Kiến nghị để đẩy nhanh tiến độ dự án cao tốc Bắc - Nam

Chương trình có sự tham dự của ông Nguyễn Thế Minh - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đầu tư xây dựng, Bộ Giao thông vận tải; ông Vũ Duy Bắc - Phó Kiểm toán trưởng Kiểm toán nhà nước Chuyên ngành IV; Đại tá Nguyễn Tuấn Anh - Phó Tư lệnh, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn. Về phía Tập đoàn Đèo Cả, đại diện tham dự và chia sẻ là ông Ngọ Trường Nam - Tổng Giám đốc Tập đoàn.

Tại Tọa đàm này, ông Ngọ Trường Nam đã cùng các khách mời khác chia sẻ về tình hình triển khai dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2, tinh thần nỗ lực, quyết tâm của các nhà thầu trong quá trình thi công, đồng thời chỉ rõ những khó khăn, vướng mắc và thảo luận, gợi mở các giải pháp khắc phục.

Vướng mắc chính từ giải phóng mặt bằng và mỏ vật liệu

Ông Nguyễn Thế Minh chia sẻ về những khó khăn trong quá trình triển khai dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2. Dù đã có sự chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ và sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban ngành, tiến độ thực hiện một số gói thầu vẫn bị chậm so với kế hoạch đề ra bởi một trong những nguyên nhân chính là vấn đề về giải phóng mặt bằng (GPMB), đặc biệt là tại các khu vực đất ở với thủ tục phức tạp.

“Công tác GPMB tuy đã có tiến triển nhưng vẫn còn nhiều điểm vướng mắc, đặc biệt là tại các khu đất ở. Đây là một trong những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến tiến độ của dự án” - ông Nguyễn Thế Minh nói.

Đồng tình với ý kiến của Cục Quản ý đầu tư xây dựng, ông Ngọ Trường Nam, nhà thầu tham gia thi công đại dự án cao tốc Bắc - Nam với khối lượng công việc lớn nhất, cũng nhấn mạnh vấn đề về mặt bằng và vật liệu đã gây nhiều khó khăn cho tiến độ dự án dù Chính phủ đã yêu cầu các địa phương phải hoàn thành GPMB trong năm 2023: “Việc không có mặt bằng liên tục, không có đường tiếp cận đã khiến cho việc điều phối vật liệu và thi công gặp nhiều trở ngại. Đến khi mặt bằng đủ điều kiện thi công thì cũng cận kề mùa mưa, nên thời gian nhà thầu có thể triển khai thi công thực tế trong năm còn lại không nhiều”.

Ông Ngọ Trường Nam cho biết, khó khăn lớn thứ hai ảnh hưởng đến tiến độ thi công của các nhà thầu là mỏ vật liệu. Theo Tổng Giám đốc Tập đoàn Đèo Cả, công tác chuẩn bị đầu tư tiến hành gấp rút song cũng bộc lộ những tồn tại về hồ sơ thiết kế dẫn tới phải bổ sung trong quá trình thi công, đặc biệt là hồ sơ mỏ vật liệu.

Khi triển khai thực tế nhiều mỏ không đủ điều kiện khai thác như hồ sơ mỏ vật liệu ban đầu, chồng lấn quy hoạch của địa phương, phải làm thủ tục Ban QLDA duyệt điều chỉnh hồ sơ mỏ vật liệu, địa phương phải trình Hội đồng nhân dân bổ sung quy hoạch, các mỏ có diện tích rừng cần phải chuyển đổi mục đích sau đó mới thực hiện các thủ tục cấp phép mỏ, kéo dài thời gian, ảnh hưởng lớn đến tiến độ thi công dự án

Tổng Giám đốc Tập đoàn Đèo Cả Ngọ Trường Nam

Nhìn nhận về cơ chế đặc thù cho dự án cao tốc Bắc – Nam, ông Ngọ Trường Nam cho rằng, cơ chế đặc thù về cấp mỏ vật liệu mà Quốc hội và Chính phủ ban hành đã đóng vai trò quan trọng trong việc rút ngắn thời gian cấp phép và kiểm soát tổng mức đầu tư của dự án. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng: “Hiện nay, nhà thầu vẫn phải tự thỏa thuận với người dân về việc đền bù, GPMB mỏ vật liệu dẫn tới không kiểm soát được giá trị đền bù, thường bị ép giá cao hơn nhiều lần so với đơn giá đền bù của Nhà nước, thời gian thỏa thuận kéo dài dẫn tới việc từ lúc có giấy phép đến khi khai thác được vật liệu cũng kéo dài 1-2 tháng tuỳ từng mỏ. Nên chăng các cơ quan quản lý nhà nước xem xét bổ sung phạm vi GPMB mỏ vật liệu là một phần không tách rời với GPMB dự án và giao cho địa phương thực hiện”.

Cùng nêu ý kiến tại Tọa đàm, Đại tá Nguyễn Tuấn Anh cho biết điều kiện địa hình và khí hậu phức tạp cùng với sự biến động về giá nguyên vật liệu, đã ảnh hưởng lớn đến tiến độ thi công. “Việc thỏa thuận với người dân về các mỏ vật liệu và biến động giá nguyên vật liệu đang những vấn đề lớn cần được giải quyết để đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ”, Đại tá Nguyễn Tuấn Anh chia sẻ.

Cần hướng dẫn cụ thể cho cơ chế đặc thù, xác lập rõ trách nhiệm các bên

Trước những khó khăn, các khách mời tham gia tọa đàm đã thảo luận và đề xuất nhiều giải pháp để đẩy nhanh tiến độ thi công. Ông Ngọ Trường Nam cho rằng, các cơ chế đặc thù chưa đủ hành lang pháp lý hướng dẫn thực hiện. Do đó, giai đoạn đầu nhiều cơ quan Nhà nước có cách hiểu, áp dụng khác nhau, thậm chí hướng dẫn thực hiện như quy trình thông thường, gây kéo dài, không phát huy được ưu thế của cơ chế đặc thù.

Bên cạnh đó, cơ chế đặc thù mới chỉ tập trung tháo gỡ về thủ tục, chưa có hướng dẫn liên quan đến quản lý chi phí cấp mỏ, thực tế nhiều chi phí phát sinh chưa biết quyết toán thế nào như chi phí thỏa thuận, bồi thường mặt bằng mỏ, quản lý, khai thác mỏ,… “Các hướng dẫn cụ thể của Bộ, ngành, UBND tỉnh về việc áp dụng các cơ chế đặc thù cần được thống nhất xuyên suốt và chi tiết để Nhà thầu có thể thực hiện kịp thời; tránh tình trạng cơ chế đặc thù cho phép nhưng các quy định khác lại chồng chéo dẫn tới cơ chế đặc thù không phát huy hiệu quả” - ông Nam nhấn mạnh.

Theo đại diện Tập đoàn Đèo Cả, việc triển khai các dự án đòi hỏi sự phối hợp của rất nhiều bên, mỗi bên cần xác lập rõ trách nhiệm của mình mới có thể hoàn thành theo đúng kế hoạch. Trong đó, trách nhiệm của địa phương là đảm bảo mặt bằng, cấp vật liệu và an ninh trật tự, an toàn giao thông, vận động tạo sự đồng của người dân khu vực dự án đi qua trong quá trình thi công dự án. Trách nhiệm của chủ đầu tư là về chất lượng hồ sơ dự án, nghiệm thu thanh toán kịp thời, chủ động giải quyết các vấn đề vướng mắc, phát sinh… thuộc thẩm quyền của mình, chỉ đạo Tư vấn giám sát thực hiện đúng chức năng giám sát, tư vấn hướng dẫn nhà thầu thi công.

Trách nhiệm nhà thầu là huy động đủ nguồn lực để thi công đảm bảo chất lượng, tiến độ và an toàn công trình. Các cơ quan hậu kiểm như Kiểm toán Nhà nước có trách nhiệm đánh giá, chỉ rõ trách nhiệm từng bên, báo cáo cấp thẩm quyền tổng kết, điều chỉnh chính sách pháp luật còn bất cập…

Trong khi đó, lãnh đạo Cục Quản lý đầu tư xây dựng đề xuất các địa phương cần đồng hành chặt chẽ hơn với các nhà thầu trong công tác bồi thường và xây dựng khu tái định cư để sớm GPMB. “Chúng tôi kỳ vọng vào sự hỗ trợ từ địa phương trong quá trình thỏa thuận và khai thác mỏ vật liệu, đảm bảo giá cả phù hợp, để dự án được triển khai đúng tiến độ” - ông Nguyễn Thế Minh - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đầu tư xây dựng nhấn mạnh.

Ông Vũ Duy Bắc khẳng định Kiểm toán Nhà nước tiếp tục đồng hành, thực hiện kiểm toán các gói thầu và đưa ra những kiến nghị phù hợp nhằm đảm bảo dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2, góp phần để dự án về đích đáp ứng chất lượng, tiến độ. "Chúng tôi đã đưa vào kế hoạch kiểm toán trung hạn và kế hoạch kiểm toán năm 2024 để đảm bảo các dự án thành phần được thực hiện đúng tiến độ và tuân thủ quy định pháp luật” - Ông Vũ Duy Bắc thông tin.

Việc đẩy nhanh tiến độ thi công dự án cao tốc Bắc – Nam không chỉ là nhiệm vụ của các nhà thầu và chính quyền địa phương, mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Những khó khăn và thách thức đã được nhận diện rõ ràng. Các giải pháp đã được đề xuất nhằm đảm bảo dự án về đích đúng tiến độ và đạt chất lượng cao nhất. Với sự đồng lòng và quyết tâm từ Chính phủ, các cơ quan ban ngành và cộng đồng doanh nghiệp, dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 hứa hẹn sẽ trở thành một biểu tượng cho sự phát triển hạ tầng giao thông của đất nước.

Nguyễn Văn