Chuyển đổi tư duy và thể chế: Đòn bẩy cho tăng trưởng hai con số
Kinh tế - Ngày đăng : 06:29, 19/06/2025
Khơi thông các động lực tăng trưởng
Nhìn lại kết quả phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 và những tháng đầu năm 2025, nhiều ĐBQH có chung nhận định đây là thành quả rất đáng trân trọng, tạo tiền đề vững chắc và củng cố niềm tin để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025 và tiến tới tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo. Kết quả này là minh chứng cho nỗ lực vượt bậc của cả hệ thống chính trị và nhân dân cả nước.
Để đất nước tăng trưởng nhanh, bền vững hơn trong giai đoạn mới, đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn ĐBQH TP. Hồ Chí Minh) cho rằng cần có các giải pháp căn cơ, mang tầm chiến lược dài hạn nhằm giảm thiểu rủi ro từ những cú sốc bên ngoài. Theo đó, cần kiên định với ba đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nhân lực; đồng thời cơ cấu lại ba động lực tăng trưởng truyền thống gồm: Xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng; có chính sách để khơi thông các động lực mới như khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và khai thác hiệu quả động lực không gian phát triển từ Nghị quyết của Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Cùng với hoàn thiện thể chế, pháp luật, vấn đề có tính quyết định là nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật. Hiện nay, người dân và doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản, đặc biệt là thủ tục hành chính rườm rà, cơ chế “xin - cho”, và hàng loạt điều kiện quản lý không cần thiết… Đây chính là “mảnh đất tốt” cho tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực, làm tăng chi phí phi chính thức, méo mó môi trường kinh doanh và làm suy giảm tính minh bạch, công bằng.
Đại biểu Lê Hữu Trí - Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa
Đặc biệt, đầu tư công không chỉ là động lực truyền thống mà còn là trụ cột quyết định tăng trưởng, tạo sức lan tỏa sang các lĩnh vực khác. Tuy vậy, kết quả giải ngân vốn đầu tư công vẫn còn khá khiêm tốn. Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương) chỉ rõ: Tỷ lệ giải ngân trong 5 tháng đầu năm mới đạt khoảng 22,2% kế hoạch, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng. Có tới 37/47 Bộ, cơ quan ngang Bộ (chiếm 72,3%) và 24/63 địa phương (chiếm 38,1%) có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân cả nước; trong đó 7 địa phương giải ngân dưới 15%. Nhiều dự án trọng điểm quốc gia tiếp tục chậm tiến độ, ảnh hưởng đến hiệu quả lan tỏa đầu tư công đối với tăng trưởng chung.
Chưa kể, cả nước hiện còn hơn 2.200 dự án tồn đọng kéo dài qua nhiều năm, với tổng vốn đầu tư gần 230 tỷ USD - tương đương gần 50% quy mô nền kinh tế. “Đây là nguồn lực lãng phí rất lớn. Việc Chính phủ công bố và rà soát con số này là rất cần thiết để nhận diện đúng vấn đề. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là phải làm rõ trách nhiệm và có giải pháp xử lý dứt điểm. Nếu làm được, không chỉ thúc đẩy tăng trưởng năm 2025 mà còn cho cả các năm tiếp theo” - đại biểu Nguyễn Thị Yến (Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) nhấn mạnh.
Đặc biệt, từ ngày 01/7/2025, khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức được triển khai, cơ chế quản lý và thực hiện đầu tư công sẽ có sự thay đổi căn bản về phân quyền, điều hành và kiểm soát. Điều này đòi hỏi tổ chức thực hiện phải thật quyết liệt, minh bạch, hiệu quả, tránh tình trạng “đứt gãy trách nhiệm” trong giai đoạn chuyển tiếp.
Đưa ra kiến nghị, đại biểu Nguyễn Thị Yến cùng nhiều ĐBQH đề xuất cần tăng cường phân cấp, phân quyền thực chất, đi kèm cam kết cụ thể về kết quả đầu ra đối với từng dự án. Đồng thời, ứng dụng nền tảng số để theo dõi tiến độ, cảnh báo sớm rủi ro, giải quyết kịp thời vướng mắc; chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm có ràng buộc trách nhiệm. Ngoài ra, cần ban hành tiêu chí để sàng lọc các dự án đầu tư dàn trải, manh mún, thiếu khả thi; có cơ chế mạnh mẽ để lựa chọn nhà đầu tư tư nhân tham gia dự án công.
Tiếp tục cải cách thể chế hiệu quả, thực chất
Song song với thúc đẩy các động lực tăng trưởng, các ĐBQH cũng nhấn mạnh yêu cầu cải cách và hoàn thiện thể chế một cách thực chất, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, lành mạnh.
Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị), thời gian qua chúng ta đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, bãi bỏ “giấy phép con”. Tuy nhiên hiện nay, các điều kiện này đang có dấu hiệu quay trở lại. Dẫn nguồn từ báo cáo của VCCI như Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và Dòng chảy pháp luật kinh doanh, đại biểu nhận định việc đầu tư các dự án có sử dụng đất ở Việt Nam vẫn như “rừng thủ tục”, từ khâu xin quy hoạch, chấp thuận chủ trương đầu tư, thẩm định thiết kế, phòng cháy chữa cháy, môi trường, tiền sử dụng đất, giấy phép xây dựng cho tới nghiệm thu công trình… “Với tình trạng thủ tục như vậy, rất khó để thu hút đầu tư tư nhân” - đại biểu lo ngại; đồng thời nhấn mạnh, tháo gỡ khó khăn cho các dự án đầu tư phải được coi là “trọng tâm của trọng tâm” nếu muốn đạt mục tiêu tăng trưởng cao trong nhiều năm liên tục.
Đồng quan điểm, đại biểu Phan Đức Hiếu (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình) cho rằng thời gian tới, nhiệm vụ trọng yếu vẫn là cải cách thể chế một cách thực chất, đáp ứng kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp. Đại biểu kiến nghị Chính phủ cần rà soát tổng thể các văn bản đã ban hành, văn bản nào gây cản trở sản xuất kinh doanh thì cần bãi bỏ. Đồng thời, đề xuất thành lập một tổ chuyên gia gồm các chuyên gia pháp lý, kinh tế, nhà khoa học và đại diện doanh nghiệp để rà soát độc lập toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, hỗ trợ các Bộ, ngành, có tiếng nói phản biện kịp thời để phát hiện rào cản và đề xuất sửa đổi.
“Về lâu dài, cần thành lập Ủy ban cải cách thể chế trực thuộc Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ nhằm duy trì động lực cải cách lâu dài, tăng tính chủ động cho Thủ tướng trong chỉ đạo cải cách, đồng thời giám sát hiệu quả chương trình của các Bộ, ngành và góp thêm một kênh kiểm soát chất lượng văn bản pháp luật mới ban hành” - đại biểu Hiếu đề xuất.
Trong khi đó, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh) đề nghị cần thúc đẩy chương trình cải cách pháp luật về kinh tế một cách đồng bộ, hệ thống giữa các luật trụ cột như: Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đấu thầu. Đồng thời, Quốc hội cần ban hành luật khung về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo nền tảng pháp lý cho hệ thống thể chế vận hành minh bạch, công khai và cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh./.