ASEAN - hành trình hội nhập và bản lĩnh Việt Nam
Xã hội - Ngày đăng : 10:30, 15/08/2025
Nhìn lại hành trình tham gia ASEAN trong ba thập kỷ qua, xin ông có thể chia sẻ về những dấu ấn, đóng góp nổi bật của Việt Nam?
Ba thập kỷ trước, ngày 28/7/1995, Việt Nam gia nhập ASEAN - một quyết sách chiến lược mang tầm vóc lịch sử, mở ra chương mới trong tiến trình hội nhập của đất nước. Hành trình 30 năm tham gia ASEAN, Việt Nam đã có nhiều đóng góp nổi bật, quan trọng, có thể chia thành ba giai đoạn.
Giai đoạn thứ nhất (1995-2007): Trong giai đoạn này, Việt Nam đóng vai trò là cầu nối tích cực, góp phần quan trọng thúc đẩy việc kết nạp các thành viên còn lại là Lào, Myanmar (năm 1997) và Campuchia (năm 1999), hiện thực hóa giấc mơ về một “ASEAN-10” với đầy đủ 10 nước Đông Nam Á đoàn kết, thống nhất.
Đặc biệt, chỉ sau ba năm gia nhập, Việt Nam đã đảm nhận thành công vai trò chủ nhà Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 6 tại Hà Nội vào tháng 12/1998. Hội nghị này để lại dấu ấn với việc thông qua “Chương trình Hành động Hà Nội”, hướng đến thu hẹp khoảng cách phát triển, tạo điều kiện cho các nước thành viên cũ và mới bắt kịp nhau về trình độ phát triển, khẳng định năng lực tổ chức và đóng góp của thành viên mới Việt Nam.
Giai đoạn thứ hai (2007-2020): Việt Nam không chỉ hòa nhịp mà còn vươn lên trở thành một trong những thành viên đi đầu, dẫn dắt và đóng góp tích cực vào các lĩnh vực hợp tác chung, đặc biệt trong việc xây dựng và củng cố cộng đồng ASEAN.
Từ năm 2007-2010, Việt Nam đã đóng góp vào việc xây dựng tầm nhìn cộng đồng ASEAN với ba trụ cột: chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội. Chúng ta cũng là một trong những thành viên tham gia tích cực vào quá trình định hướng, xây dựng và thông qua Hiến chương ASEAN.
Năm 2010 là một dấu mốc đặc biệt khi Việt Nam lần đầu tiên đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN theo Hiến chương ASEAN mới. Trong năm đó, Việt Nam cùng các nước thành viên đã đưa bộ máy hoạt động mới của ASEAN đi vào hoạt động và thực sự phát huy được cách thức làm việc của bộ máy mới.
Dấu ấn dẫn dắt, tích cực nêu sáng kiến của Việt Nam trong giải quyết những vấn đề, thách thức chung của khu vực cũng được thể hiện rất nổi bật khi Việt Nam lần thứ hai giữ cương vị Chủ tịch ASEAN năm 2020, giữa lúc đại dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ trên toàn cầu.
Trong năm đó, Việt Nam đã thể hiện vai trò lãnh đạo xuất sắc với chủ đề “Gắn kết và Chủ động thích ứng”. Hàng loạt sáng kiến do Việt Nam sáng tạo, đề xuất đã nhanh chóng được thông qua, bao gồm: Sáng kiến thành lập Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19, Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp ASEAN, Khung phục hồi tổng thể ASEAN, Trung tâm ASEAN ứng phó các tình huống y tế khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi.
Các cơ chế do Việt Nam đề xuất không chỉ giúp ASEAN vượt qua khủng hoảng trước mắt, mà còn trở thành tài sản chung lâu dài của khối, góp phần nâng cao năng lực tự cường và khả năng ứng phó của ASEAN trước những tình huống y tế khẩn cấp trong tương lai.
Giai đoạn thứ ba (từ năm 2020 đến nay): Trong bối cảnh ASEAN đang chuẩn bị bước vào giai đoạn phát triển mới hướng tới Tầm nhìn 2045, Việt Nam tiếp tục có những sáng kiến quan trọng.
Trong năm 2024 và 2025, Việt Nam đã tổ chức thành công Diễn đàn Tương lai ASEAN - một sáng kiến được khu vực và cộng đồng quốc tế hưởng ứng và đánh giá rất cao. Diễn đàn này được xem như một kênh hỗ trợ bổ sung hiệu quả cho các cơ chế chính thức của ASEAN, góp phần xây dựng tầm nhìn dài hạn, đưa ASEAN phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.
Tựu trung lại có thể thấy, 30 năm bước vào “ngôi nhà chung” ASEAN, bằng tâm thế chủ động, trách nhiệm và mong muốn đóng góp hiệu quả, Việt Nam đã thể hiện là một thành tố quan trọng của ASEAN, chia sẻ mục tiêu và tầm nhìn chiến lược, thúc đẩy đồng thuận và thống nhất hành động trong khối.
Ở chiều ngược lại, việc tham gia ASEAN cũng mang lại những cơ hội, lợi thế phát triển cho Việt Nam, thưa ông?
Trước hết có thể thấy, tham gia ASEAN mang lại cho Việt Nam những lợi ích quan trọng, thiết thực, mà bao trùm là môi trường hòa bình và ổn định, thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc gia.
Môi trường hòa bình và ổn định tạo thuận lợi để Việt Nam tập trung phát triển đất nước và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, nhất là lĩnh vực kinh tế.
Ở khía cạnh đối ngoại, việc gia nhập ASEAN là bước đi đầu tiên và quan trọng để Việt Nam hội nhập với khu vực và thế giới. Kể từ sau khi gia nhập ASEAN, Việt Nam đã xây dựng quan hệ ngoại giao với nhiều quốc gia thành viên Liên hợp quốc; có quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, Đối tác chiến lược và Đối tác toàn diện với nhiều nước; tham gia và đóng góp tích cực ở hầu hết các tổ chức, diễn đàn quốc tế quan trọng với vị thế, uy tín ngày càng cao…, từ đó nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam.
Về kinh tế - thương mại, việc gia nhập ASEAN được coi là “bệ phóng” giúp Việt Nam từng bước trở thành mắt xích quan trọng trong các liên kết kinh tế khu vực và toàn cầu. Việt Nam có cơ hội tham gia nhiều cơ chế hợp tác khu vực ASEAN+ (cơ chế hợp tác ASEAN và các đối tác lớn) và các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà khu vực mà ASEAN là trung tâm; xây dựng quan hệ thương mại với hầu hết các nước trên thế giới…, qua đó mở rộng không gian thị trường xuất khẩu, gia tăng thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
Nhìn về tương lai, ông kỳ vọng như thế nào về sự đóng góp của Việt Nam trong ASEAN thời gian tới?
Tôi cho rằng, sau gần 40 năm đổi mới, thế và lực của Việt Nam ngày càng được củng cố, gia tăng và hiện nay Việt Nam đang đặt mục tiêu, khát vọng phát triển bứt phá trong kỷ nguyên giàu mạnh, hùng cường của dân tộc. Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam có thể đóng góp tích cực hơn, hiệu quả hơn trong ASEAN.
Trong khi đó, ASEAN cũng đang bước vào giai đoạn mới với Tầm nhìn 2045, tiếp tục khẳng định là hình mẫu thành công về hòa bình, ổn định và hợp tác. Trong bối cảnh đó, tôi tin tưởng rằng Việt Nam sẽ tiếp tục thể hiện sự chủ động, trách nhiệm và nỗ lực hết mình đóng góp xây dựng cộng đồng ASEAN tự cường, thích ứng với những biến động nhanh chóng của thế giới; nâng cao chất lượng liên kết nội khối; củng cố kết nối với các đối tác chủ chốt; thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực phát triển mới (khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…). Với nền tảng vững chắc đã được tạo dựng, Việt Nam sẵn sàng cùng ASEAN viết tiếp tương lai, chung sức kiến tạo một ASEAN đoàn kết, tự cường, ngày càng phát triển năng động, bền vững và thịnh vượng, vì lợi ích chung của mọi người dân trong khu vực.
Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ!./.