Không cần thiết đổi tên gọi tòa án nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện

Sáng 26/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 5, các đại biểu Quốc hội đã cho ý kiến về Dự thảo Luật Tổ chức tòa án nhân dân (sửa đổi).

Qua thảo luận, một trong những vấn đề được các đại biểu Quốc hội tiếp tục quan tâm là quy định về đổi mới tòa án nhân dân (TAND) cấp tỉnh, TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử (khoản 1, Điều 4).

Theo Báo cáo của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội về tiếp thu, chỉnh lý Dự án Luật, thảo luận tại Kỳ họp thứ 6, ý kiến đại biểu còn khác nhau về đổi mới TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.

Trong đó, có 52 ý kiến đại biểu không tán thành quy định đổi mới TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm; 26 ý kiến tán thành dự thảo Luật về đổi mới TAND theo thẩm quyền xét xử.

Trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý, TAND Tối cao đề nghị giữ quy định như Dự thảo Luật về đổi mới tổ chức Tòa án theo thẩm quyền xét xử theo hướng tổ chức TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm .

Thường trực Ủy ban Tư pháp cho rằng, việc đổi mới TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm nhưng nhiệm vụ, quyền hạn của các Tòa án này không thay đổi. Các tòa án vẫn gắn với đơn vị hành chính cấp huyện, cấp tỉnh. TAND phúc thẩm vẫn xét xử sơ thẩm một số vụ án.

Theo Thường trực Ủy ban Tư pháp, quy định như Dự thảo Luật chưa thực sự đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 27-NQ/TW về “Hoàn thiện cơ chế để khắc phục tình trạng quan hệ giữa các cấp Tòa án là quan hệ hành chính, bảo đảm độc lập giữa các cấp xét xử”; …“bảo đảm tính độc lập của Tòa án theo thẩm quyền xét xử”; không thống nhất với các cơ quan tư pháp khác ở địa phương. Mặt khác, phải sửa đổi nhiều đạo luật có liên quan, nhất là các luật trong lĩnh vực tư pháp để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật; phát sinh chi phí tuân thủ như: sửa con dấu, biển hiệu, các loại mẫu giấy tờ...

Tiếp thu kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội “đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành về TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện”, Thường trực Ủy ban Tư pháp đề nghị giữ nguyên quy định của Luật hiện hành về TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện.

Về nội dung này, TAND Tối cao đề nghị quy định như Dự thảo Luật trình Quốc hội (TAND sơ thẩm, TAND phúc thẩm). Do đó, khoản 1 Điều 4 Dự thảo Luật được xây dựng 2 phương án để trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho ý kiến.

Thảo luận tại Hội nghị, nhiều ý kiến đại biểu tán thành phương án 1 - giữ nguyên quy định như Luật hiện hành về TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện.

Theo đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh), hiện nay mô hình tòa án đang tổ chức theo mô hình 4 cấp. Đây là mô hình tổ chức có sự kết hợp giữa mô hình tổ chức theo đơn vị hành chính lãnh thổ và mô hình tổ chức theo cấp xét xử. Việc đổi tên gọi như Dự thảo Luật chỉ là vấn đề hình thức mà không thay đổi về nội dung và phương thức. Việc đổi tên cũng dẫn tới không tương thích với tổ chức các cơ quan tư pháp ở địa phương như cơ quan điều tra, viện kiểm sát… dẫn đến phải sửa đổi, bổ sung nhiều luật liên quan; phát sinh chi phí tuân thủ như con dấu, các biển hiệu…

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) phân tích, hiện nay, mặc dù tên gọi của tòa án cấp tỉnh, cấp huyện gắn với đơn vị hành chính địa phương nhưng hoạt động của tòa án vẫn độc lập với bộ máy chính quyền địa phương; về cơ cấu tổ chức vẫn thuộc sự quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn của TAND Tối cao; công tác điều động, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ được thực hiện theo ngành dọc mà không chịu sự chi phối của chính quyền địa phương. Hệ thống tòa án hiện nay hoạt động ổn định, hiệu quả và có sự thống nhất giữa các văn bản có liên quan trong hệ thống pháp luật.

“Để tránh tình trạng “bình mới rượu cũ”, hạn chế phát sinh các chi phí do thay đổi tên gọi, thống nhất với một số cơ quan khác có liên quan thì quy định như phương án 2 là không cần thiết, việc đổi mới không tạo những chuyển biến khác biệt trong công tác xét xử" - đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu.

Cũng thống nhất với phương án 1, đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) nêu rõ, Dự thảo Luật trình ở Kỳ họp thứ 6 với kỳ vọng tổ chức tòa án theo thẩm quyền xét xử, không giới hạn bởi địa giới hành chính, nhưng Dự thảo Luật lại không thể hiện được nội hàm này. “Lần này quay lại phương án 1, vẫn giữ nguyên như cũ, tôi rất đồng tình” - đại biểu Hải bày tỏ.

Đ. KHOA