Đột phá phát triển logictics để mở rộng không gian phát triển
Kinh tế - Ngày đăng : 09:17, 23/08/2025
Nhiều lợi thế…
Phát biểu tại “Diễn đàn Logistics Vùng 2025: Sức bật tăng trưởng vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung” do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) phối hợp với Sở Công Thương TP. Huế và một số đơn vị tổ chức ngày 22/8, Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Đức Hiển cho biết, vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung có vị trí địa lý đặc biệt quan trọng, là cầu nối chiến lược giữa hai miền Nam - Bắc, là mặt tiền hướng ra biển Đông và cửa ngõ gần nhất của hành lang kinh tế Đông - Tây.
Để tạo bước phát triển đột phá cho vùng, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị mạnh mẽ. Điển hình là, Nghị quyết 26-NQ/TW của Bộ chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2030, tầm nhìn 2045 đã xác định mục tiêu đưa vùng trở thành khu vực phát triển năng động, nhanh, bền vững, mạnh về kinh tế biển. Nghị quyết cũng nêu rõ nhiệm vụ trọng tâm là phát triển các trung tâm logistics gắn với các cảng biển, cảng hàng không và cửa khẩu. Đây không chỉ là nhiệm vụ phát triển về hạ tầng mà thể hiện tư duy phát triển mới, lấy dịch vụ logistics làm nền tảng để tái cấu trúc kinh tế của vùng.
Những định hướng này đã được cụ thể hóa trong quy hoạch phát triển vùng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 khẳng định vai trò của logictics xuyên biên giới là một khâu đột phá chiến lược, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, hình thành các chuỗi giá trị sản xuất, xuất khẩu và mở rộng không gian phát triển của vùng.
Nhấn mạnh không thể nói đến thương mại điện tử, chuyển đổi số hay tăng trưởng xanh nếu logictics không theo kịp, ông Nguyễn Đức Hiển cho hay, trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang được tái cấu trúc mạnh mẽ, logistics xuyên biên giới chính là cầu nối quan trọng để khơi thông nguồn lưu chuyển hàng hóa, rút ngắn thời gian và chi phí thương mại, mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Đặc biệt, với vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung, nơi hội tụ nhiều cảng nước sâu, sân bay quốc tế, cửa khẩu quốc tế và hệ thống khu công nghiệp ven biển, logistics xuyên biên giới chính là động lực chủ yếu để đưa vùng trở thành trung tâm kết nối chuỗi cung ứng khu vực ASEAN và đối với tiểu vùng Mê Kông mở rộng, xa hơn là khu vực Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương.
Chia sẻ thêm về tiềm năng, lợi thế của vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh, khu vực này sở hữu vị trí địa lý đặc biệt hiếm nơi nào có được.
Ở vị trí trung điểm của đất nước, đây là khu vực kết nối giữa hai cực tăng trưởng lớn nhất của đất nước - miền Bắc và miền Nam - thông qua hệ thống quốc lộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không. Đồng thời, là cầu nối quan trọng trong giao lưu kinh tế quốc tế, điểm trung chuyển hàng hóa với các tỉnh Tây Nguyên và là cửa ngõ ra biển thuận tiện nhất đối với các địa phương thuộc vùng Nam Lào, Đông Bắc Thái Lan và Đông Bắc Campuchia thông qua hành lang kinh tế Đông - Tây.
“Chính vị trí ấy đã khiến khu vực Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung trở thành “điểm hội tụ” của hàng hóa, từ nguyên liệu, nông sản, khoáng sản đến hàng công nghiệp chế biến, chế tạo… không chỉ phục vụ thị trường nội địa mà còn xuất nhập khẩu sang các nền kinh tế láng giềng và xa hơn nữa. Logistics xuyên biên giới vì thế là “đòn bẩy chiến lược” để khai mở và gia tăng giá trị chuỗi cung ứng toàn vùng” - Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nói.
Mặc dù có tiềm năng rất lớn, song theo Lãnh đạo Bộ Công Thương, vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung vẫn còn những hạn chế, tồn tại khiến logistics khu vực này chưa phát triển xứng tầm.
Cụ thể, hạ tầng logistics miền Trung hiện vẫn thiếu tính đồng bộ; kết nối giữa cảng biển - đường sắt - đường bộ - hàng không dù đang được đẩy mạnh đầu tư nhưng vẫn chưa phát huy hiệu quả tương xứng, khiến chi phí vận tải cao hơn so với mức trung bình khu vực. Trung tâm logistics hiện đại, có khả năng kết nối đa phương thức còn rất ít.
Bên cạnh đó, cơ chế, chính sách đặc thù để thu hút đầu tư hạ tầng logistics quy mô lớn vẫn còn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp logistics vừa và nhỏ chưa đủ nguồn lực áp dụng công nghệ quản lý tiên tiến, dẫn đến năng suất thấp và khó cạnh tranh. Việc đào tạo, phát triển và thu hút nhân lực chất lượng cao để cung cấp cho ngành dịch vụ logistics tại khu vực này cũng còn nhiều hạn chế…
Thúc đẩy hình thành các trung tâm logistics cấp vùng, hiện đại
Tại Quy hoạch phát triển vùng giai đoạn 2021-2030, Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung được xác định là khu vực động lực, đi đầu cả nước về kinh tế biển. Tận dụng hệ thống cảng biển, cửa khẩu quốc tế, sân bay và hành lang kinh tế Đông - Tây, vùng này được định hướng trở thành đầu mối logistics liên kết cả Bắc - Nam và Đông - Tây, đóng góp trên 6% doanh thu ngành logistics toàn quốc vào năm 2050.
Để hiện thực hoá mục tiêu phát triển của vùng, cũng như khắc phục những tồn tại, hạn chế trong phát triển logistics, để logistics trở thành sức bật tăng trưởng cho cả vùng, ông Nguyễn Đức Hiển cho rằng cần chú trọng thực hiện một số giải pháp mang tính chiến lược.
Một là, cần kiến tạo không gian phát triển mới một cách bền vững tạo động lực tăng trưởng đột phá. Thay vì phát triển đơn lẻ, cần hướng đến một quy hoạch tích hợp hình thành các trung tâm logistics cấp vùng, hiện đại tại Chân Mây, Lăng Cô, Phú Bài (Huế) kết hợp chặt chẽ với các cửa khẩu quốc tế như Lao Bảo.
Thứ hai, phải đảm bảo hạ tầng đồng bộ, kết nối và hiệu quả, cần sớm xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương trong vùng và hợp tác liên quốc gia với Lào, Thái Lan để thúc đẩy kết nối ba trong một: kết nối thể chế, kết nối hạ tầng và kết nối doanh nghiệp.
Thứ ba, phải đón đầu các xu hướng mới của thời đại, đặc biệt là phát triển logistics gắn với chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Đây là yêu cầu bắt buộc để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của vùng.
Thứ tư, hoàn thiện thể chế, tạo môi trường thuận lợi có tính chất cạnh tranh vượt trội để thu hút đầu tư, có thể thúc đẩy nghiên cứu khả năng xây dựng mô hình khu thương mại tự do thế hệ mới tại Khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô để hội tụ các ưu đãi về thuế, trở thành nơi có môi trường kinh doanh tiệm cận các tiêu chuẩn quốc tế.
“Cuối cùng, tất cả những định hướng trên chỉ được thực hiện khi vùng có hai yếu tố nền tảng rất quan trọng, đó là nguồn nhân lực chất lượng cao và nền tảng logistics số” – ông Hiển nhấn mạnh.
Đưa thêm khuyến nghị, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng cần nghiên cứu, ban hành các chính sách ưu đãi nhằm hỗ trợ, khuyến khích, tạo điều kiện thu hút nguồn hàng về các cảng trong khu vực. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế và khu vực; cải cách thủ tục, hướng tới cơ chế hải quan “một cửa” với các nước láng giềng, giảm tối đa thời gian thông quan và chi phí giao dịch.
“Logistics xuyên biên giới là một phương thức phát triển quan trọng. Nếu khai thác tốt lợi thế địa lý, đầu tư hạ tầng đồng bộ, cải cách thủ tục và mở rộng hợp tác quốc tế, miền Trung sẽ không chỉ trở thành “trạm trung chuyển” của Việt Nam, mà còn là một “mắt xích chiến lược” trong chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu” – ông Sinh nhấn mạnh.
Từ góc nhìn của hiệp hội trong ngành, ông Nguyễn Duy Minh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) nhấn mạnh đến việc cần xây dựng các Khu thương mại tự do (FTZ) liền kề cảng trung chuyển đường biển, hàng không và cửa khẩu trọng điểm, nhằm tạo nguồn hàng hóa trung chuyển, thúc đẩy phát triển cảng trung chuyển quốc tế và hình thành các trung tâm logistics đa chức năng.
Ví dụ bài học từ các FTZ quốc tế, ông Minh cho biết, tại Freezone de Colon (Panama), khu FTZ này tận dụng vị trí chiến lược tại cửa ngõ Kênh đào Panama để kết nối Nam Mỹ – Trung Mỹ với thế giới. Khu FTZ tập trung vào trung chuyển, kho bãi, dịch vụ giá trị gia tăng, tái xuất hàng hóa, thông quan nhanh, cùng hệ sinh thái tài chính - thương mại, logistics đa phương thức và kết nối người mua - người bán. Nhờ mô hình này, Panama đã chuyển từ phụ thuộc vào kênh đào sang quốc gia dịch vụ thương mại - logistics, nhân rộng thành 26 FTZ dọc hai bờ Đại Tây Dương - Thái Bình Dương…
“Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm xây dựng các FTZ thành công của các nước để thúc đẩy phát triển logistics mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, để logistics trở thành sức bật phát triển cho các địa phương và các vùng kinh tế” - ông Minh nói./.