Nhiều tồn tại, hạn chế kéo dài trong thực hành tiết kiệm chống lãng phí

Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2023, mặc dù gặp nhiều khó khăn, thách thức, công tác THTK, CLP đã có nhiều chuyển biến và đạt được kết quả quan trọng, tích cực trên các lĩnh vực góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, tài chính, ngân sách. Nhiều Bộ, ngành, địa phương báo cáo đạt kết quả tốt trong THTK, CLP.

Điển hình như trong lĩnh vực quản lý, sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước (NSNN), tổng số tiết kiệm kinh phí, vốn nhà nước năm 2023 theo báo cáo của các Bộ, ngành, địa phương là 83.087 tỷ đồng, cao hơn so với năm 2022 (năm 2022 tiết kiệm chi NSNN đạt 53.887 tỷ đồng).

Có 31 Bộ, cơ quan ngang Bộ và 63/63 tỉnh, thành phố có số tiết kiệm về chi ngân sách, trong đó một số Bộ, ngành, địa phương có số tiết kiệm cao như: TP. Hà Nội 10.946 tỷ đồng, Quảng Ninh 4.459 tỷ đồng, Bộ Giao thông vận tải 3.810 tỷ đồng, Bà Rịa - Vũng Tàu 3.470 tỷ đồng, Bộ Tài chính 2.405 tỷ đồng, Bộ Quốc phòng 1.524 tỷ đồng, Nghệ An 1.012 tỷ đồng, Ninh Bình 1.146 tỷ đồng, Bộ Công an 505 tỷ đồng; một số địa phương đã thực hiện tốt việc tiết kiệm chi thường xuyên.

Kết quả giải ngân vốn đầu tư công trên phạm vi cả nước, nhất là các công trình trọng điểm quốc gia đạt cao, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội…

Tuy nhiên, theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách, công tác THTK, CLP vẫn bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế, lãng phí, là nguy cơ dẫn đến tham nhũng, tiêu cực. Trong đó, công tác hoàn thiện thể chế những tồn tại, hạn chế qua nhiều năm chưa được khắc phục, như chồng chéo, mâu thuẫn giữa các quy định trong hệ thống pháp luật về đầu tư, đất đai, bất động sản, nhà ở, xây dựng, quy hoạch cũng như việc thực thi thiếu nhất quán của một số địa phương khiến cho việc triển khai các dự án đầu tư gặp nhiều khó khăn, ách tắc, lãng phí; chậm ban hành mới, sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan tới đổi mới, cơ cấu lại đơn vị sự nghiệp công lập...

Bên cạnh đó, công tác quản lý, sử dụng ngân sách, giải ngân vốn đầu tư công, triển khai 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, Chương trình phục hồi kinh tế vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế dẫn tới lãng phí nguồn lực; chậm phân bổ ngân sách. Kết quả giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 cho thấy có 91/115 Bộ, cơ quan trung ương, địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức bình quân cả nước, có đơn vị có tỷ lệ giải ngân dưới 10% kế hoạch vốn.

“Việc triển khai thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia tiếp tục chậm, làm lãng phí, giảm hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, ảnh hưởng lớn đến mục tiêu của các chương trình. Tỷ lệ giải ngân vốn ngân sách trung ương nhất là kinh phí sự nghiệp thấp, chỉ đạt 46,77% kế hoạch bao gồm cả vốn năm 2022 được kéo dài thời gian thực hiện, giải ngân sang năm 2023” - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết.

Đồng thời, việc triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội chưa đạt mục tiêu, yêu cầu, làm lãng phí nguồn lực; THTK, CLP trong quản lý, sử dụng tài sản công còn nhiều tồn tại, lãng phí; còn nhiều vi phạm trong quản lý, sử dụng tài nguyên đất đai, khoáng sản, tài nguyên rừng, tài nguyên nước.

Cùng với đó là tình trạng lãng phí tài nguyên đất đai của các dự án chậm do đưa vào sử dụng, để hoang hóa, đất của các nông lâm trường; các dự án bị dừng thực hiện sau thanh tra, kiểm tra, kiểm toán chưa được giải quyết dứt điểm; còn 404/908 dự án, công trình không đưa đất vào sử dụng, chậm đưa đất vào sử dụng với diện tích là 18.308/28.155 ha chưa được xử lý.

Xác định đúng nguyên nhân, cụ thể hóa giải pháp

Phát biểu thảo luận tại Phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường đánh giá cao những chuyển biến, kết quả kết quả quan trọng trong công tác THTK, CLP. Tuy nhiên, ông Bùi Văn Cường cho rằng, Chính phủ chưa nêu bật được kết quả thực hiện các nhiệm vụ phải hoàn thành trong năm 2023 tại Nghị quyết số 74/2022/QH15 của Quốc hội về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về THTK, CLP. Bên cạnh đó, báo cáo của Chính phủ đã nêu về kết quả đạt được, hạn chế theo từng nội dung quy định tại Luật THTK, CLP, trong đó có những hạn chế, tồn tại nhiều năm nhưng chậm khắc phục…

Do đó, Chính phủ cần phân tích rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan của những hạn chế, tồn tại trong THTK, CLP. “Cần xác định đúng nguyên nhân của hạn chế thì mới có cơ sở để đề ra được những giải pháp mang tính đột phá, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong công tác THTK, CLP” - ông Bùi Văn Cường nói.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm đề nghị Chính phủ cần quan tâm phân tích, đánh giá cụ thể hơn về vấn đề chậm giải ngân vốn đầu tư công của các Bộ, ngành, địa phương, phân tích, làm rõ nguyên nhân cũng như trách nhiệm trong vấn đề này.