Những rủi ro, áp lực trong điều hành chính sách tiền tệ

Thách thức xử lý hài hòa nhiều mục tiêu

Trong báo cáo một số nội dung liên quan đến nhóm chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, NHNN cho biết: Tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, NHNN đã báo cáo những khó khăn, thách thức trong công tác điều hành CSTT trong năm 2022 khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đẩy mạnh tăng lãi suất, áp lực lạm phát, nhất là lạm phát nhập khẩu do giá thế giới tăng và xu hướng lạm phát quốc tế gia tăng.

Những khó khăn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản từ trước đã bộc lộ từ nửa cuối năm 2022. “Sự kiện rút tiền hàng loạt tại SCB vào tháng 10/2022 tác động tiêu cực tới tâm lý thị trường tiền tệ, ngoại hối, tạo áp lực lên điều hành của NHNN trong việc đảm bảo ổn định hệ thống và góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô” – Báo cáo của NHNN khẳng định.

Cũng theo NHNN, bối cảnh trong và ngoài nước biến động mạnh đòi hỏi CSTT phải kiên định mục tiêu, linh hoạt, thích ứng nhanh nhạy với sự thay đổi liên tục của tình hình mới, xử lý hài hòa nhiều mục tiêu có tính chất đánh đổi.

Tại Kỳ họp thứ 3, NHNN đã báo cáo Quốc hội những khó khăn, thách thức trong điều hành CSTT. Đến nay, những khó khăn, thách tức đó vẫn tiếp tục là áp lực trong điều hành CSTT: Lạm phát giảm chưa bền vững và tiềm ẩn rủi ro áp lực tăng trong bối cảnh độ mở nền kinh tế Việt Nam rất lớn, giá cả hàng hóa thế giới biến động phức tạp do tác động của diễn biến địa chính trị phức tạp, xu hướng gia tăng về an ninh lương thực tại các quốc gia, thời tiết cực đoan...

Việc thực hiện chủ trương tiếp tục giảm lãi suất trong thời gian tới là rất khó khăn do: Lãi suất cho vay đã có xu hướng giảm sâu thời gian qua (năm 2023 giảm hơn 2,5%/năm và tính đến 20/10/2024 tiếp tục giảm 0,76%/năm so với cuối năm 2023). Nhu cầu vốn tín dụng đang có xu hướng tiếp tục tăng thời gian tới sẽ tạo áp lực đối với mặt bằng lãi suất. Sức ép tỷ giá từ thị trường quốc tế khiến việc giảm lãi suất VND trong nước càng gia tăng áp lực lên tỷ giá và thị trường ngoại tệ trong nước.

Sức ép cung ứng vốn của hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) đối với nền kinh tế vẫn còn lớn, kể cả vốn trung dài hạn trong bối cảnh huy động vốn từ thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán gặp nhiều khó khăn. Điều này tiềm ẩn rủi ro kỳ hạn, rủi ro thanh khoản lớn đối với hệ thống ngân hàng (huy động ngắn hạn cho vay trung dài hạn).

Sau khi chịu tác động bởi đại dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp thu hẹp hoặc ngừng sản xuất do thiếu đơn hàng, giải thể, đóng cửa, sức khỏe tài chính bị giảm sút. Đồng thời, xu hướng thắt chặt, cắt giảm chi tiêu của người dân dẫn đến cầu tín dụng thấp. Một số nhóm khách hàng có nhu cầu tín dụng nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn hoặc giải ngân vốn vay do vướng mắc về thủ tục pháp lý của dự án, năng lực tài chính suy giảm, mất cân đối dòng tiền, thiếu phương án sản xuất kinh doanh khả thi…

“Với những khó khăn thách thức này, các tổ chức quốc tế như Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB), AMRO đều nhận định dư địa nới lỏng CSTT của Việt Nam hiện rất hạn hẹp và khuyến nghị Việt Nam cần tận dụng dư địa tài khóa còn nhiều để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế” – Báo cáo của NHNN nêu rõ.

Tín dụng tăng hơn 10%, mặt bằng lãi suất ổn định

Mặc dù điều hành CSTT còn nhiều biến cố, khó khăn, áp lực và nhiệm vụ nặng nề kéo dài từ năm 2022 đến nay nhưng nhờ linh hoạt, chủ động và kiên định trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và việc thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, chính sách của ngành ngân hàng, công tác điều hành CSTT vẫn đảm bảo các mục tiêu đề ra.

Cụ thể, NHNN điều hành tỷ giá linh hoạt, đồng bộ trong khung khổ CSTT chung nhằm đạt mục tiêu xuyên suốt, nhất quán kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. Giai đoạn từ 2022 đến tháng 10/2024, mặc dù thị trường tài chính thế giới có nhiều biến động nhưng tỷ giá USD/VND về cơ bản diễn biến linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường, thị trường ngoại tệ duy trì ổn định, thanh khoản thị trường thông suốt.

Một số giai đoạn, đồng tiền của nhiều nước trong khu vực biến động rất mạnh trước các áp lực trên thị trường tài chính thế giới nhưng mức mất giá của VND so với USD phù hợp và tương đối ổn định so với xu hướng chung của các đồng tiền.

Mặt bằng lãi suất giảm khoảng 2,5% trong năm 2023 và tiếp tục có xu hướng giảm trong 10 tháng đầu năm 2024 (lãi suất cho vay bình quân năm 2023 giảm hơn 2,5%/năm so với cuối năm 2022; đến ngày 20/10/2024 tiếp tục giảm 0,76%/năm so với cuối năm 2023). 10 tháng năm 2024, NHNN giữ nguyên lãi suất điều hành nhằm tạo điều kiện cho TCTD tiếp cận nguồn vốn từ NHNN với chi phí thấp để góp phần hỗ trợ nền kinh tế.

Đồng thời, NHNN tiếp tục chỉ đạo các TCTD tiết giảm chi phí hoạt động để giảm lãi suất cho vay; báo cáo và công khai mức lãi suất cho vay bình quân, chênh lệch lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân cũng như thông tin về lãi suất cho vay các gói, chương trình tín dụng, sản phẩm trên trang thông tin điện tử của TCTD nhằm cung cấp thông tin cho khách hàng tham khảo khi tiếp cận vốn vay.

Tín dụng tăng trưởng phù hợp với chỉ tiêu định hướng đầu năm, đáp ứng nhu cầu vốn cho tăng trưởng kinh tế và phù hợp với mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát. Năm 2022, tín dụng tăng tăng 14,18%; năm 2023 tăng 13,78%; đến ngày 31/10/2024, tín dụng tăng 10,08% so với cuối năm 2023, tăng 16,65% so với cùng kỳ 2023.

Những kết quả đạt được trong điều hành CSTT đã góp phần kiểm soát lạm phát phù hợp với mục tiêu đề ra, củng cố nền tảng ổn định kinh tế vĩ mô và đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế; hỗ trợ tăng trưởng kinh tế; đảm bảo ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối. Hệ thống các TCTD hoạt động an toàn sau sự cố rút tiền hàng loạt chưa từng có tiền lệ trong lịch sử./.