Giải phóng nguồn lực để “thúc” tăng trưởng
Kinh tế - Ngày đăng : 15:32, 29/05/2025
Hàng trăm dự án bất động sản bị “đứng hình”
Trong thời gian qua, trên địa bàn cả nước có hàng nghìn dự án BĐS được triển khai xây dựng, đưa vào sử dụng đã và đang mang lại rất nhiều giá trị tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn không ít dự án gặp vướng mắc bị đình trệ, “đứng hình”, đang là một thực tế rất đáng quan ngại hiện nay.
Tại Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đặt ra yêu cầu quan trọng là tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án vướng thủ tục, chậm tiến độ, đưa vào khai thác nguồn lực đất đai bị lãng phí…
Theo số liệu của cơ quan chức năng, tính đến tháng 5/2025, cả nước hiện có khoảng 788 dự án BĐS đang gặp vướng mắc. Các vướng mắc được nhận diện chủ yếu nằm ở việc xác định giá đất, tiền đền bù và giải phóng mặt bằng dẫn đến kéo dài thời gian phê duyệt quy hoạch của dự án; hoạt động thanh tra, kiểm tra của các địa phương sau khi một số chủ đầu tư vi phạm pháp luật khiến quá trình quy hoạch lâu hơn; một số địa phương điều chỉnh lại quy hoạch tổng thể dẫn đến các dự án phải tạm ngừng để quy hoạch lại… Đáng chú ý, tại nhiều dự án treo, cơ quan quản lý đã chỉ ra nguyên nhân xuất phát từ cơ chế, chính sách còn có những bất cập, chồng chéo…, khiến doanh nghiệp (DN) gặp khó khăn trong việc thực hiện các thủ tục, còn cán bộ thực thi có phần lo ngại rủi ro pháp lý nên còn chậm trễ trong việc phê duyệt các dự án.
Việc các dự án BĐS bị đình trệ kéo theo nhiều hệ lụy, trong đó tác động tiêu cực đầu tiên được chuyên gia kinh tế TS. Cấn Văn Lực - chỉ ra là nhiều dự án treo dẫn đến làm gia tăng tình trạng thiếu hụt nguồn cung nhà ở, tạo ra sự lệch pha cung - cầu lớn trên thị trường. Đây cũng là nguyên nhân khiến giá nhà tăng liên tục trong thời gian qua, vượt xa khả năng chi trả của đại đa số người dân. Trong khi đó, đối với các DN BĐS, những dự án gặp vướng mắc pháp lý không được triển khai khiến DN bị “chôn” vốn, chịu áp lực lớn về cân đối dòng tiền, cũng như khiến DN bị lỡ mất cơ hội kinh doanh, thậm chí là đối mặt với nguy cơ phá sản.
Ở tầm vĩ mô, theo TS. Lê Xuân Nghĩa - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia - việc các dự án BĐS gặp vướng mắc, bị đình trệ gây ra một sự lãng phí rất lớn nguồn lực, tài nguyên đất đai của đất nước. Nguồn quỹ đất đai nằm trong các dự án nếu được triển khai hiệu quả, đưa vào sử dụng sẽ đóng góp rất lớn cho sự phát triển kinh tế, ngược lại, khi dự án bị đình trệ thì đồng nghĩa hiệu suất sử dụng đất gần như bằng 0, tức là đất đai không đóng góp gì cho tăng trưởng kinh tế. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng thất thu ngân sách, không thu được các khoản thuế phí, tiền sử dụng đất từ những dự án này. Ngoài ra, hiện nay ở nhiều địa phương, nhất là các thành phố lớn, quỹ đất để phát triển hạ tầng phúc lợi ngày càng hạn hẹp, trong khi đó diện tích đất hoang hóa từ các dự án treo lên đến hàng chục nghìn héc-ta, đã và đang làm hạn chế việc khai thác, sử dụng đất, kìm hãm phát triển kinh tế - xã hội. “Bộ mặt” đô thị nơi có dự án bị đình trệ cũng trở nên nhếch nhác…
Tháo gỡ khó khăn cho dự án bất động sản
Với những hệ lụy được nhận diện như trên, việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án BĐS đang là một yêu cầu cấp bách được đặt ra. Theo TS. Cấn Văn Lực, BĐS không chỉ là lĩnh vực kinh tế trọng điểm mà còn có tác động đến sự phát triển của nhiều ngành khác như xây dựng, vật liệu xây dựng, tài chính - ngân hàng... Do đó, với số lượng hàng trăm dự án đang bị đình trệ nếu được tháo gỡ, đưa vào triển khai vừa góp phần thúc đẩy thị trường BĐS phát triển vừa có tác động lan tỏa rất tích cực đến các ngành nghề liên quan, từ đó đóng góp chung vào sự phát triển kinh tế đất nước.
Chỉ ra thêm tác động, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ - nhấn mạnh, tăng trưởng kinh tế trong thời gian còn lại của năm 2025 là mục tiêu ngắn hạn nên không thể tìm các động lực mới mà phải dựa vào những động lực truyền thống hiện hữu, trong đó có đầu tư. Theo đó, muốn thực hiện được mục tiêu tăng trưởng kinh tế đạt ít nhất 8% trong năm nay, Nhà nước không chỉ chú trọng vào đầu tư công, mà còn phải khuyến khích đầu tư của khối tư nhân, trong đó có đầu tư tư nhân trong lĩnh vực BĐS. Do đó, bên cạnh việc tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án mới gia nhập thị trường, thì cần nhanh chóng tháo gỡ vướng mắc cho các dự án đang bị đình trệ, để nguồn lực đầu tư của DN được giải phóng, như vậy sẽ đóng góp rất lớn cho tăng trưởng kinh tế.
Để thực hiện được việc này, theo ông Cường, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 170/2024/QH15 về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại TP. Hồ Chí Minh, TP. Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa (có hiệu lực từ ngày 01/4/2025). Theo đó, Nghị quyết đã cho phép tháo gỡ vướng mắc đối với các dự án BĐS tại 3 địa phương trên, nhưng các địa phương khác có dự án gặp vướng mắc tương tự chưa được giải quyết. Do đó, ông Cường đề xuất cơ chế xử lý vướng mắc quy định tại Nghị quyết số 170/2024/QH15 cần được áp dụng rộng rãi cho các dự án BĐS ở các địa phương khác.
Chia sẻ thêm, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội BĐS TP. Hồ Chí Minh - cho biết, trong số các dự án bị đình trệ có rất nhiều dự án nhà ở thương mại bị mắc kẹt điều kiện về đất ở. Theo đó, Nghị quyết số 171/2024/QH15 của Quốc hội về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất, có hiệu lực từ ngày 01/4/2025, đã mở ra “lối thoát” cho các dự án này. Do đó, các địa phương cần nhanh chóng triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết này, để các dự án của DN sớm được tái khởi động, đưa vào thị trường.
Bên cạnh những khuyến nghị về mặt cơ chế, chính sách, theo các chuyên gia, chính quyền các địa phương cũng cần tích cực vào cuộc trong việc rà soát, chủ động đề ra giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án theo thẩm quyền, bởi theo thống kê của cơ quan chức năng, số lượng dự án khó khăn thuộc thẩm quyền xử lý của các địa phương là rất lớn. Song song với đó, cơ quan chức năng các địa phương cũng cần nâng cao vai trò quản lý, giám sát, thực hiện nghiêm các quy định về việc thu hồi, xử lý dự án trì trệ mà nguyên nhân do sự yếu kém, hạn chế về năng lực thực hiện dự án của DN, để nguồn lực đất đai được phân bổ và sử dụng hiệu quả./.