Năm 2024: Định hướng chiến lược giữa bất ổn địa chính trị

Dưới đây là các điểm nóng nổi bật:

1. Cuộc xung đột giữa Israel và Hamas ở Dải Gaza có nguy cơ lan rộng ra Trung Đông, khiến hàng triệu người dân bị ảnh hưởng bởi thiếu thốn, bệnh tật và bạo lực.

2. Cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine vẫn tiếp tục căng thẳng, khi Nga tăng cường quân sự ở biên giới và Ukraine tìm cách giành lại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Phương Tây đang gặp khó khăn trong việc cung cấp viện trợ quân sự và kinh tế cho Ukraine, trong khi Nga đòi hỏi Ukraine phải từ bỏ nguyện vọng gia nhập NATO.

3. Nhiều cuộc bầu cử quan trọng sẽ diễn ra trên thế giới, có thể thay đổi cục diện chính trị và kinh tế. Các cuộc bầu cử này bao gồm: Bầu cử Tổng thống Mỹ, Tổng thống Nga, Thủ tướng Ấn Độ, Tổng thống Mexico, Nghị viện châu Âu… và những người đứng đầu nhiều nước khác.

4. Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). AI sẽ mang lại nhiều cơ hội và thách thức cho con người, từ sự sáng tạo và thịnh vượng cho đến thất nghiệp và bất bình đẳng. AI cũng có thể bị lợi dụng để can thiệp vào các cuộc bầu cử, tạo ra thông tin sai lệch.

5. Cuộc đối đầu Mỹ - Trung sẽ tiếp tục gia tăng. Cuộc đối đầu Mỹ - Trung là một trong những xu hướng địa chính trị quan trọng nhất trong thập kỷ qua. Trong năm 2024, cuộc đối đầu này sẽ tiếp tục gia tăng, với các cuộc cạnh tranh gay gắt ở nhiều lĩnh vực, bao gồm: Kinh tế, công nghệ, quân sự và chính trị.

6. Biến đổi khí hậu sẽ tiếp tục là một vấn đề nghiêm trọng, khi mà nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng lên, gây ra nhiều hiện tượng thời tiết bất thường ảnh hưởng đến nông nghiệp, sức khỏe và an ninh. Các nước sẽ phải đối mặt với áp lực để chuyển đổi sang năng lượng xanh và giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Căng thẳng địa chính trị đã và đang là một nhân tố gây bất ổn cho kinh tế, chính trị thế giới trong những năm gần đây. Năm 2024, căng thẳng địa chính trị vẫn sẽ tiếp tục là một vấn đề đáng lo ngại, với những tác động tiêu cực đối với nền kinh tế toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, phản ứng của Việt Nam đòi hỏi phải có sự linh hoạt, khôn ngoan và chiến lược.

Là một quốc gia đang phát triển với vị thế địa chính trị quan trọng tại khu vực Đông Nam Á, cách thức phản ứng với những căng thẳng địa chính trị toàn cầu trong năm 2024 của chúng ta phải dựa trên một số nguyên tắc cơ bản sau đây:

1. Bảo vệ chủ quyền quốc gia và lợi ích quốc gia: Đây luôn là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Việt Nam. Việt Nam cần tiếp tục khẳng định mạnh mẽ chủ quyền trên các vùng lãnh thổ, đồng thời bảo vệ lợi ích quốc gia trong mọi tình huống, dù trong bối cảnh đối thoại hay xung đột.

2. Ngoại giao đa phương và đa dạng hóa quan hệ: Trong một thế giới đa cực, việc duy trì quan hệ tốt đẹp với nhiều quốc gia và khối kinh tế là cực kỳ quan trọng. Việt Nam cần tiếp tục thúc đẩy ngoại giao đa phương thông qua các tổ chức quốc tế như: Liên hợp quốc, ASEAN, APEC; đồng thời đa dạng hóa quan hệ với các đối tác trên toàn cầu, từ các cường quốc như: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Liên minh Châu Âu, đến các quốc gia khác trong khu vực và thế giới.

3. Tăng cường hợp tác kinh tế: Một nền kinh tế mạnh mẽ sẽ cung cấp cho Việt Nam nhiều lợi thế hơn trong việc đàm phán và ứng phó với các thách thức địa chính trị. Việt Nam cần tiếp tục thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy xuất khẩu và tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời phát triển các lĩnh vực kinh tế trọng điểm như: Công nghệ thông tin, năng lượng tái tạo và nông nghiệp công nghệ cao.

4. Tăng cường khả năng tự lực: Trong bối cảnh quốc tế đầy biến động, việc tăng cường khả năng tự lực về quốc phòng, an ninh và kinh tế là cực kỳ quan trọng. Điều này không chỉ giúp Việt Nam bảo vệ được chủ quyền và lợi ích quốc gia mà còn nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

5. Thích ứng và linh hoạt: Trong mọi tình huống, Việt Nam cần duy trì sự linh hoạt trong chính sách đối ngoại và kinh tế để có thể nhanh chóng thích ứng với mọi thay đổi của tình hình quốc tế, từ đó tối đa hóa lợi ích quốc gia trong mọi hoàn cảnh.

Thực ra, những nguyên tắc nói trên đã được Đảng và Nhà nước ta vận dụng một cách hết sức linh hoạt, sáng tạo trong thời gian qua. Đây là cơ sở để chúng ta tin tưởng chắc chắn rằng những thách thức địa chính trị to lớn của năm 2024 cũng sẽ được vượt qua./.

TS. NGUYỄN SĨ DŨNG