Tăng tính minh bạch, ngăn lạm quyền trong hành nghề công chứng

2 phương án về mô hình tổ chức của Văn phòng công chứng

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, qua thảo luận, do còn có ý kiến khác nhau về mô hình tổ chức của Văn phòng công chứng (VPCC).

Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) báo cáo 2 phương án.

Phương án 1, đa số ý kiến UBTVQH đề nghị bên cạnh các VPCC được tổ chức theo mô hình công ty hợp danh như Luật hiện hành, tại các địa bàn cấp huyện có mật độ dân số thấp, cơ sở hạ tầng và dịch vụ chưa phát triển và khó khăn trong việc thành lập VPCC theo loại hình công ty hợp danh theo quy định của Chính phủ, VPCC còn được tổ chức và hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân.

Ông Hoàng Thanh Tùng nêu, ưu điểm của phương án này là mở rộng sự lựa chọn của công chứng viên khi thành lập tổ chức hành nghề công chứng, tạo thuận lợi cho việc phát triển VPCC ở địa bàn vùng sâu, vùng xa do mô hình này chỉ yêu cầu 1 công chứng viên làm chủ.

Tuy nhiên, mô hình này có hạn chế là khi xảy ra tình huống công chứng viên duy nhất chết hoặc vì lý do cá nhân khác không thể hành nghề công chứng thì không bảo đảm hoạt động liên tục, ổn định của tổ chức hành nghề công chứng, việc giải quyết hậu quả về hồ sơ, chuyển giao trách nhiệm công chứng… đối với các VPCC theo mô hình doanh nghiệp tư nhân bị giải thể sẽ là vấn đề lớn đặt ra cho công tác quản lý nhà nước.

Phương án 2, một số ý kiến tán thành với phương án như Chính phủ trình, đề nghị kế thừa Luật Công chứng hiện hành quy định VPCC được tổ chức và hoạt động theo mô hình công ty hợp danh.

Phương án này có ưu điểm là bảo đảm tính ổn định trong tổ chức và hoạt động của các VPCC, phù hợp với tính chất dịch vụ công chứng là dịch vụ công cơ bản nên cần bảo đảm tính liên tục của việc cung cấp dịch vụ.

Hạn chế của phương án này là VPCC đòi hỏi phải có tối thiểu 2 công chứng viên hợp danh, dẫn đến khó khăn do nguồn bổ sung công chứng viên còn hạn chế, nhất là ở các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, nhu cầu công chứng giao dịch không lớn, khó thu hút công chứng viên thành lập VPCC để thúc đẩy thực hiện chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng.

UBTVQH đề nghị các đại biểu Quốc hội xem xét, cho phép tiếp thu, chỉnh lý nội dung này theo Phương án 1 - ông Hoàng Thanh Tùng nêu rõ.

Bảo đảm khả năng tài chính và chất lượng dịch vụ công chứng

Thảo luận tai Phiên họp, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Đoàn Bình Thuận) bày tỏ thống nhất với Phương án 1. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị làm rõ một số nội dung như thế nào là mật độ dân số thấp, cơ sở hạ tầng chưa phát triển, khó khăn trong việc thành lập VPCC theo loại hình công ty hợp danh theo quy định của Chính phủ.

Cùng với đó, đại biểu đề nghị giao cho Chính phủ hoặc UBND tỉnh quy định cụ thể về nội dung này tránh trường hợp các VPCC hiện đang hoạt động theo mô hình công ty hợp danh xin chuyển đổi sang doanh nghiệp tư nhân sau khi Luật có hiệu lực thi hành, dẫn đến khó khăn trong quản lý.

Cũng ủng hộ lựa chọn Phương án 1, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) đánh giá, Phương án 1 mang tính linh hoạt hơn, cho phép được lập mô hình phù hợp với điều kiện của từng địa phương. Đặc biệt, đối với tại các khu vực có cơ sở hạ tầng chưa phát triển, mô hình doanh nghiệp tư nhân sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc thành lập và hoạt động của các VPCC.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung yêu cầu về vốn điều lệ tối thiểu khi thành lập VPCC để bảo đảm khả năng tài chính và chất lượng dịch vụ công chứng.

Cần quy định cụ thể về nghĩa vụ báo cáo tài chính hàng năm của VPCC để tăng cường tính minh bạch, quy định rõ hơn về việc giám sát hoạt động của VPCC từ phía cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm ngăn ngừa các trường hợp lạm quyền hoặc sai phạm trong quá trình hành nghề.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng

Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Trà Vinh) cũng cho rằng, loại hình tổ chức doanh nghiệp tư nhân là  sự đổi mới hết sức cần thiết, tạo điều kiện cho công chứng viên phát triển hoạt động công chứng ở quy mô nhỏ, phù hợp với địa phương có nhu cầu thấp.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần có quy định chặt chẽ hơn về trách nhiệm pháp lý của công chứng viên khi hành nghề dưới loại hình này, đảm bảo an toàn pháp lý cho người dân và doanh nghiệp.

Đại biểu Phạm Thị Kiều (Đoàn Đắk Nông) phân tích, việc quy định VPCC phải có từ 2 thành viên hợp danh trở lên nhằm đảm bảo cho hoạt động được liên tục ổn định của VPCC. Tuy nhiên, cần xét đến khía cạnh đặc thù, địa bàn rộng, chia cắt, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, chưa phát sinh nhiều các hợp đồng dân sự, kinh tế, doanh số ít. Vì vậy, việc đáp ứng có 2 công chứng viên hợp danh để thành lập VPCC là vấn đề khó do không bù đắp được kinh phí.

“Việc quy định loại hình doanh nghiệp tư nhân là hợp lý bên cạnh loại hình công ty hợp danh. Để đảm bảo tính khả thi trong thực tiễn, tôi đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết các tiêu chí, điều kiện về doanh số, diện tích, mức độ phát triển để làm cơ sở cho việc thành lập VPCC theo loại hình doanh nghiệp tư nhân” - đại biểu Nguyễn Thị Kiều nêu quan điểm.

Đ. KHOA