Chưa có nhiều chính sách thỏa đáng để khuyến khích xe hybrid

Những ưu điểm “xanh” của xe hybrid

Tại tọa đàm "Xu thế phát triển xe hybrid tại Việt Nam" do Báo Giao thông tổ chức ngày 12/3 vừa qua, các chuyên gia cho rằng, với thị trường Việt Nam, xe hybrid có nhiều yếu tố phù hợp. Vì người Việt thích những mẫu ô tô mới, nhiều công nghệ và tính năng. Với quãng thời gian sử dụng dài, đây cũng là điểm lợi thế của xe hybrid. Hiện tại ở Việt Nam, xe hybrid cũng là phương án tiện dụng hơn so với ô tô thuần điện. Có thể kể ra những ưu điểm của dòng xe hybrid cụ thể như:

Thứ nhất là giảm phát thải ngay. Điều này khiến các nhà sản xuất và các quốc gia có xe hybrid sẵn sàng tham gia ngay vào các chương trình giảm phát thải.

Thứ hai là người dùng có thể có trải nghiệm như xe điện với xe hybrid mà không gặp trở ngại về sạc như xe điện. Tuy nhiên, thị trường Việt Nam đã chào đón, nhưng vẫn ít lựa chọn về xe hybrid cho nhiều tệp khách hàng khác nhau, chưa đa dạng lựa chọn.

Với những ưu điểm trên, trong 3 năm gần đây, thị trường ô tô Việt Nam đã chứng kiến sự đột phá về doanh số của dòng xe hybrid, với rất nhiều các thương hiệu khác nhau. Mỗi thương hiệu đóng góp ít nhất từ 1 đến 6 sản phẩm.

PGS.TS Đàm Hoàng Phúc - Giám đốc Chương trình đào tạo kỹ thuật ô tô tại Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, công nghệ mới bao giờ cũng có chi phí cao hơn so với các công nghệ cũ đã khấu hao nhiều. Song song với công nghệ hybrid mới, trên các mẫu xe này, các nhà sản xuất ô tô cũng luôn song hành phát triển công nghệ về an toàn trên xe. Do đó, không chỉ tiết kiệm nhiên liệu, sử dụng xe hybrid, khách hàng còn được hưởng những tính năng công nghệ an toàn tiên tiến, hiện đại hơn. Đây chính là sự hấp dẫn người tiêu dùng của xe hybrid.

Về việc đo lường mức độ hiệu quả về môi trường và tiết kiệm nhiên liệu khi chuyển đổi từ động cơ đốt trong sang xe hybrid, PGS.TS Đàm Hoàng Phúc dẫn cơ sở: Một nghiên cứu riêng của ông và nhóm cộng sự năm 2023 cho thấy, Hà Nội có 1,125 triệu xe ô tô cá nhân. Nếu chuyển đổi toàn bộ xe xăng hiện nay sang hybrid, sẽ tiết kiệm 3 triệu lít xăng mỗi năm.

Ông Phúc dẫn chứng: Nếu như một chiếc xe hybrid sử dụng quãng đường khoảng 150.000km trong 7 năm (tương ứng quãng đường, thời gian được bảo hành) thì số nhiên liệu tiết kiệm được sẽ khoảng 10.125 lít xăng. Nếu nhân với giá xăng hiện tại khoảng 23.000 đồng/lít, số tiền tiết kiệm được là hơn 232 triệu đồng. So ngược lại với giá bán xe hybrid cao hơn xe động cơ đốt trong khoảng 100 triệu đồng, thì người tiêu dùng vẫn có lãi.

Cần có thêm chính sách ưu đãi cụ thể cho dòng xe hybrid

Hiện Việt Nam có khoảng 12.000 chiếc xe hybrid, trong đó riêng Toyota có 8.600 xe, chiếm hơn 70% lượng xe hybrid tại Việt Nam.

Trong năm 2022-2023, nhiều hãng cũng trong cuộc chạy đua với xe hybrid về thị trường Việt Nam. Có thể kể tên như Suzuki Ertiga Hybrid, Nissan Kicks, Hyundai Santa Fe Hybrid, KIA Sorento với 2 biến thể là HEV và PHEV, Honda CR-V e:HEV RS và "tân binh" đến từ Trung Quốc Haval H6. Số lượng này được dự báo sẽ tiếp tục tăng lên trong năm 2024.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là cần xem xét lại những ưu đãi cho dòng xe hybrid tại Việt Nam. Vì có sự chênh lệch mức thuế giữa xe hybrid và xe thuần điện.

Cụ thể, dù được xếp “chung mâm” là xe xanh nhưng không như xe điện, các loại xe hybrid tại thị trường Việt đang chịu những mức thuế như xe động cơ đốt trong.

Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đã được Quốc hội khóa 15 thông qua và chính thức có hiệu lực thi hành quy định cụ thể: Xe hybrid (bao gồm HEV, PHEV - xe lai giữa xăng và điện, có thể sạc được điện từ bên ngoài cho pin) không thuộc đối tượng được hưởng ưu đãi thuế. Một chiếc xe hybrid dưới 9 chỗ ngồi vẫn áp dụng mức thuế của xe động cơ đốt trong có cùng dung tích xi lanh.

Cụ thể, thuế TTĐB dành cho xe có động cơ dưới 1.5L là 35%; xe từ 1.5-2.0L là 40%, xe từ 2.0-2.5L là 50%, xe từ 2.5-3.0L áp dụng mức 60%, từ 3.0-4.0L là 90%, trên 4.0-5.0L là 110%, trên 5.0-6.0L chịu 130% và 150% đối với xe trên 6.0L.

Riêng với xe hybrid có tỷ trọng sử dụng năng lượng xăng không quá 70% được áp dụng thuế suất thuế TTĐB bằng 70% mức thuế suất áp dụng cho xe chạy xăng, dầu có cùng dung tích xi lanh.

Trong khi đó, với xe thuần điện (BEV), thuế TTĐB được điều chỉnh giảm mạnh từ 15% xuống còn 3%, áp dụng hết tháng 2/2027. Ở 2 năm tiếp theo, thuế TTĐB cho dòng xe này tăng lên 11%. Bên cạnh đó, xe điện còn đang được miễn lệ phí trước bạ đến hết tháng 2/2027 và giảm 50% cho 2 năm tiếp theo. Như vậy có thể thấy sự chênh lệch các khoản thuế phí quá rõ ràng giữa hai dòng xe này.

Từ thực tế này, các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần sớm nghiên cứu và có những chính sách ưu đãi, khuyến khích về thuế, phí cho người tiêu dùng tiên phong chuyển sang sử dụng xe hybrid. Bởi thông qua sử dụng loại xe này, người dùng đã ngay lập tức giảm đáng kể phát thải carbon ra môi trường trước khi hạn chế và dừng tiêu thụ xe xăng dầu từ năm 2040.

Trao đổi về vấn đề này, ông Phan Lê Hoàng Linh, Trưởng phòng Công nghiệp chế tạo, Cục Công nghiệp - Bộ Công Thương cho hay, thời gian qua Bộ Công Thương cũng nhận được đề xuất của các nhà sản xuất về chính sách hỗ trợ xe hybrid, nhưng trong các đề xuất của doanh nghiệp chưa có con số cụ thể, bằng chứng khoa học về mức độ giảm phát thải của xe hybrid đối với môi trường.

Ông Linh cũng cho biết, hiện tại Nhà nước chưa có chính sách ưu đãi cụ thể, đặc thù nào cho xe hybrid. Trong quá trình xây dựng chính sách, có quan điểm cho rằng việc trợ giá xe hybrid chưa phù hợp do còn liên quan đến việc cân đối ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, bản thân người dùng xe hybrid cũng đang có đóng góp vào việc giảm phát thải, bảo vệ môi trường, vì vậy nên có sự hỗ trợ từ nhà nước cho nhóm người dùng này.

Nhiều doanh nghiệp và hiệp hội kiến nghị sửa chính sách ưu đãi cho xe điện hóa dựa trên tiêu chí mức phát thải CO2 - nhiều nước cũng đang dùng phương pháp này. Nếu theo hướng này, xe hybrid cũng sẽ có ưu đãi vì cũng giảm thải.

Từ những kiến nghị này, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ nghiên cứu các đề xuất từ chuyên gia và doanh nghiệp với số liệu, nghiên cứu cụ thể để khi trình lên các cấp cao hơn sẽ có những chính sách thiết thực hơn với xe điện hóa nói chung và hybrid nói riêng - ông Linh cho biết.

Xe hybrid (bao gồm HEV, PHEV, còn gọi là xe lai điện hay xe lai) là loại xe ô tô sử dụng song song hai nguồn động cơ là động cơ đốt trong và động cơ điện, tức là xe vừa chạy xăng, vừa chạy điện.

Lê Minh