Chi chuyển nguồn tiếp tục tăng cao

Số chuyển nguồn bằng 39% tổng chi ngân sách nhà nước

Theo Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2024 của KTNN,  trong tổng số 1.239.242 tỷ đồng chi chuyển nguồn năm 2023 sang năm 2024 gồm có: ngân sách trung ương (NSTW) 411.992 tỷ đồng, ngân sách địa phương (NSĐP) là 827.250 tỷ đồng. Số chuyển nguồn bằng 39% tổng chi NSNN (3.176.154 tỷ đồng) và bằng 64% số thực chi (1.936.912 tỷ đồng).

Tuy tỷ lệ chi chuyển nguồn giảm nhưng vẫn tăng về số tuyệt đối so với năm 2022. “Loại trừ nguồn thực hiện chính sách tiền lương, phụ cấp, trợ cấp và các khoản tính theo tiền lương cơ sở, bảo trợ xã hội 536.394 tỷ đồng, nguồn tăng thu, tiết kiệm chi 228.240 tỷ đồng, số chuyển nguồn năm 2023 sang 2024 còn lại là 474.608 tỷ đồng, tăng 47.656 tỷ đồng so năm 2022 (426.952 tỷ đồng)” - báo cáo của KTNN nêu rõ.

Việc chuyển nguồn từ năm này sang năm khác đang trở nên phổ biến, làm giảm hiệu quả của sử dụng ngân sách. Đặc biệt, chuyển nguồn lớn làm quy trình quyết toán thêm rối.

Ủy viên hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Hoàng Anh

Kết quả kiểm toán cho thấy, tại một số Bộ, cơ quan trung ương chuyển nguồn khi hết nhiệm vụ chi. Trong đó, tại Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), một số đơn vị đề nghị chuyển nguồn một số khoản còn dư hết nhiệm vụ chi 8,52 tỷ đồng; Viện Hàn lâm Khoa học công nghệ Việt Nam có 2 đề tài được giao từ các năm trước chuyển sang năm 2024 nhưng không thực hiện là 0,55 tỷ đồng, 2 đề tài hoàn thành hết nhiệm vụ chi còn dư kinh phí 0,01 tỷ đồng là chưa đúng quy định...

Bên cạnh đó, một số Bộ, ngành chuyển nguồn không đúng quy định. Trong đó, Thanh tra Bộ Xây dựng được giao “kinh phí được trích từ các khoản thu hồi phát hiện qua công tác thanh tra” năm 2021, 2022, 2023 cao hơn số được trích trên số thực nộp vào NSNN 1,91 tỷ đồng, còn dư dự toán tại Kho bạc Nhà nước (KBNN), chưa được thực hiện thủ tục đề nghị hủy dự toán theo quy định. Tổng hợp số liệu tại báo cáo quyết toán kinh phí hoạt động đối với số dư kinh phí năm trước chuyển sang năm 2023 của Bộ Y tế thể hiện kinh phí viện trợ bằng hàng phòng, chống dịch Covid-19 của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương 4.080,15 tỷ đồng không thuộc các nội dung được chuyển nguồn kinh phí theo quy định.

Tại Bộ Giáo dục và Đào tạo, một số đề tài tính đến 31/12/2023 đã hết thời gian thực hiện hoặc dừng thực hiện, song chưa hủy dự toán đối với kinh phí dư dự toán 0,39 tỷ đồng, chưa nộp vào NSNN kinh phí dư tạm ứng 0,34 tỷ đồng.

Tương tự, tại Bộ Khoa học và Công nghệ, một số đề tài/nhiệm vụ năm 2023 không tiếp tục thực hiện do cơ quan chủ trì đã có văn bản xin dừng thực hiện, nhưng 2 Văn phòng các chương trình tiếp tục đề nghị chuyển nguồn và được Bộ Khoa học và Công nghệ tổng hợp cho chuyển nguồn năm 2023 sang năm 2024 số tiền 32,72 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, tại Bộ Tài chính, một số nội dung chuyển nguồn lớn so với dự toán giao đầu năm như kinh phí ủy nhiệm thu thuế năm 2023 của Tổng cục Thuế 201,75 tỷ đồng

Tại các địa phương (trước khi sáp nhập), KTNN chỉ ra, có 39/56 địa phương chuyển nguồn sang năm 2024 cao hơn năm trước; 19/56 địa phương chuyển nguồn sai quy định 3.484,09 tỷ đồng (TP Hồ Chí Minh 33,17 tỷ đồng; tỉnh Bình Dương 0,73 tỷ đồng; Hà Nam 513,82 tỷ đồng; Nam Định 550,66 tỷ đồng; Quảng Ninh 0,38 tỷ đồng; Vĩnh Phúc 73,82 tỷ đồng; Hà Tĩnh 97,01 tỷ đồng; Khánh Hòa 265,83 tỷ đồng; Thanh Hóa 615 tỷ đồng; Bình Phước 83,64 tỷ đồng; Tây Ninh 6,15 tỷ đồng; Cao Bằng 0,21 tỷ đồng; An Giang 7,25 tỷ đồng; Đồng Tháp 989,85 tỷ đồng; Trà Vinh 85,73 tỷ đồng, Tiền Giang 2,1 tỷ đồng; Điện Biên 121,11 tỷ đồng; Sơn La 16,96 tỷ đồng; Sóc Trăng 20,67 tỷ đồng).

Bên cạnh đó, có 08/56 địa phương chuyển nguồn thiếu 343,61 tỷ đồng, gồm: Tỉnh Đắk Nông 20,15 tỷ đồng; Gia Lai 6,99 tỷ đồng; Bà Rịa - Vũng Tàu 92,49 tỷ đồng; Bình Thuận 36,04 tỷ đồng; Đồng Nai 151,20 tỷ đồng; Cần Thơ 12,19 tỷ đồng; Cà Mau 1,32 tỷ đồng; Bến Tre 23,23 tỷ đồng. Ngoài ra, một số địa phương chuyển nguồn qua nhiều năm hoặc sai mục lục ngân sách.

39 địa phương chuyển nguồn năm 2024 cao hơn năm trước gồm: TP Hồ Chí Minh 122%, Hà Nội 313%; tỉnh Kon Tum 124%, Quảng Ngãi 135%, Bình Dương 109%, Hà Nam 100,1%, Quảng Nam 100,2%; Ninh Thuận 106%, Đắk Nông 106%, Gia Lai 121%, Phú Yên 102%, Quảng Ninh 124%, Nam Định 117%, Bắc Ninh 117%, Hà Tĩnh 108%, Đồng Nai 112%, Hải Phòng 116%, Khánh Hòa 134%, Thanh Hóa 107%, Nghệ An 101,8%, Đà Nẵng 114,2%, Tây Ninh 117,2%, Hải Dương 116,5%, Lâm Đồng 107,2%, Đắk Lắk 105,5%, Cao Bằng 107%, Bến Tre 110%, Vĩnh Long 133%, Trà Vinh 114%, Hà Giang 116%, Tuyên Quang 152%, Lạng Sơn 118%, Thái Nguyên 104%, Bạc Liêu 103%, Kiên Giang 116%, Sóc Trăng 113%, Cà Mau 144%, Điện Biên 108%, Sơn La 105%.

Hơn 1,1 nghìn tỷ đồng vốn dự phòng ngân sách chưa được giải ngân

Đánh giá việc sử dụng nguồn dự phòng NSNN, KTNN chỉ rõ, đối với nguồn dự phòng NSTW, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) tham mưu bố trí vốn cho các dự án đã được phê duyệt từ những năm trước nhưng chưa có hồ sơ, tài liệu chứng minh điều kiện được sử dụng vốn dự phòng NSTW theo quy của Luật NSNN số tiền 420 tỷ đồng. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính tham mưu bố trí nguồn dự phòng NSTW năm 2023 hỗ trợ địa phương chưa phù hợp quy định.

Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai căn cứ đề xuất của địa phương trình Thủ tướng Chính phủ phân bổ vốn để khắc phục hậu quả thiên tai, sạt lở song chưa làm rõ cơ sở xác định mức hỗ trợ. Có địa phương được hỗ trợ 100% nhu cầu, trong khi có địa phương chỉ được đáp ứng khoảng 10%. Đơn cử, theo Quyết định số 1739/QĐ-TTg, tỉnh Yên Bái đề xuất hỗ trợ 230 tỷ đồng, được giao 230 tỷ đồng; Nam Định đề xuất hỗ trợ 120 tỷ đồng, được giao 100 tỷ đồng; Lâm Đồng đề xuất hỗ trợ 1.875 tỷ đồng, được giao 280 tỷ đồng; Thừa Thiên Huế đề xuất hỗ trợ 1.927 tỷ đồng, được giao 200 tỷ đồng…

Tại các nghị quyết về bổ sung dự toán và phê chuẩn quyết toán NSNN các năm 2022, 2023, Quốc hội giao KTNN tăng cường kiểm toán các khoản chi chuyển nguồn NSNN khi thực hiện kiểm toán quyết toán NSNN hằng năm tại các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương và các đơn vị quản lý thu, chi NSNN. Đồng thời, tiếp tục kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán liên quan đến các khoản hủy dự toán chi, không còn nhu cầu sử dụng, quá thời gian giải ngân theo quy định phải hoàn trả NSNN, ngân sách trung ương để kịp thời xử lý, thu hồi các khoản chuyển nguồn không đúng quy định.

Đáng chú ý, KTNN chỉ ra, một số dự án sử dụng vốn dự phòng NSTW năm 2023 nhưng có thời gian hoàn thành sau năm 2024 là chưa phù hợp quy định; một số dự án triển khai chậm. Qua tổng hợp số liệu giải ngân đến ngày 31/12/2024 số vốn dự phòng NSTW còn chưa giải ngân hết 1.135,9 tỷ đồng, trong đó, một số địa phương đã nộp trả NSTW theo quy định 120,41 tỷ đồng.

Ngoài ra, theo quy định, không được sử dụng vốn dự phòng NSTW trái mục đích (trong đó có việc chỉnh trang đô thị). Tuy nhiên qua rà soát, một số dự án có nội dung về đầu tư chỉnh trang đô thị song quyết định phê duyệt dự án không quy định cụ thể nội dung đầu tư của từng nguồn vốn (NSTW, NSĐP, vốn khác...), gây khó khăn trong việc xác định có sử dụng NSTW cho nhiệm vụ trên.

Kết quả kiểm toán tại một số địa phương cũng cho thấy, còn một số dự án thực hiện chậm, điển hình là tỉnh Thanh Hóa có đến 8 dự án chậm giải ngân chủ yếu do vướng thủ tục đầu tư và giải phóng mặt bằng. Tỉnh Kon Tum chậm giao kế hoạch vốn 9 tháng. Tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là TP. Huế) chưa nộp trả nguồn dự phòng NSTW đã hết thời hạn giải ngân 7,56 tỷ đồng, kéo dài thời hạn giải ngân chưa đúng quy định 1,82 tỷ đồng.

Đối với nguồn dự phòng NSĐP, KTNN chỉ ra, có 11/56 địa phương bố trí dự phòng ngân sách tại cấp tỉnh hoặc cấp huyện chưa đảm bảo tỷ lệ quy định; 07/56 địa phương sử dụng nguồn dự phòng chi cho một số nhiệm vụ chưa phù hợp Điều 10 Luật NSNN với số tiền 18,904 tỷ đồng.

KIM AN