Kỳ vọng đột phá về không gian đô thị Thủ đô
Địa phương - Ngày đăng : 12:37, 03/09/2024
Phát triển chưa đồng bộ
Trong hệ thống đô thị Việt Nam, Thủ đô Hà Nội được xác định là đô thị đặc biệt, gồm: 12 quận, 1 thị xã, 16 thị trấn huyện lỵ, 5 thị trấn thuộc huyện. Diện tích tự nhiên đô thị là 521,42km2, chiếm 15,5% diện tích tự nhiên Hà Nội; dân số đô thị trên 4,2 triệu người.
Đánh giá về hiện trạng phát triển đô thị Hà Nội trong thời gian qua, KTS. Lê Hoàng Phương - Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia cho biết, tỷ lệ đô thị hóa của Hà Nội đã tăng từ 42,5% năm 2010 đến nay đạt 49,1%. Cùng với đó, cơ sở hạ tầng đô thị được cải thiện theo hướng hiện đại, khang trang, giúp người dân có điều kiện tiếp cận với các dịch vụ tiện nghi. Nhiều khu đô thị mới hiện đại đã đẩy mạnh đầu tư hạ tầng tiện ích (trung tâm thương mại, dịch vụ y tế, giáo dục, vui chơi giải trí), vừa tạo nhiều việc làm, góp phần sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, vừa nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân...
Nhiều di sản văn hóa, di tích văn hóa lịch sử, quy hoạch kiến trúc cũng được bảo tồn, nâng cấp, nhiều không gian văn hóa đã được quan tâm đầu tư, giữ gìn bảo vệ. Đặc biệt dự án phố đi bộ xung quanh Hồ Gươm được đưa vào hoạt động đã tạo nên những điểm nhấn cho không gian văn hóa đô thị Hà Nội.
Đặc biệt, vấn đề cải tạo và nâng cấp đô thị luôn được chú trọng quan tâm, nhiều dự án được triển khai trong thời gian qua, nhất là công tác cải thiện điều kiện nhà ở cho các hộ dân. Diện tích nhà ở bình quân đầu người tăng lên đáng kể (diện tích bình quân nhà ở đến cuối năm 2023 đạt 28,6 m2/người). Nhiều khu đô thị, dự án nhà ở thiết kế hiện đại, tiện nghi kết hợp với hạ tầng xã hội đồng bộ đã thay đổi thói quen, tạo lập môi trường sống mới cho người dân Thủ đô…
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, đại diện Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia cũng nêu thực trạng đô thị Hà Nội vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Cụ thể như: tỷ lệ đô thị hóa có sự tăng trưởng theo từng năm song vẫn còn ở mức thấp và thấp hơn so với nhiều tỉnh, Thành phố trong cả nước; quy mô dân số đã vượt mức dự báo.
Bên cạnh đó, việc kiểm soát dân số tại khu vực đô thị trung tâm và giãn dân nội đô chưa hiệu quả; kế hoạch giãn dân, bảo tồn, tôn tạo khu vực phố cổ, tu bổ, tôn tạo các khu phố có kiến trúc Pháp chưa đạt được kết quả như kỳ vọng.
Tiến độ công tác cải tạo chung cư cũ xuống cấp vẫn còn khá chậm, các khu nhà ở cũ tự xây không theo quy hoạch đang gây ra nhiều bất cập về anh ninh, an toàn cháy nổ, cứu hộ cứu nạn, không bảo đảm môi trường sống và mỹ quan đô thị.
Cùng với đó, mô hình phát triển các đô thị vệ tinh chưa hình thành; các hành lang xanh theo quy hoạch đang bị xâm phạm; phát triển đô thị theo “vết dầu loang”, nhiều khu vực quy hoạch phát triển đô thị mới chỉ dừng lại ở quy hoạch dự án để đất hoang hoặc xây dang dở, bỏ hoang không sử dụng.
Công tác di dời theo định hướng Quy hoạch chung và Quyết định số 130/QĐ-TTg năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ chưa bảo đảm tiến độ, ảnh hưởng đến quỹ đất bàn giao cho Thành phố sau khi di dời để bổ sung hệ thống hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật còn thiếu cho khu vực.
Ngoài ra, các khu đô thị mới phát triển nhanh song còn dàn trải, chưa cân đối giữa phát triển mới với tái thiết. Phát triển hạ tầng kinh tế (các khu, cụm công nghiệp, làng nghề, trung tâm thương mại, chợ, khu du lịch...) và hạ tầng xã hội chưa theo kịp định hướng quy hoạch, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.
Kết cấu hạ tầng kỹ thuật đô thị cũng chưa đồng bộ, chưa theo kịp nhu cầu phát triển đô thị hiện đại. Tiến độ đầu tư kết cấu giao thông còn chậm. Tỷ lệ đất dành cho giao thông, tỷ lệ vận tải hành khách bằng phương tiện công cộng chưa đạt kế hoạch…
Hướng phát triển đô thị Hà Nội trở thành đô thị hiện đại, thông minh
Từ những tồn tại, hạn chế trong phát triển đô thị thời gian qua, KTS. Lê Hoàng Phương cho biết, Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 đã nghiên cứu, đưa ra các giải pháp quy hoạch nhằm phát triển Thủ đô Hà Nội trở thành đô thị hiện đại, thông minh, dẫn dắt, tạo hiệu ứng lan tỏa, liên kết vùng đô thị; có mức sống, chất lượng cuộc sống cao; kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển toàn diện, đặc sắc và hài hòa.
Đặc biệt, thúc đẩy phát triển các đô thị vệ tinh, quản lý chặt chẽ việc phát triển nhà ở cao tầng tại khu vực trung tâm, rà soát và triển khai đồng bộ các chương trình cải tạo, chỉnh trang tái thiết đô thị.
Cùng với đó là ưu tiên phát triển các đô thị nhỏ và vùng ven đô để hỗ trợ phát triển nông thôn thông qua các mối liên kết đô thị - nông thôn. Đầu tư phát triển các đô thị có giá trị về văn hóa, lịch sử, di sản, du lịch, gắn với những địa bàn có nhiều tiềm năng phát triển du lịch kết hợp hài hòa với phát triển nông thôn, bảo vệ môi trường cảnh quan, tạo sự bền vững.
Phương án quy hoạch cũng nhấn mạnh, sông Hồng là trục xanh, cảnh quan trung tâm, phát triển đô thị hài hòa hai bên sông của Hà Nội. Nghiên cứu tăng tỷ lệ đất phát triển đô thị; xây dựng mô hình Thành phố trực thuộc Thủ đô tại khu vực phía Bắc (Đông Anh, Mê Linh, Sóc Sơn) và phía Tây (Hòa Lạc, Xuân Mai); xây dựng đô thị thông minh trên cơ sở phát triển khu vực hai bên trục đường Nhật Tân - Nội Bài; quy hoạch phát triển không gian ngầm đô thị, không gian xanh và không gian công cộng.
Về không gian xây dựng đô thị Hà Nội, sẽ phát triển mạng lưới đa trung tâm theo mô hình đa cực. Hình thành các trung tâm chức năng cấp vùng, quốc gia và quốc tế để tạo nên động lực cho các khu vực phát triển đô thị mở rộng. Các trung tâm cấp quốc gia nằm phía Nam sông Hồng, trung tâm chức năng quốc tế nằm phía Bắc sông Hồng. Trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia ở khu vực Ba Đình; trung tâm Thành phố Hà Nội tiếp tục giữ tại khu vực Hồ Gươm. Phát triển các trung tâm khoa học công nghệ, dịch vụ quốc tế, tài chính quốc tế, đổi mới sáng tạo… để tạo động lực phát triển mới cho Thủ đô và góp phần thúc đẩy phát triển lan tỏa vùng cũng như quốc gia…
Nhìn tổng thể có thể thấy, các định hướng phát triển đô thị Hà Nội trong Quy hoạch Thủ đô đã được đưa ra trên cơ sở nhận diện được những tồn tại trong thực hiện Quy hoạch chung đã duyệt từ năm 2011. Để thực hiện các định hướng mới trong quy hoạch lần này, Luật Thủ đô sửa đổi đã có những chính sách đặc thù cho việc thực hiện. Song để trở thành hiện thực, các chính sách cần sớm được cụ thể hóa trong các văn bản dưới luật và quyết liệt trong tổ chức thực hiện của chính quyền và nhân dân Thủ đô./.