Tín dụng chính sách - Điểm tựa của hàng triệu hộ nghèo

Hàng triệu hộ nghèo được tiếp cận vay vốn

Trong những năm qua, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, tín dụng chính sách xã hội đã trở thành một “trụ cột” trong hệ thống các chính sách giảm nghèo, đóng góp không nhỏ vào việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo, tạo việc làm và xây dựng nông thôn mới.

Theo Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH), vốn tín dụng chính sách đã được đầu tư đến 100% xã, phường, thị trấn trên cả nước, trong đó tập trung ưu tiên đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, địa bàn khó khăn, đặc biệt khó khăn, huyện đảo, xã đảo, vùng bãi ngang ven biển, góp phần quan trọng thực hiện thành công mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững.

Mô hình tổ chức, phương thức quản lý tín dụng đặc thù, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn của Việt Nam; đồng thời, huy động được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị cùng tham gia quản lý, giám sát, triển khai nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước đến người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Nhờ việc triển khai hiệu quả các giải pháp, tính đến ngày 31/5/2025, tổng nguồn vốn tín dụng chính sách đạt 410.857 tỷ đồng, tăng 198.964 tỷ đồng (+94%) so với đầu nhiệm kỳ, tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt 12,8%.

Đến cuối tháng 7/2025, tổng dư nợ các chương trình tín dụng đạt 389.388 tỷ đồng, tăng 182.583 tỷ đồng so với đầu nhiệm kỳ, bình quân tăng trưởng dư nợ hằng năm đạt 12,2%, tăng so với bình quân năm trong nhiệm kỳ trước, với hơn 6,8 triệu khách hàng còn dư nợ.

Trong giai đoạn từ năm 2020 đến 2025, cả nước đã có hơn 12 triệu lượt hộ nghèo và các đối tượng chính sách được vay vốn từ NHCSXH với tổng doanh số cho vay đạt 555.044 tỷ đồng.

Từ năm 2020 đến 2025, nguồn vốn chính sách góp phần tạo việc làm cho hơn 3,8 triệu lao động; giúp các địa phương trên cả nước xây dựng trên 8,1 triệu công trình nước sạch, vệ sinh ở nông thôn; trên 49 nghìn căn nhà ở xã hội và hơn 24 nghìn căn nhà ở cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách.

Việc triển khai chính sách tín dụng đối với hộ nghèo đã mang lại những kết quả tích cực: Hàng triệu hộ nghèo được tiếp cận vốn vay, từ đó có cơ hội sản xuất, kinh doanh và vươn lên thoát nghèo.

Cùng với đó, tỷ lệ hộ nghèo trên cả nước giảm đáng kể qua các năm, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số. Theo thống kê, tỷ lệ giảm nghèo đa chiều của cả nước từ mức 14,2% vào năm 2011 đã giảm mạnh xuống còn 2,93% vào cuối năm 2023 và 1,9% vào năm 2024 (theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia). Tình trạng vay nặng lãi, tín dụng đen - vốn là nguyên nhân khiến nhiều hộ nghèo càng thêm khó khăn - cũng đã giảm đáng kể.

Khắc phục khó khăn, nâng cao hiệu quả tín dụng chính sách

Bên cạnh những kết quả đạt được, chính sách tín dụng đối với hộ nghèo vẫn còn một số hạn chế như: Một số hộ vay vốn chưa sử dụng vốn đúng mục đích hoặc thiếu kỹ năng quản lý tài chính, dẫn đến hiệu quả thấp. Tình trạng nợ quá hạn vẫn còn do một phần nguyên nhân từ việc kiểm tra, giám sát sau vay ở một số nơi chưa chặt chẽ. Công tác tuyên truyền chính sách ở một số vùng chưa sâu rộng, khiến người dân chưa nắm rõ quyền lợi của mình.

Để khắc phục khó khăn, nâng cao hiệu quả tín dụng chính sách đối với hộ nghèo, nhiều ý kiến cho rằng, cần nghiên cứu, đơn giản hóa trình tự, thủ tục vay vốn; sớm nghiên cứu tích hợp các cơ chế cho vay ưu đãi cho các mục tiêu của từng nhóm đối tượng hộ nghèo và hộ cận nghèo. Trong đó, hộ nghèo, hộ cận nghèo dân tộc thiểu số thì được hưởng mức ưu đãi về lãi suất và gia hạn cao hơn. NHCSXH được tạo điều kiện trong việc tạo lập nguồn vốn ổn định, lâu dài, lãi suất thấp để tăng nguồn vốn cho vay đối với hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Thực tế tại các tỉnh miền núi, ranh giới giữa nghèo và tái nghèo rất gần, thoát nghèo không bền vững bởi điều kiện địa lý, điều kiện về sản xuất kinh doanh cũng khó khăn hơn với các tỉnh đồng bằng. Nêu thực tế này tại địa phương, đại biểu Quốc hội Đoàn Thị Lê An (Cao Bằng) cho rằng, các chương trình tín dụng chính sách cho vay để làm nhà ở, cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn… cần đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế và giá cả thị trường.

Bên cạnh đó, thực tiễn cho thấy, bình quân mỗi năm có khoảng 300.000 người thoát nghèo nhưng lại có khoảng 150.000 người khó khăn về tài chính, có nguy cơ tái nghèo. Bởi vậy, một số chuyên gia đề nghị nghiên cứu bổ sung chính sách hỗ trợ vay vốn đối với hộ có mức sống trung bình.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho rằng, để tín dụng chính sách xã hội đối với hộ nghèo đạt hiệu quả cao hơn, cần nâng cao năng lực quản lý vốn vay, đồng thời đẩy mạnh công tác truyền thông và hướng dẫn sử dụng nguồn vốn vay hiệu quả cho người dân. Có như vậy, chính sách tín dụng cho hộ nghèo mới thực sự trở thành “đòn bẩy” giúp người dân vươn lên thoát nghèo./.

ĐỨC THÀNH