Kiểm toán nội bộ trong ngành bán lẻ: Linh hoạt để giúp doanh nghiệp vượt qua thách thức
Kiểm toán - Ngày đăng : 14:08, 07/07/2025
Những thay đổi toàn cầu tác động đến ngành bán lẻ
Theo các chuyên gia của AuditBoard, trên phạm vi toàn cầu, các cơ quan quản lý đang ngày càng siết chặt và mở rộng các tiêu chuẩn về bảo vệ dữ liệu, tính bền vững, quyền lợi người tiêu dùng và khả năng truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Chẳng hạn, Liên minh châu Âu (EU) đã bổ sung quy định về quyền riêng tư dữ liệu, buộc các nhà bán lẻ phải triển khai nhiều biện pháp bảo vệ, đặc biệt trong bối cảnh thương mại số ngày càng phát triển. Tại Hoa Kỳ, các quy định về báo cáo môi trường, giảm thiểu chất thải và minh bạch nguồn gốc cũng được đẩy mạnh, yêu cầu các doanh nghiệp cải thiện hệ thống giám sát và tuân thủ.
Bên cạnh đó, việc mở rộng thị trường quốc tế và tăng cường hiện diện trực tuyến khiến các nhà bán lẻ phải đối mặt với những rào cản pháp lý đa dạng theo từng quốc gia, khu vực. Ví dụ, giao dịch xuyên biên giới và thương mại điện tử hiện phải tuân theo nhiều quy định chặt chẽ, đòi hỏi phải kiểm soát kỹ hơn mối quan hệ với nhà cung cấp và hệ thống thanh toán để đảm bảo tuân thủ. Ở EU, các quy định nghiêm ngặt về nhãn sản phẩm, tiêu chuẩn an toàn (GPSR) và quyền lợi người tiêu dùng liên tục được cập nhật, buộc doanh nghiệp phải đáp ứng đầy đủ.
Tại Hoa Kỳ - thị trường lớn mà nhiều doanh nghiệp mong muốn chinh phục - chính sách “Nước Mỹ trên hết” đã nới lỏng nhiều quy định để thúc đẩy tăng trưởng nội địa. Tuy nhiên, điều này lại tạo thêm thách thức cho các nhà bán lẻ toàn cầu, khi môi trường kinh doanh ngày càng liên kết chặt chẽ. Các thay đổi về thuế quan và chính sách thương mại đã gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, buộc các kiểm toán viên nội bộ phải rà soát lại phương pháp đánh giá rủi ro.
Linh hoạt nhưng vẫn phù hợp với chuẩn mực kiểm toán toàn cầu
Sự kết hợp giữa các thay đổi về quy định toàn cầu và chính sách nội địa đang tạo ra một môi trường rủi ro đa tầng. Để thích ứng, kiểm toán viên (KTV) nội bộ cần điều chỉnh phương pháp luận và nâng cao tính linh hoạt. Họ phải giám sát đồng thời các quy định trong nước và quốc tế, cập nhật quy trình quản lý rủi ro theo sự thay đổi của môi trường pháp lý, tận dụng phân tích dữ liệu để giám sát tuân thủ liên tục và nhận diện rủi ro trên toàn chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc tăng cường giám sát sẽ giúp KTNB xử lý hiệu quả những phức tạp nảy sinh từ sự thay đổi trong hệ thống quy định.
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động và yêu cầu quản trị khu vực ngày càng cao, các KTV nội bộ cần đánh giá lại cách tiếp cận rủi ro chuỗi cung ứng. Cụ thể, KTNB cần thường xuyên đánh giá nhà cung cấp về mức độ tuân thủ quy định, đảm bảo hợp đồng và hoạt động kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn mới; kiểm soát các rủi ro liên quan đến truy xuất nguồn gốc sản phẩm, nguồn cung và báo cáo bền vững. Đồng thời, cần xây dựng các kế hoạch dự phòng, chiến lược ứng phó với những gián đoạn tiềm ẩn do thay đổi về thuế quan hoặc chính sách thương mại gây ra. Việc chủ động kiểm soát các rủi ro này giúp doanh nghiệp bán lẻ duy trì tính linh hoạt và ổn định hoạt động.
Tiêu chuẩn KTNB toàn cầu mới cập nhật năm 2025 yêu cầu các nhóm KTNB tăng cường kiểm toán dựa trên rủi ro, nâng cao năng lực quản trị và đảm bảo tuân thủ đạo đức nghề nghiệp. Với các nhà bán lẻ hoạt động đa quốc gia, KTNB phải điều chỉnh hoạt động theo các tiêu chuẩn này. Cụ thể: Cần trang bị đầy đủ công cụ và nguyên tắc cho KTV (Tiêu chuẩn 4.1); tăng cường quản trị để hỗ trợ ra quyết định và quản lý rủi ro (Tiêu chuẩn 9.1); và phát triển đội ngũ thông qua đào tạo chuyên sâu về kiểm toán rủi ro, đạo đức và công nghệ hiện đại (Tiêu chuẩn 12.2). Việc tuân thủ các chuẩn mực quốc tế giúp KTNB trở thành đối tác chiến lược, thúc đẩy tuân thủ và hỗ trợ phát triển bền vững.
Để đáp ứng các yêu cầu mới, KTV nội bộ cần áp dụng chiến lược chủ động và đổi mới. Trong môi trường bán lẻ hiện nay, nơi một xu hướng trên TikTok cũng có thể làm thay đổi hành vi tiêu dùng chỉ sau một đêm, KTNB phải cực kỳ linh hoạt để kiểm soát rủi ro phát sinh trong mạng lưới bán lẻ toàn cầu. Các nhóm KTNB cần phối hợp chặt chẽ với bộ phận pháp chế, tuân thủ và vận hành để ứng phó kịp thời với các biến động quy định và kiểm soát thanh toán bằng tiền điện tử.
Các nhóm KTNB lĩnh vực bán lẻ phải hiệu chỉnh lại phương pháp luận của mình, đầu tư vào công nghệ và linh hoạt hơn để mang lại giá trị thực sự cho doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường toàn cầu không ngừng thay đổi.
Công nghệ là công cụ hỗ trợ thiết yếu cho hoạt động KTNB hiện đại. KTNB cần tận dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để đánh giá rủi ro, phát hiện các bất thường mà phương pháp lấy mẫu truyền thống có thể bỏ sót; tích hợp hệ thống AI vào các nền tảng số để theo dõi tuân thủ; ứng dụng phân tích dự đoán nhằm nhận diện sớm sự cố tiềm tàng, đặc biệt trong quản lý hàng tồn kho và xử lý tiền mặt.
Văn hóa tuân thủ là yếu tố then chốt để quản lý rủi ro hiệu quả. KTNB có thể thúc đẩy văn hóa này thông qua đào tạo về đạo đức và tuân thủ, nâng cao tinh thần trách nhiệm, đo lường hiệu quả các kiến nghị bằng thời gian khắc phục và mức độ tái phạm. KTNB đóng vai trò định hướng doanh nghiệp vận hành đúng hướng, thích ứng với những thay đổi trong quy định. Bằng cách kết hợp công nghệ, áp dụng chuẩn mực quốc tế và củng cố văn hóa tuân thủ, KTNB có thể giúp ngành bán lẻ phát triển bền vững và tối ưu hóa lợi nhuận./.