Doanh nghiệp tìm lối đi để mở rộng, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu
Doanh nghiệp - Ngày đăng : 21:53, 14/08/2025

Khó khăn, thách thức “bủa vây” tứ phía…
Tại “Diễn đàn Kinh doanh 2025: Giải pháp đột phá hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới”, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - cho biết, với những kết quả tích cực đạt được trong 7 tháng đầu năm 2025, kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc để đạt mục tiêu tăng trưởng cả năm từ 8,3% đến 8,5%. Đáng chú ý, các động lực tăng trưởng truyền thống được thúc đẩy mạnh mẽ.
Cụ thể, trong 7 tháng, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký đạt gần 24,1 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ năm trước. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 9,3% so với cùng kỳ. Đặc biệt, hoạt động xuất khẩu có sự tăng trưởng rất ấn tượng, với tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 262,44 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước.
Về tình hình DN, trong 7 tháng, cả nước có trên 174.000 DN gia nhập và tái gia nhập thị trường, với tổng vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế trên 3,3 triệu tỷ đồng, tăng 93,7% so với cùng kỳ năm trước và gần 536,2 nghìn hộ kinh doanh thành lập mới, tăng 165%...
Tuy đạt nhiều kết quả ấn tượng trong phát triển kinh tế - xã hội, song Lãnh đạo VCCI nhận định, để cán đính mục tiêu tăng trưởng trên 8%, thách thức cho những tháng còn lại của năm không hề nhỏ.
Cụ thể, trên thế giới, tác động từ tình hình địa chính trị ngày càng phức tạp đang làm thay đổi căn bản cấu trúc của kinh tế toàn cầu, tái định hình chuỗi giá trị và thúc đẩy nhanh hơn xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng. Mặt khác, các chính sách thương mại của thị trường lớn càng làm cho gia tăng tính bất định và quá trình phân mảnh kinh tế thế giới… Là nền kinh tế có độ mở lớn, Việt Nam được dự báo chịu ảnh hưởng nhất định trước những rủi ro gia tăng và bất định của toàn cầu.
Ngay trong tuần đầu tháng 8, mức thuế đối ứng mới của Mỹ được áp dụng với hầu hết các đối tác thương mại, trong đó mức thuế áp dụng với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam là 20%. Diễn biến này sẽ ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại toàn cầu nói chung và đặt ra những thách thức cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ cũng như gia tăng áp lực cho DN trong nước.
Đặc biệt, hiện nay, nhiều thị trường đẩy mạnh áp dụng hàng rào phi thuế quan và đặt ra những yêu cầu ngày càng khắt khe đối với hàng hóa xuất khẩu liên quan đến các vấn đề về nguồn gốc xuất xứ, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững…, đòi hỏi các DN phải đầu tư nguồn lực cho chuyển đổi xanh, tăng tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu đầu vào nhằm đáp ứng quy tắc xuất xứ, minh bạch nguồn gốc…
“Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, các DN Việt Nam đang đứng trước áp lực phải đổi mới để duy trì tăng trưởng và cạnh tranh trên cả thị trường trong nước và quốc tế” - ông Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh.
Nêu ra những khó khăn từ góc nhìn DN ngành dệt may, ông Phí Ngọc Trịnh - Tổng Giám đốc Tập đoàn Hồ Gươm - cho biết, trong nửa đầu năm 2025, hoạt động xuất khẩu dệt may đạt kết quả tích cực, với tổng kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 22 tỷ USD. Tuy nhiên, do ảnh hưởng bởi chính sách thuế quan của Mỹ và các thách thức như áp lực cạnh tranh, yêu cầu về tiêu chuẩn xanh và biến động kinh tế toàn cầu, thì từ quý III đến nay, số lượng đơn hàng đã bắt đầu có dấu hiệu sụt giảm mạnh, đặc biệt đơn hàng quý IV đang rất khan hiếm.
Bên cạnh khó khăn về đơn hàng, ngành dệt may còn gặp nhiều áp lực như cạnh tranh về giá với những nước có chi phí lao động và nguyên liệu thấp hơn Việt Nam như Bangladesh, Campuchia, Myanmar…
Mặt khác, giá nguyên liệu đầu vào như vải, sợi, phụ liệu tăng cao làm cho giá thành sản phẩm tăng lên, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của ngành. Ngoài ra, do các ngành công nghiệp phụ trợ trong nước chậm phát triển, nên ngành dệt may Việt Nam vẫn đang phụ thuộc khá lớn vào thị trường nguyên liệu ngoài nước, điều này khiến DN chịu tác động khá lớn khi thị trường nguyên liệu có biến động…
Từ ngàng hàng nông sản, bà Nguyễn Thị Huyền - Giám đốc Công ty cổ phần Sản xuất và Xuất khẩu Quế hồi Việt Nam - cho biết, DN cũng gặp nhiều thách thức khi tiếp cận thị trường quốc tế trong bối cảnh hiện nay. Đó là, tiêu chuẩn chất lượng và bền vững ngày càng khắt khe, khi các đối tác nhập khẩu không chỉ mua sản phẩm, mà họ còn quyết định dựa trên đánh giá về trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường của DN. Cùng với đó là rào cản kỹ thuật và thương mại, khi mỗi thị trường có những yêu cầu riêng về kiểm dịch, ghi nhãn, truy suất nguồn gốc…; áp lực cạnh tranh về giá cả, đặc biệt là từ các quốc gia có chi phí sản xuất thấp…

Chủ động nắm bắt cơ hội để vượt khó
Bên cạnh thách thức, các đại biểu tại Diễn đàn chỉ ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp. Việt Nam đã tham gia 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, cùng khoảng 70 cơ chế hợp tác song phương. Khai thác hiệu quả các FTA sẽ giúp doanh nghiệp mở rộng, đa dạng thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống.
Đồng hành và hỗ trợ DN thực hiện mục tiêu quan trọng trên, tại Nghị quyết số 226/NQ-CP về mục tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực, địa phương và các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để bảo đảm tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8,3-8,5% mới ban hành, Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành chủ động triển khai các giải pháp xúc tiến thương mại, hỗ trợ DN tiếp cận và đẩy mạnh xuất khẩu đối với từng ngành hàng chủ lực, thị trường trọng điểm, thị trường ngách, tiềm năng… trên cơ sở khai thác hiệu quả các FTA đã ký kết. Mặt khác, triển khai ngay công tác đàm phán, sớm ký kết FTA mới, nhất là với các nước Trung Đông, Ấn Độ, châu Phi, Mỹ La-tinh, nâng cấp Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN...
“Việc tiếp cận thị trường mới, gắn với tái cơ cấu ngành hàng xuất khẩu và hoạt động sản xuất kinh doanh, sẽ giúp doanh nghiệp trụ vững trong bối cảnh nhiều biến động”, ông Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh.
Đưa khuyến nghị để thực hiện được mục tiêu này, GS,TS. Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội - cho rằng, các DN cần “bắt tay nhau”, tăng cường liên kết, hợp tác hơn nữa trong hành trình vươn ra thị trường quốc tế. Theo đó, cần sự chủ động hỗ trợ của các hiệp hội DN để tạo mối liên kết, hệ sinh thái chuỗi cung ứng giữa các DN. Đồng thời, cần tìm ra những DN “đầu đàn” đóng vai trò dẫn dắt chuỗi cung ứng.
Bên cạnh đó, vai trò đồng hành của Nhà nước cũng rất quan trọng, thông qua việc Nhà nước có cơ chế hỗ trợ những DN “đầu đàn” này, tạo liên kết giữa các DN lớn - nhỏ. Bộ, ngành chức năng cũng cần gia tăng các chương trình hỗ trợ DN xúc tiến thương mại, đẩy mạnh thông tin về thị trường của từng ngành…, giúp DN tận dụng hiệu quả các FTA để thâm nhập vào các thị trường.
Từ góc độ DN, bà Trần Thị Thu Trang - Chủ tịch Hanel PT NextTech., JSC - kiến nghị, Chính phủ cần mở rộng đàm phán FTA thế hệ mới với các khối tiềm năng như MERCOSUR (Nam Mỹ) và GCC (Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh), để giảm thuế quan, mở rộng cánh cửa vào những thị trường có sức mua lớn nhưng còn ít cạnh tranh.
Cùng với đó, Chính phủ có thể nghiên cứu thành lập Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế theo mô hình công - tư.
Ví dụ mô hình này ở các nước, bà Trang cho biết, hiện Nhật Bản có NEXI (Nippon Export and Investment Insurance) bảo hiểm cho DN khi đối tác phá sản, không thanh toán, hoặc gặp rủi ro chính trị ở hơn 100 thị trường. Liên minh châu Âu có Euler Hermes/Allianz Trade bảo hiểm xuất khẩu cho DN ở hơn 50 quốc gia, kết hợp dữ liệu rủi ro toàn cầu và hỗ trợ bồi thường 80 - 90% tổn thất.
Cơ chế hoạt động của Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế là DN đóng phí bảo hiểm (0,5 - 1% giá trị hợp đồng), khi rủi ro xảy ra, quỹ bồi thường phần lớn thiệt hại. Nhà nước cũng hỗ trợ một phần phí cho DN nhỏ và vừa khi tiếp cận thị trường mới.
“Nếu Việt Nam có mô hình quỹ bảo hiểm tương tự như các nước sẽ giúp DN yên tâm khai phá những thị trường mới - vốn được DN đánh giá là có độ rủi ro cao, mà không lo mất vốn, từ đó DN có thể tăng tốc mở rộng xuất khẩu” - bà Trang chia sẻ./.