Xây dựng trường học không khói thuốc: Vì một xã hội khỏe mạnh trong tương lai

Việt Nam là nước có dân số trẻ, vì vậy, việc phòng, chống tác hại của thuốc lá trong trường học góp phần quan trọng bảo vệ sức khỏe các thế hệ tương lai của đất nước, giảm tỷ lệ hút thuốc trong cộng đồng, giảm các gánh nặng bệnh tật và kinh tế cho mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội.

Nhiều năm qua, Nhà nước và các cơ quan chức năng đã ban hành nhiều quy định nhằm tăng cường công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá trong môi trường học đường. Các văn bản pháp luật, từ Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đến các thông tư, hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo đều nhấn mạnh yêu cầu cấm hút và bán thuốc lá trong khuôn viên trường học, đồng thời quy định rõ trách nhiệm của nhà trường trong việc tuyên truyền, kiểm tra, giám sát. Các địa phương cũng triển khai nhiều đợt kiểm tra định kỳ, kết hợp tuyên truyền nâng cao nhận thức cho học sinh, giáo viên và phụ huynh trong phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Trong đó, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 quy định: Cơ sở giáo dục là một trong những địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn (Điều 11). Nghiêm cấm người chưa đủ 18 tuổi sử dụng, mua, bán thuốc lá; sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá; bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi; vận động, ép buộc người khác sử dụng thuốc lá (Điều 9).

Bên cạnh đó, Luật Giáo dục năm 2019 quy định: Hút thuốc là một trong các hành vi bị nghiêm cấm trong cơ sở giáo dục (Điều 22).

Nghị định số 117/2020/NĐ-CP của Chính phủ “quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế” quy định: Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi không có biển thông báo không bán thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi tại điểm bán của đại lý bán buôn, đại lý bán lẻ thuốc lá (Điều 26).

Ngày 30/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết về việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện gây hại cho sức khỏe con người từ năm 2025 nhằm bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự an toàn xã hội. Điều này đồng nghĩa việc cấm sử dụng thuốc lá điện tử với mọi người, nhất là giới trẻ, học sinh, sinh viên.

Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) đã đề ra các tiêu chí xây dựng trường học không thuốc lá bao gồm:

1. Có niêm yết quy định cấm hút thuốc lá tại nơi có nhiều người qua lại.

2. Có treo biển báo cấm hút thuốc lá trong phòng học, phòng làm việc, phòng ăn, hành lang, cầu thang, các khu công cộng khác trong phòng.

3. Có kế hoạch hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá.

4. Có triển khai các hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá.

5. Không có hiện tượng mua bán, quảng cáo các sản phẩm thuốc lá trong khuôn viên trường học.

6. Không có các vật dụng liên quan đến việc hút thuốc như: gạt tàn, bật lửa trong phòng học, phòng làm việc…

7. Không nhận sự hỗ trợ hoặc tài trợ của các công ty thuốc lá hay các tổ chức liên quan đến công ty thuốc lá dưới bất kỳ hình thức nào.

8. Đưa nội dung không hút thuốc vào tiêu chí bình xét thi đua cán bộ, giáo viên, học sinh… (khuyến khích).

9. Không có hiện tượng hút thuốc và đầu mẩu thuốc lá trong các lớp học, phòng làm việc và trong toàn bộ khuôn viên nhà trường.

Đến nay, nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước đã xây dựng thành công mô hình “trường học không khói thuốc lá” bằng việc chủ động lồng ghép nội dung truyền thông về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến học sinh thông qua các hoạt động giáo dục, đào tạo; đồng thời, thường xuyên tuyên truyền, vận động viên chức, giáo viên, người lao động trong nhà trường “nêu gương” không hút thuốc lá.

Cùng với đó, với việc nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá, mỗi học sinh cũng trở thành một “đại sứ truyền thông” thông qua các chiến dịch tuyên truyền thông điệp phòng, chống tác hại của thuốc lá tới gia đình, bạn bè và cộng đồng.

Trường học là nơi hình thành nhân cách và lối sống của học sinh. Vì vậy, xây dựng môi trường học đường không khói thuốc góp phần tạo bầu không khí trong lành, tránh khỏi các tác hại nguy hiểm của khói thuốc; đồng thời xây dựng nếp sống văn minh, lịch sự trong các cơ sở giáo dục, giúp học sinh phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần. Một môi trường học tập và vui chơi lành mạnh là tiền đề cho một xã hội khỏe mạnh trong tương lai./.

PHƯƠNG LAN