Hơn 20,4 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư phát triển chương trình phục hồi kinh tế chưa được phân bổ

KTNN vừa hoàn thành cuộc kiểm toán chuyên đề “Việc triển khai thực hiện, quản lý và sử dụng vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội (Chương trình) tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và 07 dự án đầu tư xây dựng do UBND các tỉnh Tiền Giang, Trà Vinh, Hậu Giang, Kiên Giang làm chủ đầu tư.

Qua kiểm toán, KTNN đánh giá, việc Bộ Kế hoạch và Đầu tư tham mưu trình Chính phủ để báo cáo Quốc hội ban hành chính sách đầu tư phát triển thuộc Nghị quyết 43/2022/QH15 với tiến độ thực hiện ban đầu trong 02 (năm 2022-2023) còn chưa khả thi trong quá trình thực hiện, dẫn đến phải báo cáo Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn thuộc Chương trình đến hết 31/12/2024.

Thực hiện nhiệm vụ Tổng Kiểm toán nhà nước giao, KTNN chuyên ngành II đã triển khai kiểm toán chuyên đề việc triển khai thực hiện, quản lý và sử dụng vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội; việc thực hiện các chính sách đầu tư phát triển theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và 07 dự án đầu tư xây dựng do UBND các tỉnh Tiền Giang, Trà Vinh, Hậu Giang, Kiên Giang làm chủ đầu tư từ ngày 27/02/2024 đến ngày 11/4/2024.

Bên cạnh đó, Bộ chưa tham mưu Chính phủ trình Quốc hội để không tiếp tục thực hiện và cắt giảm quy mô đầu tư đối với 07 dự án của 02 Bộ đã được Thủ tướng Chính phủ giao vốn giai đoạn 2022-2023 (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Bộ Giáo dục và Đào tạo). Các đơn vị này đã có văn bản xin dừng triển khai, cắt giảm quy mô, đã được Ủy ban thường vụ Quốc hội đồng ý cho phép cắt giảm số vốn 1.217,628 tỷ đồng từ Chương trình và yêu cầu Chính phủ báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV.

Đối với Bộ Tài chính, kết quả kiểm toán chỉ ra, tiến độ thực hiện các dự án thuộc Chương trình thuộc phạm vi quản lý của Bộ còn chậm so với yêu cầu của Chương trình về giải ngân nguồn vốn trong 2 năm 2022, 2023. Cụ thể, 10 dự án thuộc Chương trình được giao cho Bộ Tài chính làm cơ quan chủ quản, được Bộ Tài chính phê duyệt chủ trương đầu tư ngày 30/6/2022 với dự kiến tổng mức đầu tư là 2.063 tỷ đồng nhưng sau 01 năm Bộ Tài chính mới có 02 dự án được phê duyệt dự án đầu tư và cuối tháng 12/2023 mới ban hành quyết định phê duyệt 08 dự án còn lại với tổng mức đầu tư 1.862,8 tỷ đồng.

Ngoài ra, có 03/10 dự án thuộc Chương trình được giao cho Bộ Tài chính là cơ quan chủ quản đầu tư xác định chủ trương đầu tư còn chưa sát dẫn đến quá trình thực hiện phải thực hiện phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư về mục tiêu đầu tư và quy mô đầu tư.

Kết quả kiểm toán cho thấy, tính đến 31/03/2024, còn 20.491 tỷ đồng của hạn mức vốn Chương trình chưa được các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương phân bổ, điều chỉnh linh hoạt, chiếm 15,7% tổng mức vốn cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chính sách đầu tư phát triển; còn 13 dự án chưa phê duyệt dự án đầu tư nên chưa đủ thủ tục giao chi tiết kế hoạch vốn với tổng số vốn được Thủ tướng Chính phủ giao 1.759 tỷ đồng (gồm 08 dự án thuộc bộ, cơ quan trung ương quản lý; 05 dự án thuộc địa phương quản lý).

Đến ngày 31/01/2024, tổng vốn đầu tư của Chương trình đã giải ngân 85.022 tỷ đồng, bằng 65,1% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Một số Bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ lệ giải ngân vốn năm 2023 chưa đạt yêu cầu; một số Bộ, địa phương giao vốn thấp hơn so với số vốn được Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch; nhiều dự án chưa bố trí đủ vốn đối ứng…

Đối với việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư, qua kiểm toán chi tiết 07 dự án, KTNN cũng chỉ nhiều hạn chế, bất cập trong công tác lập, thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư, dự án đầu tư; công tác lập, thẩm định và phê duyệt thiết kế, dự toán; công tác lựa chọn nhà thầu, ký kết và thực hiện hợp đồng…

Từ những tồn tại, hạn chế được chỉ ra, KTNN kiến nghị xử lý tài chính (qua kiểm toán chi tiết 07 dự án) hơn 3,483 tỷ đồng, trong đó: thu hồi nộp ngân sách nhà nước hơn 1,676 tỷ đồng và giảm dự toán, giảm thanh toán hơn 1,807 tỷ đồng.

Đồng thời, KTNN kiến nghị xử lý khác (qua kiểm toán chi tiết 07 dự án) hơn 5,015 tỷ đồng, trong đó: rà soát, giảm giá trị hợp đồng còn lại hơn 4,811 tỷ đồng và xử lý khác hơn 203 triệu đồng.

Đồng thời, KTNN kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và các địa phương được kiểm toán (Kiên Giang, Trà Vinh, Tiền Giang, Hậu Giang) chấn chỉnh, rút kinh nghiệm về những bất cập, hạn chế đã được KTNN chỉ rõ trong công tác triển khai, quản lý và sử dụng vốn của Chương trình.

Trước đó, ngày 11/01/2022, Quốc hội khóa XV ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Theo đó, chính sách đầu tư phát triển của Chương trình bao gồm: tăng chi đầu tư phát triển từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) tối đa 176 nghìn tỷ đồng, tập trung trong 2 năm 2022 và 2023.

Trong đó, về y tế, bố trí tối đa 14 nghìn tỷ đồng để đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp, hiện đại hóa hệ thống y tế cơ sở, y tế dự phòng... Về an sinh xã hội, lao động, việc làm cấp 5 nghìn tỷ đồng (cấp bù lãi suất và phí quản lý 2 nghìn tỷ đồng, hỗ trợ lãi suất tối đa 3 nghìn tỷ đồng); đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp, mở rộng và hiện đại hóa các cơ sở trợ giúp xã hội, đào tạo, dạy nghề, giải quyết việc làm tối đa 3,15 nghìn tỷ đồng.

Về hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, hỗ trợ lãi suất (2%/năm) tối đa 40 nghìn tỷ đồng thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại cho một số ngành, lĩnh vực quan trọng, các doanh nghiệp, hợp tác xã; cấp vốn điều lệ cho Quỹ Hỗ trợ phát triển du lịch tối đa 300 tỷ đồng.

Về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng: bổ sung tối đa 113,55 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư từ NSNN để phát triển kết cấu hạ tầng: giao thông, công nghệ thông tin, chuyển đổi số, phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển...

KIM AN