Đề xuất quy định mới về thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất

Năm 2022, thu về đất chiếm 17% tổng thu ngân sách

Ông Nguyễn Tân Thịnh - Cục trưởng Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) cho biết, cùng với chính sách tài chính đất đai nói chung, chính sách thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã từng bước được thể chế hoá theo nguyên tắc thị trường, minh bạch, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế; khuyến khích sử dụng đất đai tiết kiệm, có hiệu quả, từng bước hạn chế đầu cơ, hạn chế sử dụng đất đai lãng phí; góp phần định hướng và khuyến khích thị trường bất động sản phát triển. Chính sách thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất là một bộ phận của chính sách tài chính đất đai. Nhờ chính sách tài chính về đất đai năm 2013 mà nguồn thu từ đất tăng dần qua các năm, tạo nguồn lực cho địa phương phát triển. Đặc biệt, nguồn thu từ đất chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng thu ngân sách nhà nước (năm 2013 chiếm 7,86% tổng thu, năm 2022 là 17% tổng thu).

Tuy nhiên, các văn bản quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã bộc lộ một số hạn chế cần khắc phục. Để rà soát, tổng hợp việc thực hiện chính sách thu tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất, thuê mặt nước theo Luật Đất đai năm 2013, từ năm 2021, Bộ Tài chính đã có công văn đề nghị ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đánh giá tình hình thực hiện các chính sách về thu tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất, thuê mặt nước và kiến nghị, đề xuất các nội dung cần sửa đổi, bổ sung.

Báo cáo của các địa phương về việc thực hiện chính sách thu tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất, thuê mặt nước theo Luật Đất đai năm 2013 cho thấy một số vướng mắc liên quan đến thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Bộ Tài chính đã tổng hợp, đánh giá và có các văn bản gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo trong quá trình xây dựng Luật Đất đai năm 2024. Đồng thời, Bộ Tài chính nhận thấy rằng, cần hoàn thiện (thay thế các nghị định hướng dẫn Luật Đất đai 2013) để giải quyết các vấn đề phát sinh về thu tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất hiện hành cho phù hợp với tình hình thực tế, cải cách thủ tục hành chính; đảm bảo huy động hiệu quả nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất vào ngân sách nhà nước; thúc đẩy việc khai thác, sử dụng đất hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

Theo đó, Dự thảo Nghị định quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được xây dựng theo các nguyên tắc: Bám sát những nội dung tài chính về đất đai tại Luật Đất đai năm 2024 và quy định liên quan; kế thừa những quy định về thu tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất (theo Luật Đất đai năm 2013) đang thực hiện ổn định, phù hợp; ghép 2 chính sách về thu tiền sử dụng đất và thu tiền thuê đất vào một nghị định. Do đó, Dự thảo Nghị định, gồm: 5 chương, 54 điều.

Miễn tiền sử dụng đất được ghi trong quyết định cho thuê đất để tránh thất thu

Quy định miễn, giảm tiền thuê đất là một trong những nội dung đáng chú ý tại Dự thảo Nghị định. Tại Điều 39, Điều 40 Dự thảo quy định miễn tiền thuê đất là cho phép người sử dụng đất không phải nộp tiền thuê đất cho cả thời gian thuê; giảm tiền thuê đất là cho phép người sử dụng đất không phải nộp một số tiền cụ thể tính bằng tỷ lệ (%) tiền thuê đất phải nộp. Dự thảo cũng thiết kế các mức giảm tiền thuê đất theo lĩnh vực ưu đãi đầu tư, địa bàn ưu đãi đầu tư theo quy định, cơ bản tương đồng với mức quy định hiện hành. Cùng với đó, dự thảo quy định chung về các mức ưu đãi miễn, giảm tiền sử dụng đất đối với dự án thuộc lĩnh vực, địa bàn ưu đãi đầu tư, chứ không xây dựng ưu đãi riêng.

Về trình tự, thủ tục miễn, giảm, để đảm bảo giám sát thực hiện theo đúng quy định, đảm bảo việc miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đúng đối tượng, tránh thất thu ngân sách nhà nước, đảm bảo hiệu quả chính sách ưu đãi của Nhà nước, dự thảo quy định việc miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được ghi trong quyết định cho thuê đất. Đồng thời, dự thảo quy định trách nhiệm của cơ quan thuế trong việc tính số tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được giảm, trình ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định thu hồi số tiền sử dụng đất được giảm do mình thực hiện; cơ quan tài nguyên và môi trường có trách nhiệm thống kê, tổng hợp các trường hợp được miễn tiền thuê đất.

Cơ quan tài nguyên và môi trường định kỳ kiểm tra, rà soát, xác định việc đáp ứng các điều kiện về ưu đãi miễn tiền thuê đất, nếu phát hiện người đã được miễn tiền thuê đất không đáp ứng điều kiện để được miễn tiền thuê đất thì phải báo cáo ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định thu hồi việc miễn tiền thuê đất. Đồng thời, phải chuyển thông tin cho cơ quan thuế để phối hợp tính, thu, nộp số tiền thuê đất phải nộp (không được miễn) theo chính sách và giá đất tại thời điểm có quyết định cho thuê đất và khoản tiền tương đương với tiền chậm nộp tiền thuê đất theo quy định của pháp luật về quản lý thuế.

Đại diện Cục Thuế Bắc Ninh cho biết, về cơ bản dự thảo đã tháo gỡ một số điểm nghẽn vướng mắc trong quá trình thực thi quy định hiện hành về thu tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất. Trong đó, về việc miễn giảm tiền thuê đất, tiền sử dụng đất, dự thảo đã quy định các thủ tục được rút gọn theo hướng cơ quan quản lý không cần ban hành quyết định miễn, giảm nhằm đơn giản hóa việc thực hiện. Tuy nhiên, do không có thông tư hướng dẫn, nên Dự thảo Nghị định cần quy định chi tiết để hạn chế vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện.

Góp ý cho Điều 17 Dự thảo Nghị định về nguyên tắc miễn, giảm tiền sử dụng đất, đại diện Cục Thuế Hải Phòng cho rằng, khoản 1 Điều 17 quy định các hộ gia đình cá nhân chỉ được miễn, giảm tiền sử dụng đất 1 lần. Khoản 7 quy định việc miễn giảm không phải làm thủ tục. Như vậy, có thể sẽ phát sinh trường hợp cá nhân, hộ gia đình có nhiều thửa đất, nếu không có nơi nào để họ bày tỏ nguyện vọng muốn được miễn tiền sử dụng đất ở thửa này hay thửa kia, đây sẽ là vấn đề phát sinh./.

THÙY ANH