Cần nâng cao giá trị gia tăng cho các mặt hàng xuất khẩu
Kinh tế - Ngày đăng : 13:05, 12/09/2025
Nhiều điểm sáng trong "bức tranh" xuất nhập khẩu
Số liệu thống kê cho thấy, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 8 đạt 43,39 tỷ USD, tăng 2,6% so với tháng trước và tăng 14,5% so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế 8 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 305,96 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước. Có tới 29 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 92,1% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Về kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng 8 đạt 39,67 tỷ USD, giảm 0,8% so với tháng trước và tăng 17,7% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa đạt 291,97 tỷ USD, tăng 17,9% so với cùng kỳ năm trước. Cán cân thương mại hàng hóa tháng 8 xuất siêu 3,72 tỷ USD và 8 tháng xuất siêu 13,99 tỷ USD (cùng kỳ năm trước xuất siêu 18,84 tỷ USD).
Ông Vũ Bá Phú nêu rõ, chỉ tiêu xuất nhập khẩu năm nay được Chính phủ giao cho ngành Công Thương hết sức nặng nề nhưng cũng đầy kỳ vọng với tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng 12% và xuất siêu đạt khoảng 30 tỷ USD. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để đưa nền kinh tế bước vào giai đoạn 2026-2030 với mục tiêu tăng trưởng bền vững, tận dụng hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết.
Tuy nhiên, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Vũ Bá Phú thẳng thắn chỉ ra một số vấn đề cần lưu ý khi xuất nhập khẩu vẫn phụ thuộc nhiều vào khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI); kim ngạch xuất khẩu của nhiều ngành hàng thế mạnh giảm mạnh về kim ngạch như gạo, chè, rau quả…
Thực tế cho thấy, xuất khẩu tháng 8 khu vực kinh tế trong nước đạt 9,16 tỷ USD, giảm 17,1% so với cùng kỳ năm trước; nhưng khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 34,22 tỷ USD, tăng 27,5% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 8 tháng đầu năm, xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước đạt 76,69 tỷ USD, tăng 3,2%, chiếm 25,1% tổng kim ngạch xuất khẩu nhưng xuất khẩu khu vực FDI (kể cả dầu thô) đạt 229,27 tỷ USD, tăng 19,3%, chiếm tới 74,9% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Tương tự, nhập khẩu hàng hóa của khu vực kinh tế trong nước tháng 8 đạt 10,76 tỷ USD, giảm 11,3% so với cùng kỳ năm trước nhưng nhập khẩu của khu vực FDI đạt 28,91 tỷ USD, tăng tới 34%. Trong 8 tháng năm 2025, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của khu vực kinh tế trong nước đạt 94,77 tỷ USD, tăng 5,3% nhưng khu vực FDI đạt 197,2 tỷ USD, tăng tới 25,1%.
Điều chỉnh cho phù hợp với bối cảnh mới
Không chỉ ý kiến của ông Vũ Bá Phú nêu, cần cấp thiết tái cơ cấu sản xuất, nâng cao giá trị chế biến và chất lượng của các mặt hàng nông sản chủ lực như gạo, chè, rau quả… mà nhiều chuyên gia đến từ các Hiệp hội ngành hàng của Việt Nam cũng nhấn mạnh, cần phải đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và nhập khẩu, giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống.
Theo các chuyên gia, giải pháp cụ thể là đẩy mạnh sản xuất nguyên phụ liệu trong nước, chẳng hạn như vải cho dệt may, linh kiện cho da giày, vật liệu cho ngành gỗ. Tuy nhiên, muốn phát triển công nghiệp hỗ trợ thì cần có những cơ chế, chính sách thuận lợi để thu hút đầu tư vào sản xuất nguyên liệu và linh kiện.
Một giải pháp quan trọng khác được các chuyên gia chỉ rõ, hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài cần tăng cường thông tin về thị trường sở tại cho các doanh nghiệp, Hiệp hội ngành hàng trong nước; tích cực tổ chức các hội chợ, hội nghị kết nối giao thương để doanh nghiệp quảng bá sản phẩm và tìm kiếm các hoạt động hợp tác đầu tư.
Chia sẻ rằng thị trường EU đã rộng mở với Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU cắt giảm hơn 90% dòng thuế về 0%, ông Trần Ngọc Quân, Tham tán thương mại tại Bỉ và EU nhấn mạnh, đây là cơ hội để doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường, gia tăng sự hiện diện tại thị trường châu Âu. Nhưng các doanh nghiệp cần lưu ý việc EU siết chặt kiểm tra an toàn thực phẩm, cũng như việc gia hạn biện pháp tự vệ đối với các sản phẩm thép và hợp kim. Xu hướng là phải chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh, bền vững; đầu tư công nghệ chế biến, đóng gói và truy xuất nguồn gốc để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của EU.
Tương tự, với thị trường xuất khẩu trọng điểm Trung Quốc, ông Nông Đức Lai - Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cũng cho biết, Trung Quốc đang siết chặt giám sát chất lượng hàng nhập khẩu. Các quy định về quản lý an toàn thực phẩm đã được triển khai quyết liệt, với các biện pháp kiểm tra trực tuyến và trực tiếp tại cơ sở sản xuất nước ngoài. Do đó, doanh nghiệp Việt cần nâng cao chất lượng nông lâm thủy sản, đảm bảo truy xuất nguồn gốc toàn diện; đầu tư công nghệ chế biến, bảo quản để nâng cao giá trị gia tăng…
Với thị trường Hoa Kỳ, ông Đỗ Ngọc Hưng - Tham tán thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ nêu giải pháp cần tiếp tục thúc đẩy đàm phán thỏa thuận thương mại, vận động cơ chế chuyển tiếp với ngành hàng thủy sản; minh bạch nguồn gốc và quy trình sản xuất của ngành gỗ…
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, để thúc đẩy xuất khẩu, song song với các thị trường truyền thống, các doanh nghiệp, Hiệp hội ngành hàng cần mở rộng sang các khu vực tiềm năng (như Đông Âu, châu Phi, Nam Á) để đa dạng hóa thị trường.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, các cơ quan Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, cần theo dõi, phân tích và chia sẻ định kỳ thông tin về tình hình thị trường, chính sách thương mại, thuế quan, tiêu chuẩn kỹ thuật tại các thị trường xuất khẩu trọng điểm, đặc biệt là các thị trường có FTA với Việt Nam. Chú trọng việc nâng cao năng lực cảnh báo sớm về các thay đổi chính sách, rào cản kỹ thuật và biện pháp phòng vệ thương mại cho các doanh nghiệp, Hiệp hội ngành hàng chủ động phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro trong thương mại quốc tế.
Để phù hợp với xu thế mới, cần tăng cường kết nối doanh nghiệp, ngành hàng với các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, viện nghiên cứu trong và ngoài nước, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ sản xuất, tự động hóa, thương mại điện tử xuyên biên giới./.