Đề nghị xem xét trách nhiệm để thiếu vắc xin tiêm chủng mở rộng

Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 38, chiều 07/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV; kết quả tiếp công dân, tiếp nhận, xử lý đơn thư của công dân và kết quả giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến Quốc hội năm 2024; xem xét báo cáo công tác dân nguyện của Quốc hội tháng 9/2024.

Nỗi lo thiếu vắc xin, vật tư y tế

Báo cáo về kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị cử tri, Trưởng Ban Dân nguyện Dương Thanh Bình cho biết, trên cơ sở kết quả giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri của các cơ quan có thẩm quyền; ý kiến của các Đoàn Đại biểu Quốc hội về đánh giá việc giải quyết kiến nghị của cử tri và kết quả làm việc với một số Bộ ngành, Ban Dân nguyện nhận thấy, việc giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri có những hạn chế làm ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của cử tri và hiệu quả thực hiện chính sách ưu đãi của Nhà nước.

Trong đó, cử tri nhiều địa phương phản ánh về việc thiếu vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR) tại các cơ sở y tế công lập nên nhiều trẻ em không được tiêm chủng đúng lịch, chưa tiêm đủ mũi nên có nguy cơ nhiễm bệnh cao. Nhiều phụ huynh phải đưa con em đi tiêm vắc xin dịch vụ bên ngoài, ảnh hưởng đến chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với Chương trình TCMR.

Về nội dung này, theo Ban Dân nguyện, kết quả giám sát cho thấy, ngày 10/7/2023, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 98/NQ-CP về việc bố trí ngân sách trung ương năm 2023 cho Bộ Y tế để mua vắc xin cho Chương trình TCMR, trong đó đã xác định “bảo đảm có vắc xin sớm nhất là một nhiệm vụ cấp bách” và giao Bộ Y tế trong tháng 7/2023, trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định số 104/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 quy định về hoạt động tiêm chủng theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Tuy nhiên, sau 7 tháng, Nghị định số 13/2024/NĐ-CP ngày 05/2/2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 104/2016/NĐ-CP mới được ban hành. Theo đó, ngân sách Trung ương được bố trí trong ngân sách chi thường xuyên của Bộ Y tế để đảm bảo kinh phí cho các hoạt động trong Chương trình TCMR.

“Đến tháng 6/2024, Bộ Y tế mới ban hành Kế hoạch TCMR năm 2024, quá chậm để các địa phương có thể triển khai thực hiện” - ông Dương Thanh Bình phản ánh.

Cũng theo ông Dương Thanh Bình, Ban Dân nguyện đã đề nghị Đoàn đại biểu Quốc hội các địa phương thông tin về tình hình cung ứng vắc xin tại địa phương. Theo báo cáo, tại nhiều địa phương, tình trạng thiếu vắc xin trong Chương trình TCMR đã diễn ra từ cuối năm 2022, đến thời điểm tháng 9/2024, tình trạng này vẫn xảy ra.

“Kiến nghị Bộ Y tế có giải pháp quyết liệt bảo đảm cung ứng đầy đủ, kịp thời vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng; đánh giá về ảnh hưởng khi trẻ em chưa được tiêm chủng đúng lịch, chưa tiêm đủ mũi, nhất là đối với những vắc xin được chỉ định tiêm cho trẻ em ngay sau khi sinh ra và đưa ra các giải pháp khắc phục; xem xét trách nhiệm trong việc để xảy ra tình trạng thiếu vắc xin trong thời gian qua” - ông Dương Thanh Bình nhấn mạnh.

Ban Dân nguyện cũng đề nghị Bộ Y tế đánh giá tình hình dịch sởi, bạch hầu, ho gà… và mối liên quan với tình trạng thiếu vắc xin ở các địa phương; dự báo diễn biến tình hình dịch bệnh trong thời gian tới…

Bên cạnh đó, cử tri và nhân dân cũng bày tỏ lo lắng về tình hình một số bệnh truyền nhiễm như: sốt xuất huyết, tay chân miệng, sởi... đang có xu hướng gia tăng ở một số địa phương; tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế vẫn xảy ra ở một số cơ sở y tế công lập do còn có vướng mắc về đấu thấu mua sắm.

“Ngành y tế có thể nêu rõ vướng mắc ở đâu, không đấu thầu được là do ngành y tế hay do luật hay do Bộ, ngành như thế nào. Vì, tôi khẳng định việc này là có thật và người dân phải bỏ tiền ra để mua những trang thiết bị, vật tư y tế để thực hiện những thủ thuật rất nhỏ” - Trưởng Ban công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải chia sẻ nỗi lo của cử tri.

Kiểm tra, đánh giá, gắn trách nhiệm của địa phương

Giải trình tại Phiên họp, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương thông tin, việc thiếu vắc xin trong Chương trình TCMR diễn ra trên toàn thế giới, rất nhiều nước chứ không chỉ có ở Việt Nam.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do đại dịch Covid-19 dẫn đến tiêm chủng cho trẻ em bị gián đoạn và từ năm 2020-2023, rất nhiều trẻ em không được tiêm vắc xin theo chương trình tiêm chủng thường xuyên ở hầu hết các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Về ý kiến cho rằng năm 2024, Bộ Y tế chậm ban hành kế hoạch về nhu cầu vắc xin, bà Nguyễn Thị Liên Hương nêu rõ, nhu cầu vắc xin là Bộ tổng hợp từ các địa phương chứ không phải Bộ tự tính toán. Các địa phương phải tự rà soát đối tượng tiêm trong năm, các đối tượng chưa được tiêm từ năm trước, đối tượng cần phải tiêm bù, tiêm vét và đề xuất lên Bộ Y tế.

"Chúng tôi có 3 văn bản đôn đốc nhưng nhiều địa phương đôn đốc rất nhiều lần mới gửi lên. Thậm chí đến tháng 6/2024, có những nơi gửi văn bản lên còn chưa có chữ ký của lãnh đạo UBND, lãnh đạo Sở. Chúng tôi rút kinh nghiệm, năm 2025, yêu cầu đưa vào văn bản, địa phương nào không gửi đúng nhu cầu vắc xin thì chúng tôi cứ mua và địa phương đó tự chịu trách nhiệm mua vắc xin để đảm bảo nhu cầu. Chúng tôi cũng hết sức nỗ lực nhưng rất nhiều yếu tố khách quan ảnh hưởng" - bà Hương nêu rõ.

Về việc thiếu thuốc, vật tư, thiết bị y tế, bà Nguyễn Thị Liên Hương cho rằng, có nhiều nguyên nhân, trong đó, do các đơn vị đã mua hết số lượng thuốc trúng thầu, một số trường hợp người bệnh tâm lý quen sử dụng thuốc có tên thương mại theo đúng kết quả trúng thầu của năm trước, không muốn sử dụng thuốc có tên thương mại mới theo kết quả trúng thầu năm sau mặc dù có cùng hoạt chất, gây nên thiếu thuốc ảo.

Bên cạnh đó là các nguyên nhân về đấu thầu, do mô hình bệnh tật thay đổi, phát triển kỹ thuật mới nên dự trù chưa sát với thực tế, xuất hiện một số bệnh hiếm gặp nên không kịp mua sắm... Ngoài ra, một số cơ sở thiếu chủ động trong lập kế hoạch mua sắm, tâm lý e dè trong đấu thầu, mua sắm.

Lưu ý nếu không có giải pháp cụ thể, hữu hiệu thì tình trạng trên sẽ tiếp tục, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh, đây là câu chuyện cũ và không có tiến triển. Do đó, Bộ Y tế, Phó Thủ tướng phụ trách lĩnh vực y tế cần quan tâm, bàn thảo, có giải pháp tháo gỡ.

Chúng ta không để kéo dài tình trạng thiếu vắc xin, thiếu thuốc, vật tư tiêu hao, thiết bị, từ đó phát sinh tiêu cực - Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị ngành y tế kiểm tra, đánh giá và phải gắn trách nhiệm của các địa phương. Trong đó, một biện pháp rất hiệu quả là Bộ Y tế công khai địa chỉ những đơn vị làm tốt, những đơn vị làm không tốt. “Một mình Bộ Y tế không thể làm xuể được, phải có trách nhiệm của các địa phương xắn tay vào việc này. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo và Bộ Y tế cung cấp thông tin cho Chính phủ về công khai những địa phương làm thiếu trách nhiệm, nếu không cứ e dè, ngại, lý do nọ, lý do kia” - Phó Chủ tịch Quốc hội nói.

Đồng tình quan điểm trên, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị nếu đơn vị nào, tỉnh nào không đăng ký đúng thời hạn thì Bộ Y tế gửi ngay thông tin cho Bí thư Tỉnh ủy và Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, để lãnh đạo địa phương xử lý ngay.

Đ. KHOA