Bảo đảm kiểm soát quyền lực trong đầu tư công

Chiều 9/10, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 38, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về Dự án Luật Đầu tư công (sửa đổi). Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ tham dự Phiên họp.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền

Trình bày Tờ trình Dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, nội dung sửa đổi Luật Đầu tư công đã cụ thể hóa đầy đủ, toàn diện 5 nhóm chính sách lớn, thể hiện sâu sắc tinh thần đột phá, cải cách, phân cấp, phân quyền của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, Trung ương, Quốc hội, Chính phủ giữ vai trò kiến tạo, tăng cường hoàn thiện thể chế và kiểm tra, giám sát, bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ kết quả; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, không để đùn đẩy trách nhiệm, tránh tạo cơ chế “xin-cho”…

Dự thảo Luật gồm 7 chương, 116 điều (sửa đổi 53 điều, bổ sung 22 điều, bãi bỏ 7 điều so với Luật Đầu tư công năm 2019), cụ thể hóa 5 nhóm chính sách lớn.

Trong đó, nhóm chính sách thể chế hóa các cơ chế, chính sách thí điểm, đặc thù đã được Quốc hội cho phép áp dụng, trong đó cho phép tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập đối với tất cả nhóm dự án (bao gồm cả dự án nhóm B, C).

Với nhóm chính sách về tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, Dự thảo Luật quy định theo hướng phân quyền, phân cấp thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm vốn ngân sách trung ương giữa các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương từ UBTVQH cho Thủ tướng Chính phủ.

Đồng thời, phân cấp thẩm quyền quyết định sử dụng dự phòng chung vốn ngân sách trung ương, vốn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương, các khoản vốn ngân sách trung ương chưa phân bổ trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm, từ Quốc hội cho UBTVQH;

Phân cấp, thẩm quyền cho người đứng đầu Bộ, cơ quan trung ương quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A do cơ quan, tổ chức mình quản lý với quy mô vốn dưới 10.000 tỷ đồng; dự án nhóm A từ 10.000 tỷ đồng đến 30.000 tỷ đồng thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ.

Đáng chú ý, Dự thảo Luật quy định phân cấp thẩm quyền cho chủ tịch UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A có quy mô vốn dưới 10.000 tỷ đồng, nhóm B, nhóm C do địa phương quản lý.

Bảo đảm rõ trách nhiệm, minh bạch, khách quan

Thẩm tra Dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, về cho phép tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, đa số ý kiến trong Ủy ban thống nhất với đề xuất này của Chính phủ.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra lưu ý, cần quy định bảo đảm việc giải phóng mặt bằng gắn với đầu tư hoàn thành dự án, không để hoang phí đất đai và tổng thời gian bố trí vốn thực hiện 2 dự án độc lập để hoàn thành các chương trình, dự án không được vượt quá thời hạn quy định tại Luật hiện hành.

Dự thảo Luật đang quy định chủ tịch UBND vừa là Chủ tịch Hội đồng thẩm định dự án, vừa quyết định chủ trương đầu tư, vừa quyết định đầu tư dự án. Việc tập trung toàn bộ quyền lực cho một cá nhân cần rà soát, đánh giá kỹ lưỡng, không lặp lại các tồn tại, hạn chế trước đây.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn

Về phân cấp thẩm quyền cho Chủ tịch UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách và Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng, việc phân cấp như Dự thảo Luật là thay đổi lớn, cần nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng, toàn diện, đặt trong tổng thể các chính sách khác liên quan đến vấn đề trách nhiệm tập thể và trách nhiệm cá nhân.

“Việc quyết định chủ trương đầu tư các dự án là vấn đề quan trọng của địa phương, do vậy Luật Đầu tư công hiện hành quy định HĐND quyết định chủ trương đầu tư dự án, chủ tịch UBND cùng cấp quyết định đầu tư dự án là một biện pháp để kiểm soát quyền lực. Nếu quy định chủ tịch UBND các cấp vừa là người quyết định chủ trương đầu tư dự án, vừa là người quyết định đầu tư dự án là chưa bảo đảm tính khách quan” - ông Lê Quang Mạnh nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra.

Nhấn mạnh quan điểm ủng hộ chủ trương phân cấp, phân quyền song Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho rằng, phân cấp, phân quyền cần rõ trách nhiệm thực thi, không đùn đẩy và cơ quan cấp trên phải tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý kịp thời nếu có vi phạm thì mới đáp ứng điều kiện của thực hiện phân cấp, phân quyền.

Theo ông Hoàng Thanh Tùng, quy định phân cấp thẩm quyền cho chủ tịch UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án là “chuyển từ quyết định của tập thể, cơ quan quyền lực nhà nước tại địa phương sang cho một cá nhân quyết định”. Đây là vấn đề lớn cần đánh giá kỹ và cần có ý kiến của các địa phương.

“Dồn hết thẩm quyền quyết định cho chủ tịch UBND các cấp thì đầu tư công sẽ nhanh nhưng chúng tôi rất băn khoăn về việc kiểm soát quyền lực, bảo đảm minh bạch, khách quan trong triển khai thực hiện” - ông Hoàng Thanh Tùng nói và cho rằng, Luật hiện hành đã có quy định cho phép HĐND trong trường hợp cần thiết giao UBND cùng cấp quyết định chủ trương đầu tư. Do đó, cần báo cáo đánh giá việc thực hiện chính sách này thời gian qua.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, Dự thảo Luật đang thiết kế theo hướng trao quyền cho Chủ tịch UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư. Vấn đề này Ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra cần rà soát kỹ đảm bảo phù hợp với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, phải rà qua bên này nữa làm sao không trái với Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Cũng trong Phiên họp chiều nay, UBTVQH đã thảo luận, cho ý kiến đối với Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại thành phố Hải Phòng. Qua thảo luận, UBTVQH tán thành mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Hải Phòng như Chính phủ đề xuất và thống nhất trình Quốc hội xem xét thông qua  tại Kỳ họp thứ 8.

Đ. KHOA