Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo là động lực phát triển đột phá

Bản chất gốc của phát triển là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo

Nhìn lại quá trình thành lập NIC, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) Nguyễn Chí Dũng cho biết, NIC ra đời vào dịp Bộ KHĐT được giao nhiệm vụ nghiên cứu, tham mưu cho Đảng, Nhà nước về chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước 10 năm 2021-2030, trong đó mục tiêu phát triển đất nước giai đoạn 2030-2045 được đặt ra rất cao. Đến năm 2030, Việt Nam phải thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến 2045 là nước phát triển có thu nhập cao.

"Như vậy quỹ thời gian còn lại rất ngắn, trong khi cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 phát triển như vũ bão. Vậy, để vượt qua thách thức, đạt được mục tiêu cao như vậy thì động lực tăng trưởng mới cho Việt Nam là gì?" - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng hồi tưởng.

Kết quả nghiên cứu của Bộ KHĐT cho thấy, bản chất gốc của phát triển, động lực tăng trưởng mới cho Việt Nam là khoa học công nghệ, ĐMST. Vì vậy, Bộ KHĐT đã tham mưu và Đảng đã đưa vào Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII coi khoa học công nghệ, ĐMST là đột phá chiến lược, bên cạnh 3 đột phá về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực. Đại hội Đảng lần thứ XIV này cũng đang được chuẩn bị trên tinh thần đó, tinh thần chuẩn bị cho đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn lên của dân tộc Việt Nam.

Không còn con đường nào khác, chỉ có khoa học công nghệ, ĐMST mới giúp chúng ta tranh thủ được cơ hội từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 để bứt phá, phát triển nhanh, bền vững và thu hẹp khoảng cách phát triển với các nước. Nếu không nắm lấy, chúng ta sẽ mất một cơ hội rất quý giá và rất nhiều năm chúng ta mới có một cơ hội như vậy! - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhận định.

Vì thế, phải hình thành ngay một Trung tâm ĐMST quốc gia hiện đại, đồng bộ, tầm cỡ khu vực và thế giới để làm sao xây dựng một hệ sinh thái ĐMST, thúc đẩy nghiên cứu KHCN, ĐMST và dẫn dắt lan toả, đưa nền kinh tế Việt Nam bước lên nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị.

Từ kinh nghiệm của các nước và thực hiện theo Nghị quyết của Trung ương Đảng, Bộ KHĐT đã phối hợp với công ty tư vấn hàng đầu thế giới nghiên cứu xây dựng Đề án thành lập Trung tâm ĐMST Quốc gia và nhận được sự đồng thuận rất cao của các Bộ, ngành, doanh nghiệp, tổ chức trong và ngoài nước. Trên cơ sở đó, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định thành lập Trung tâm vào ngày 02/10/2019. Đây là Trung tâm đầu tiên trên thế giới do Nhà nước đầu tư, quản lý, phục vụ lợi ích của nhà nước.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, NIC là hạt nhân của hệ sinh thái, kết hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp, Viện - Trường đến các trung tâm nghiên cứu, tổ chức tài chính, các đơn vị hỗ trợ ươm tạo… để hỗ trợ nghiên cứu công nghệ mới, startup, hỗ trợ các doanh nghiệp. Mục đích chính của NIC là xây dựng, phát triển hệ sinh thái, dẫn dắt ĐMST của Việt Nam.

Vượt khó khăn, NIC tập trung phát triển 9 ngành công nghệ ưu tiên

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chia sẻ, NIC ra đời trong hoàn cảnh hết sức khó khăn, nhiều thách thức, thiếu cả cơ chế, nguồn lực, nhân sự cũng như kinh nghiệm thực hiện. Do đó, ngay từ những ngày đầu, Bộ KHĐT đã phải báo cáo, xin Chính phủ ban hành một Nghị định riêng điều chỉnh hoạt động của Trung tâm với những ưu tiên, hỗ trợ đặc thù.

Vượt qua mọi khó khăn, suốt 5 năm qua, được sự ủng hộ của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và của các Bộ, ngành, đến nay, hoạt động của NIC đã dần ổn định.

"NIC hiện có 2 cơ sở: một cơ sở đặt tại tòa nhà Tôn Thất Thuyết, hoạt động rất hiệu quả, được coi là một trong những Trung tâm tốt nhất Việt Nam hiện nay. Cơ sở thứ hai tại Hòa Lạc, được xây dựng rất quy mô với sự tài trợ của nước ngoài, với 9 ngành công nghệ mũi nhọn ưu tiên lựa chọn đang dần hình thành. Tòa nhà này đến nay đã được Tổ chức xếp hạng của thế giới đặt tại Singapore bình chọn là 1 trong 2 tòa nhà thương mại tốt nhất châu Á 2024".

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng

Hàng trăm doanh nghiệp lớn nhỏ đã được hưởng lợi từ Trung tâm, nhất là trong hỗ trợ chuyển đổi số doanh nghiệp. Trong thời gian ngắn, NIC đã làm được rất nhiều việc đạt kết quả tốt. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, đây mới chỉ là kết quả ban đầu. Bởi, thách thức đặt lên vai của NIC rất nặng nề: Làm sao phải trở thành trung tâm hiện đại, tiêu chuẩn quốc tế, làm sao kết nối với các trung tâm quốc tế và trong nước, là cầu nối giữa Nhà nước và doanh nghiệp, viện trường trong nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, thương mại hóa sản phẩm…? Làm sao biến Trung tâm trở thành đẳng cấp khu vực, Việt Nam trở thành điểm đến của ĐMST khu vực và thế giới?...

"Đó là tầm nhìn và tham vọng của NIC hằng ngày, hằng giờ, trước mắt là hình thành 9 ngành công nghệ đã xác định ưu tiên lựa chọn. Đây là thách thức rất lớn, Bộ đang nỗ lực vượt qua để giúp Việt Nam tận dụng tốt nhất dù là cơ hội nhỏ nhất trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, ĐMST cho đất nước" - Bộ trưởng Bộ KHĐT chia sẻ.

Để thúc đẩy sự phát triển hoạt động ĐMST nói chung và của NIC nói riêng, Bộ trưởng Bộ KHĐT Nguyễn Chí Dũng cho rằng, cần phải tập trung vào một số giải pháp quan trọng như hình thành cơ chế chính sách đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, vận hành tốt nhất theo chuẩn quốc tế; xây dựng hoàn chỉnh cơ sở vật chất, các trung tâm nghiên cứu, phòng lab, khu nhà ở cho chuyên gia.

Bên cạnh đó, phải nhanh chóng phát triển 9 ngành công nghệ, trong đó có sản xuất thông minh, đô thị thông minh, truyền thông số, an ninh mạng, môi trường, y tế, bán dẫn, hydrogen… Bộ KHĐT đang đẩy mạnh phát triển các ngành này, đặc biệt là ngành bán dẫn thông qua việc mở các trung tâm nghiên cứu, đào tạo. Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, sắp tới, NIC được giao một nhiệm vụ quan trọng là quản lý chương trình đào tạo phát triển nguồn nhân lực ngành bán dẫn với mục tiêu từ nay đến năm 2050 đào tạo được ít nhất 50.000 kỹ sư bán dẫn, cung cấp nhân lực chất lượng cao cho thị trường Việt Nam và nước ngoài.

"Đây là mục tiêu chiến lược rất tham vọng nhưng do nhu cầu rất lớn, nguồn lực con người rất sẵn nên chúng ta sẽ đào tạo được. Tôi rất tin tưởng chúng ta sẽ nhanh chóng vươn lên, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành công nghiệp bán dẫn" - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định./.

M.THÚY - Q.ANH