Tìm lời giải cho bài toán thiếu hụt nhân lực ngành bán dẫn

Nhân lực trong nước chỉ đạt 50% mục tiêu đề ra

Với sự quyết tâm, vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị, Việt Nam đã hình thành được một hệ sinh thái bán dẫn, AI có quy mô lớn trong khu vực với sự tham gia của nhiều tập đoàn lớn như: Google, Meta, NVIDIA, AMD… và rất nhiều doanh nghiệp công nghệ cao trong ngành điện tử. Theo dự báo của Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Đông Nam Á (SEMI SEA), giai đoạn 2022-2027, thị trường bán dẫn Việt Nam có thể tăng trưởng hơn 6%.

Song, để có thể thực sự bứt phá trong lĩnh vực AI và bán dẫn, các chuyên gia cho rằng, Việt Nam phải đối mặt với rất nhiều thách thức; trong đó, cơ bản nhất là sự thiếu hụt kỹ sư chuyên nghiệp.

Việc đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn sẽ là đột phá của đột phá, then chốt của then chốt; được kỳ vọng sẽ mở ra nhiều cơ hội và tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của Việt Nam, đáp ứng nhu cầu và thu hút các doanh nghiệp, tập đoàn lớn trên thế giới trong ngành công nghiệp bán dẫn.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng

Hiện, nguồn nhân lực thiết kế vi mạch của Việt Nam mới chỉ có khoảng 5.000 người. Do đó, để đáp ứng mục tiêu Việt Nam có ít nhất 50.000 nhân lực có trình độ từ Đại học trở lên phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn; đào tạo ít nhất 5.000 nhân lực có chuyên môn sâu về AI phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn… trong Chiến lược “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050” đã được phê duyệt, các chuyên gia cho rằng, cần phải tăng tốc, nâng cao chất lượng đào tạo. Bởi nếu duy trì tốc độ đào tạo như thời gian trước, nguồn nhân lực chỉ đảm bảo được 50% mục tiêu nhân sự đề ra mỗi năm.

Việt Nam hiện có 160 trường chuyên ngành đào tạo kỹ thuật công nghệ; 134.000 sinh viên đầu vào mỗi năm tham gia ngành công nghệ, trong đó có 1.400 sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành vi mạch bán dẫn.

Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy, trong 20 năm qua, nhiều trường đại học, trong đó có Đại học Quốc gia và Đại học Bách khoa đã xây dựng những nhóm nghiên cứu mạnh, có những đề án nghiên cứu lớn về lĩnh vực bán dẫn. Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa đạt được như kỳ vọng...

Chia sẻ về các khó khăn trong phát triển nguồn nhân lực bán dẫn tại Việt Nam, ông Trần Đăng Hòa - Chủ tịch FPT Semiconductor - cho biết, Việt Nam có nguồn nhân lực dồi dào, tuy nhiên, số lượng kỹ sư liên quan đến AI, bán dẫn còn ít, trong khi thực tế rất cần kỹ sư chuyên môn sâu. Chương trình đào tạo chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng công nghệ hiện đại. Ngoài ra, Việt Nam đang thiếu giảng viên có kinh nghiệm thực tế, hiện mới chỉ tập trung ở lý thuyết...

Do đó, Việt Nam còn nhiều việc phải làm để rút ngắn và lấp đầy khoảng cách với các đối thủ khác trong khu vực, vị chuyên gia này nhận định.

Phát triển nguồn nhân lực bán dẫn: Đột phá của đột phá

Đến năm 2050, Việt Nam hy vọng đáp ứng nhu cầu nhân lực trong nước cả về số lượng và chất lượng trong tất cả các khâu của chuỗi giá trị bán dẫn, hình thành hệ thống các cơ sở đào tạo, đặc biệt là các cơ sở giáo dục đại học có khả năng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam.

Nhấn mạnh mục tiêu đào tạo 50.000 nhân lực ngành bán dẫn đến năm 2030 theo Chiến lược “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050” là rất cao, song Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định, Việt Nam chắc chắn sẽ làm được. Trong bối cảnh thời gian không còn nhiều, Việt Nam cần phải bắt tay làm càng sớm, càng nhanh càng tốt và phải có sự chung tay chặt chẽ của các bên liên quan để hiện thực hóa được mục tiêu này.

Theo các chuyên gia, Việt Nam cần đầu tư, đào tạo nguồn nhân lực với những chương trình đào tạo chuyên nghiệp về AI và bán dẫn, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành; đồng thời thu hút các chuyên gia trong, ngoài nước tham gia giảng dạy và chuyển giao kiến thức bởi đây là lĩnh vực cần phải thường xuyên cập nhật công nghệ mới.

Việt Nam hiện có 160 trường chuyên ngành đào tạo kỹ thuật công nghệ và 134.000 sinh viên đầu vào mỗi năm tham gia ngành công nghệ; trong đó có 1.400 sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành vi mạch bán dẫn hằng năm. Để đón đầu nhu cầu thị trường, nhiều trường đại học đã mở thêm ngành học mới, tăng quy mô tuyển sinh, nâng cao chất lượng đào tạo ngành này.

Đơn cử như Đại học Bách khoa Hà Nội hiện đang có 2 chuyên ngành đào tạo trực tiếp và 7 ngành đào tạo gần về thiết kế, sản xuất, đóng gói và kiểm thử, hỗ trợ ứng dụng chip bán dẫn. Lộ trình đào tạo các cử nhân, kỹ sư trong lĩnh vực này của trường tại doanh nghiệp đã được rút ngắn từ 6-9 tháng xuống 3-6 tháng...

Với quyết tâm tham gia sâu vào chuỗi bán dẫn toàn cầu, nhiều doanh nghiệp lớn đã và đang đầu tư để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Chủ tịch FPT Semiconductor Trần Đăng Hòa cho biết, FPT sẽ thúc đẩy chương trình đào tạo, kết nối cơ hội học tập và làm việc cho thanh niên của Việt Nam để cùng đồng hành với Chính phủ thực hiện kế hoạch đào tạo 50.000 chuyên gia bán dẫn vào năm 2030.

“Việt Nam cần có những “lời giải” kết hợp làm sao để chương trình học ngay lập tức đưa được giáo trình chuẩn vào. Điều này cần có sự tham gia của các trường đại học, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý trong việc xây dựng các chương trình đào tạo hiệu quả” - ông Trần Đăng Hòa nhấn mạnh.

Với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã giao Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) chủ động triển khai Chương trình phát triển nguồn nhân lực bán dẫn, xây dựng mối quan hệ hợp tác cùng có lợi với nhiều đối tác bán dẫn hàng đầu thế giới như: Qorvo, ARM, Marvell, NVIDIA, Siemens... Với nguồn lực con người dồi dào, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, Việt Nam sẽ đào tạo thành công nguồn nhân lực bán dẫn để có thể nhanh chóng vươn lên, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu./.

M. THÚY