các KCN đã được quy hoạch đến năm 2030, đang và sẽ triển khai xây dựng vào khoảng 72 tỷ USD. Như vậy, tổng vốn đầu tư phát triển hạ tầng KCN và lấp đầy các KCN khoảng 670 - 720 tỷ USD.

Ngoài ra còn phải tính đến nhu cầu vốn đầu tư đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp trong KCN, tái cấu trúc và chuyển đổi các KCN hiện hữu thành các KCN sinh thái để thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh theo cam kết của Chính phủ Việt Nam với cộng đồng quốc tế.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đặt ra mục tiêu thu hút tổng vốn đầu tư đăng ký vào các KCN, khu kinh tế đến năm 2030 đạt khoảng 390 - 460 tỷ USD, trong đó vốn trong nước khoảng 2,7 triệu - 3,2 triệu tỷ đồng (tương đương 110 - 130 tỷ USD), vốn FDI khoảng 280 - 330 tỷ USD. Tổng vốn đầu tư thực hiện đạt khoảng 300 - 370 tỷ USD, trong đó vốn trong nước đạt 1,5 triệu - 2,0 triệu tỷ đồng (tương đương 60 - 80 tỷ USD), vốn FDI đạt 240 - 290 tỷ USD.

Trước nhu cầu đầu tư lớn, để thu hút đầu tư vào các KCN, theo các chuyên gia, trước hết, các Bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục rà soát, tháo gỡ các vướng mắc, bất cập về cơ chế, chính sách, quy định pháp luật liên quan đến đầu tư, đất đai… Đồng thời, đẩy mạnh cải cách môi trường đầu tư kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, nhằm tạo điều kiện thuận lợi, thông thoáng cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước trong quá trình đầu tư.

Bên cạnh đó, các địa phương cần quyết liệt thực hiện các quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đã được duyệt, đẩy mạnh triển khai các dự án đầu tư công để nâng cấp hệ thống hạ tầng kết nối với các KCN.

Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi xanh đang diễn ra mạnh mẽ, các cơ quan chức năng cần cụ thể hóa tiêu chí KCN sinh thái với những chính sách ưu đãi cụ thể, để thu hút doanh nghiệp đầu tư mới hoặc thực hiện chuyển đổi các KCN hiện hữu.

Về vấn đề nguồn vốn, theo ông Ranjit Thambyrajah - Chủ tịch Quỹ Acuity Funding (Australia), ngành ngân hàng cần phát triển đa dạng các sản phẩm tài chính, trong đó có những sản phẩm dành riêng cho lĩnh vực KCN để doanh nghiệp dễ tiếp cận; đồng thời cần phát triển bền vững nguồn vốn trung và dài hạn để đáp ứng nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp…/.

DIỆU THIỆN