Giải ngân đầu tư công 2025: Thách thức lớn, quyết tâm cao
Kinh tế - Ngày đăng : 17:26, 11/09/2025
Thách thức trong bối cảnh chuyển giao nhiệm vụ
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết tháng 8/2025, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của cả nước mới đạt 42,35% kế hoạch. Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương thẳng thắn nhìn nhận: Mục tiêu giải ngân 100% vốn đầu tư công năm 2025 theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ vẫn còn nhiều thách thức, đòi hỏi giải pháp quyết liệt.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương chỉ ra bốn nhóm khó khăn chính trong giải ngân vốn đầu tư công gồm: Sắp xếp lại bộ máy chính quyền địa phương hai cấp, phân bổ vốn, hoàn thiện thể chế pháp luật và công tác tổ chức thực hiện dự án.
Trở ngại lớn nhất đến từ việc tổ chức lại bộ máy chính quyền cơ sở. Một số vị trí then chốt như kế toán, cán bộ quản lý dự án tại cấp xã chưa được kiện toàn, khiến thủ tục dự án và thanh quyết toán bị chậm. Việc điều chỉnh dự án cho phù hợp với mô hình chính quyền mới cũng mất thời gian.
Dù đã có hướng dẫn chi tiết từ Trung ương, mỗi địa phương lại phát sinh vướng mắc riêng. Tuy vậy, các xã đã nỗ lực khắc phục để duy trì tiến độ.
Vướng mắc thứ hai liên quan đến phân bổ vốn khi đến nay vẫn còn khoảng 38.500 tỷ đồng vốn ngân sách trung ương chưa được phân bổ do nhiều dự án chưa hoàn tất thủ tục, phê duyệt hoặc phải xem xét lại sau sáp nhập. Một số Bộ, ngành và địa phương đề xuất điều chỉnh, giảm kế hoạch vốn vì không còn nhu cầu với một số dự án đặc thù.
Về thể chế, sau khi Quốc hội thông qua các luật liên quan đến đầu tư, nhiều văn bản dưới luật như nghị định, thông tư vẫn đang được hoàn thiện. Bộ Tài chính đang gấp rút trình Chính phủ hai nghị định hướng dẫn Luật Đầu tư công và Luật PPP để sớm ban hành.
Nhóm khó khăn cuối cùng trong khâu tổ chức thực hiện gồm giải phóng mặt bằng, biến động giá nguyên vật liệu, thủ tục kéo dài và yếu tố khách quan như thời tiết. Thứ trưởng cũng nhấn mạnh vấn đề quy hoạch, khi sau sáp nhập, nhiều địa phương cùng tồn tại hai đến ba quy hoạch. Để tháo gỡ, Chính phủ đã ban hành nghị quyết yêu cầu khẩn trương rà soát, điều chỉnh, hợp nhất quy hoạch, tạo cơ sở pháp lý rút ngắn thủ tục, kịp thời phục vụ triển khai dự án.
Khó khăn hiện hữu, địa phương quyết liệt hành động
Thực tế tại nhiều địa phương xuất hiện những “nút thắt” cụ thể. Hà Nội thừa nhận tiến độ nhiều dự án hạ tầng trọng điểm chậm do vướng mắc giải phóng mặt bằng và thủ tục điều chỉnh dự án.
Tại Phú Thọ, sau sáp nhập, khối lượng hồ sơ và công việc cần bàn giao rất lớn, trong khi đội ngũ cán bộ, công chức chuyên môn còn thiếu, gây áp lực lên tiến độ giải ngân. Tây Ninh cũng cho biết việc sắp xếp lại chính quyền hai cấp sau sáp nhập dẫn đến nhiều thủ tục phải điều chỉnh, bàn giao, mất thời gian; nhiều dự án mới khởi công vẫn trong giai đoạn đấu thầu, chưa phát sinh khối lượng.
Mặc dù còn nhiều trở ngại, lãnh đạo các địa phương, Bộ, ngành khẳng định quyết tâm tập trung cao độ cho công tác chỉ đạo, coi giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Bên cạnh việc chỉ ra khó khăn, các địa phương cũng công khai cam kết giải ngân toàn bộ kế hoạch vốn năm 2025.
Tây Ninh, Phú Thọ đều nỗ lực tối đa để đạt 100% kế hoạch vốn được giao, với các biện pháp: Tăng cường trách nhiệm người đứng đầu, kiểm tra đột xuất các dự án chậm tiến độ, đôn đốc từng chủ đầu tư và đơn vị liên quan.
Bộ Xây dựng đã tăng tốc giải ngân trong tháng 8 bằng loạt giải pháp cụ thể: Tháo gỡ thủ tục đầu tư; đẩy nhanh giải phóng mặt bằng; yêu cầu nhà thầu tăng ca thi công; phối hợp nghiệm thu, thanh toán nhanh khối lượng hoàn thành; đồng thời rà soát điều chuyển vốn khỏi các dự án giải ngân chậm. Các dự án lớn, gồm: Cao tốc, đường sắt, cầu trọng điểm và Chương trình 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội, dự kiến khởi công trong quý IV/2025, được kỳ vọng tạo “đòn bẩy” cho giai đoạn nước rút.
Quyết tâm về đích 100% kế hoạch vốn
Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh, nhiệm vụ giải ngân năm 2025 là rất nặng nề, do khối lượng còn lại phải thực hiện trong những tháng cuối năm còn lớn. Muốn đạt mục tiêu, từng Bộ, ngành, địa phương phải hành động quyết liệt, chủ động tháo gỡ khó khăn ngay tại cơ sở.
Ông lưu ý, kết quả giải ngân phụ thuộc vào sự vào cuộc đồng bộ từ chuẩn bị đầu tư, tổ chức thực hiện đến quyết toán vốn. Đây là chuỗi công việc liên thông; một khâu ách tắc sẽ ảnh hưởng toàn bộ tiến độ. Vì vậy, không nên chỉ nhìn vào tỷ lệ giải ngân hiện tại để đánh giá mà cần tính đến nỗ lực đang triển khai.
Trước những khó khăn hiện hữu, Bộ Tài chính đã đề xuất nhiều giải pháp quyết liệt: Hoàn thiện văn bản hướng dẫn; xây dựng “sổ tay hướng dẫn” thống nhất để địa phương thực hiện thuận lợi, tránh tốn thời gian hỏi đáp; rà soát phân bổ phần vốn còn lại; điều chỉnh, chuyển vốn cho nơi cần thiết; đẩy nhanh tiến độ dự án; kiện toàn bộ máy; hoàn thiện thủ tục vướng mắc. Với các giải pháp này, Bộ Tài chính kỳ vọng kết quả giải ngân cuối năm sẽ đạt đúng mục tiêu Thủ tướng Chính phủ giao.
Trong công điện gần đây, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương tập trung cao độ, phấn đấu đến hết quý III/2025 tỷ lệ giải ngân tối thiểu đạt khoảng 60% kế hoạch và cả năm đạt 100% kế hoạch vốn. Đây vừa là mục tiêu, vừa là mệnh lệnh hành động cho toàn hệ thống.
Thông điệp xuyên suốt từ Chính phủ và Bộ Tài chính là không “khoan nhượng” với tình trạng trì trệ, né tránh trách nhiệm. Các dự án chậm giải ngân không rõ lý do sẽ bị xử lý nghiêm, thậm chí điều chuyển vốn cho dự án khác. Cùng với đó, cần tiếp tục cải thiện khâu chuẩn bị đầu tư, đẩy nhanh phê duyệt và điều chỉnh dự án, đơn giản hóa thủ tục thanh toán vốn để rút ngắn thời gian giải ngân.
Việc quyết liệt triển khai các giải pháp để về đích 100% kế hoạch vốn đầu tư công không chỉ bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn nhà nước mà còn tạo động lực quan trọng duy trì và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế./.