Tín dụng chính sách chắp cánh tri thức cho sinh viên ngành STEM
Ngân hàng - Tín dụng - Ngày đăng : 09:02, 16/09/2025
Chính sách cần thiết cho phát triển nhân lực số
Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị ưu tiên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực tăng trưởng, tạo đột phá về chất lượng lao động và chuyển đổi số. Nghị quyết số 193/2025/HQ15 của Quốc hội nhấn mạnh những cải cách thí điểm đặc thù về chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Triển khai Nghị quyết của Bộ Chính trị và Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành các quyết định về phát triển những lĩnh vực trọng yếu trong giai đoạn 2024-2025 như vi mạch bán dẫn, công nghệ chiến lược, xây dựng mạng lưới các trung tâm đào tạo xuất sắc cấp quốc gia và phát triển lực lượng lao động công nghệ cao.
Có thể thấy, các nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội và các quyết định của Thủ tướng Chính phủ đều nhấn mạnh đến việc phát triển lực lượng lao động chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, hiện nay, 90% cơ sở giáo dục đại học có tham gia đào tạo các ngành khoa học, kỹ thuật, công nghệ và toán (STEM). Tổng số sinh viên tuyển mới năm 2024 là 218.000 sinh viên, chiếm 36% tổng số sinh viên trên toàn quốc. Về quy mô bậc học sau Đại học, năm 2024, số lượng học viên ngành STEM tiếp tục tăng mạnh, với trình độ thạc sĩ tăng 34%, đạt gần 20.000 học viên, trình độ tiến sĩ tăng 33% với gần 4.000 nghiên cứu sinh.
Mặc dù nguồn nhân lực cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo đang từng bước phát triển nhưng theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tỷ lệ người học lĩnh vực STEM ở Việt Nam chỉ vào khoảng 30%, thấp hơn nhiều so với nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới.
Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) cũng chỉ ra rằng, lực lượng lao động nghiên cứu nòng cốt của Việt Nam còn khiêm tốn so với quy mô dân số và tỷ lệ này hầu như không thay đổi trong gần một thập kỷ qua.
Năm 2023, cả nước có khoảng 80.900 nhân lực R&D (quy đổi toàn thời gian), chỉ chiếm khoảng 0,15% tổng số lực lượng lao động. Điều này đồng nghĩa với việc chỉ có chưa đến 800 cán bộ nghiên cứu trên một triệu dân vào năm 2023, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia hàng đầu trong khu vực và thấp hơn mục tiêu quốc gia đề ra là đạt ít nhất 12 nhân lực nghiên cứu và phát triển (R&D) toàn thời gian trên mỗi 10.000 dân vào năm 2030.
Để thu hút người học ngành STEM, khuyến khích phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 29/2025/QĐ-TTg ngày 28/8/2025 về tín dụng đối với học sinh, sinh viên, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán.
Theo ông Vi Mạnh Thùy - Phó Giám đốc Ban tín dụng học sinh sinh viên và các đối tượng chính sách khác, Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam (NHCSXH), chính sách tín dụng này có nhiều điểm mới mang tính chất đột phá, vượt trội, thể hiện ở đối tượng thụ hưởng, mức vay và ưu đãi về lãi suất.
Với mạng lưới rộng khắp trên 167 nghìn tổ tiết kiệm và vay vốn tại các thôn, ấp, bản, làng, khu phố và gần 10 nghìn điểm giao dịch ở địa bàn các xã, phường và Đặc khu trên toàn quốc, NHCSXH đã khẩn trương triển khai chính sách này bảo đảm công khai, minh bạch.
Nhanh chóng giải ngân vốn ưu đãi cho sinh viên ngành STEM
Trên cơ sở khảo sát nhu cầu vay vốn của học sinh, sinh viên, học viên, nghiên cứu sinh theo học các ngành STEM của một số trường đại học, chi nhánh NHCSXH các tỉnh, thành phố đã chỉ đạo các Phòng giao dịch trực thuộc chủ động liên hệ trực tiếp với sinh viên và các gia đình sinh viên để tư vấn, hướng dẫn điều kiện, thủ tục vay vốn.
Tại TP. Cần Thơ, Phòng giao dịch NHCSXH Cái Răng là một trong những đơn vị đầu tiên của cả nước triển khai cho khách hàng theo học ngành STEM vay vốn tín dụng ưu đãi. Tại điểm giao dịch, cán bộ tín dụng đã hoàn tất hồ sơ, giải ngân cho 3 sinh viên (theo học ngành STEM tại các trường trên địa bàn thành phố Cần Thơ) do cha, mẹ sinh viên đứng tên vay với tổng số tiền là 180 triệu đồng (bình quân 60 triệu đồng/sinh viên).
NHCSXH Lâm Đồng cũng đã phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường đại học để chủ động liên hệ, tư vấn và hướng dẫn thủ tục vay vốn; đa dạng hóa các kênh truyền thông, đảm bảo thông tin về chính sách được triển khai nhanh chóng đến các đối tượng thụ hưởng. Đến thời điểm hiện nay, toàn tỉnh có 33 sinh viên, nghiên cứu sinh theo học các ngành STEM có nhu cầu vay vốn, với số tiền trên 8 tỷ đồng. Trong tháng 9/2025, NHCSXH chi nhánh tỉnh Lâm Đồng dự kiến giải ngân 15 sinh viên, nghiên cứu sinh với số tiền 3,6 tỷ đồng.
Để tạo thuận lợi cho sinh viên có tiền đóng học phí và các khoản sinh hoạt phí đầu năm học, Phòng Giao dịch NHCSXH Phú Yên đã chủ động, linh hoạt giải ngân vốn cho hộ vay ngay tại trụ sở đơn vị. Kết quả bước đầu, đã có 2 khách hàng được vay với tổng số tiền 150 triệu đồng, lãi suất cho vay là 4,8%/năm.
Tại Nghệ An, Chi nhánh NHCSXH tỉnh đã khẩn trương tuyên truyền về điểm mới, các điều kiện về người vay đến từng đơn vị ủy thác cấp xã, Tổ tiết kiệm và vay vốn ở mỗi thôn, xóm. Ngay trong tháng 9/2025, Chi nhánh NHCSXH tỉnh Nghệ An đã giải quyết hồ sơ cho vay đối với 7 khách hàng, tổng tiền vay hơn 1,12 tỷ đồng, giải ngân kịp thời 302 triệu đồng để người vay chi trả các khoản đóng góp đầu năm học.
Mới đây, Chi nhánh NHCSXH tỉnh Thanh Hóa đã giải ngân khoản vay đầu tiên cho sinh viên theo học ngành STEM trên địa bàn tỉnh. Hiện Chi nhánh NHCSXH tỉnh Thanh Hóa đã chủ động chuẩn bị đủ nguồn vốn, đồng thời khẩn trương rà soát, nắm bắt nhu cầu vốn vay để giải ngân kịp thời, hiệu quả, với mục tiêu: “Không để bất kỳ học sinh, sinh viên nào phải bỏ học vì thiếu kinh phí".
Chi nhánh NHCSXH Hà Nội đã triển khai giải ngân khoản vay ưu đãi đầu tiên cho học sinh, sinh viên theo học ngành STEM. Tổng hạn mức cho vay được phê duyệt cho cả 4 năm học là 336 triệu đồng, từ nguồn vốn ngân sách Thành phố ủy thác qua Chi nhánh NHCSXH Hà Nội.
Hiện nay, NHCSXH Hà Nội cùng các phòng giao dịch trực thuộc đang phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, cơ quan, tổ chức liên quan để tuyên truyền, hướng dẫn và tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng đủ điều kiện tiếp cận nguồn vốn.
Theo các chuyên gia, đây là chính sách tín dụng có ý nghĩa kép: vừa hỗ trợ tài chính cho người học, vừa định hướng đào tạo nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ và kỹ thuật.
Việc các địa phương nhanh chóng triển khai chính sách cho vay ưu đãi đối với học sinh, sinh viên theo học ngành STEM giúp các em có điều kiện và cơ hội theo đuổi ước mơ học tập, nghiên cứu, từ đó góp phần góp phần cung cấp nguồn nhân lực chất lượng trong lĩnh vực khoa học công nghệ - nền tảng cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, phát triền nền kinh tế đất nước giàu mạnh và hùng cường trong kỷ nguyên mới./.