Giải ngân đầu tư công: Tăng tốc về đích trong chặng nước rút

8 tháng, giải ngân đầu tư công chưa đạt 50% kế hoạch

Tính đến hết tháng 8/2025, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của nhiều Bộ, ngành và địa phương vẫn ở mức thấp. Bộ Xây dựng mới đạt 36,7% kế hoạch, thấp hơn mức bình quân cả nước. TP. Hồ Chí Minh đạt 43,3%, Đồng Nai hơn 37%, còn Đắk Lắk chỉ đạt khoảng 35,9%.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, trong 8 tháng đầu năm, cả nước đã giải ngân 409.000 tỷ đồng vốn đầu tư công, đạt 46,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. So với cùng kỳ năm 2024, tỷ lệ này tăng 5,9%, tương ứng tăng gần 135.300 tỷ đồng. Có 8 Bộ, cơ quan Trung ương và 22 địa phương đạt kết quả giải ngân trên mức bình quân chung. Tuy nhiên, vẫn còn 18 Bộ, cơ quan Trung ương và 29 địa phương chưa phân bổ chi tiết hết kế hoạch vốn được giao; 29 Bộ, cơ quan Trung ương và 12 địa phương giải ngân dưới mức trung bình cả nước.

Cần thiết kế lại cơ chế hợp đồng và dự toán ngay từ đầu, trong đó tính đến các phương án đẩy nhanh tiến độ và phát sinh chi phí tương ứng. Nhà nước và doanh nghiệp cần “chạy một cuộc marathon dài hơi”, thay vì các “nước rút” thiếu bền vững, dễ dẫn tới vỡ kế hoạch và kém hiệu quả trong dài hạn.

Ông Phan Hữu Duy Quốc - Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Xây dựng số 1 (CC1)

Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương, TS. Nguyễn Đình Cung, nhận định tiến độ giải ngân bị cản trở bởi nhiều điểm nghẽn, trong đó nổi bật là khó khăn trong giải phóng mặt bằng và năng lực hạn chế của một số nhà thầu. Việc giám sát, đánh giá dự án còn thụ động, chủ yếu dựa vào báo cáo hành chính, thiếu theo dõi thực tế, khiến các vướng mắc không được xử lý kịp thời.

Chuyên gia kinh tế - TS. Trần Du Lịch - nhận định, một điểm nghẽn lớn khiến giải ngân đầu tư công chưa đạt kỳ vọng chính là do nhiều dự án hạ tầng trọng điểm vẫn đang bị kéo dài bởi vướng mắc về thủ tục, đền bù giải tỏa, hoặc thiếu tính chủ động trong tổ chức thi công.

Bộ Tài chính cũng thừa nhận những khó khăn như nguồn cung vật liệu xây dựng khan hiếm, giá tăng cao; năng lực của chủ đầu tư, nhà thầu còn hạn chế; một số nhà thầu yếu kém, chậm tiến độ, bị chấm dứt hợp đồng. Ngoài ra, 11 Bộ và địa phương báo cáo phải tạm dừng khởi công mới, điều chỉnh dự án để sắp xếp bộ máy. Các nguyên nhân khác gồm: Giải phóng mặt bằng, nhân lực, điện, đơn giá, định mức, quy hoạch, địa giới hành chính, vốn ODA, nguồn thu ngân sách địa phương…

Tại Công điện số 169/CĐ-TTg ngày 21/9/2025, Thủ tướng Chính phủ đã nghiêm khắc phê bình các Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương chưa phân bổ chi tiết kế hoạch vốn và có tỷ lệ giải ngân thấp. Đồng thời, yêu cầu kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan và đề ra giải pháp khắc phục ngay.

Tăng tốc về đích

Năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8,3 đến 8,5%, đồng thời hoàn thành hàng loạt dự án hạ tầng lớn như: 3.000 km đường bộ cao tốc, 1.000 km đường ven biển, khánh thành giai đoạn 1 Cảng hàng không quốc tế Long Thành, khởi công tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai - Hải Phòng…

TS. Trần Du Lịch khẳng định, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công trong quý IV không chỉ kích thích tổng cầu mà còn tạo hiệu ứng trực tiếp đối với tăng trưởng thực. TS. Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, nhấn mạnh nếu Việt Nam giải ngân toàn bộ kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, tăng trưởng GDP có thể cải thiện thêm từ 1,8 đến 2 điểm phần trăm.

Để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương xác định đầu tư công là nhiệm vụ chính trị hàng đầu, là căn cứ đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của tổ chức, cá nhân. Vai trò người đứng đầu phải được phát huy; phân công cụ thể lãnh đạo, cán bộ phụ trách từng dự án; cá thể hóa trách nhiệm để làm cơ sở đánh giá kết quả thực hiện. Đặc biệt, cần xây dựng kế hoạch tiến độ giải ngân từng dự án theo tuần, tháng, quý và cả năm để có giải pháp quyết liệt, hiệu quả.

Khẳng định quyết tâm hoàn thành kế hoạch vốn được giao, các Bộ, ngành, địa phương đang tăng tốc triển khai các giải pháp. Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh sẽ xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân cố tình làm chậm tiến độ; thay thế cán bộ yếu kém; kiên quyết xử lý hành vi tiêu cực, tham nhũng trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công (nếu có).

Lãnh đạo Bộ Công Thương cũng ban hành Công văn số 7171/BCT-KHTC yêu cầu toàn ngành tập trung quyết liệt các giải pháp tăng tốc giải ngân, phấn đấu đạt 100% kế hoạch.

Địa phương vào cuộc quyết liệt

Tại Đồng Nai, Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Võ Tấn Đức giao Sở Nội vụ chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính và các đơn vị liên quan tham mưu cơ chế đánh giá, xếp loại gắn trực tiếp với kết quả giải ngân của từng đơn vị để có hình thức khen thưởng, biểu dương hoặc kỷ luật, phê bình phù hợp.

Tỉnh Đồng Tháp cũng đang chạy nước rút. Chủ tịch UBND tỉnh Trần Trí Quang yêu cầu Sở Tài chính rà soát lại kế hoạch vốn; tham mưu phân cấp, phân quyền trong điều chuyển vốn; giải quyết kiến nghị của các chủ đầu tư theo thẩm quyền; tăng cường kiểm tra, giám sát…

Tăng tốc giải ngân đầu tư công không chỉ là nhiệm vụ cấp bách để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn là thước đo năng lực điều hành, tổ chức thực hiện của các Bộ, ngành, địa phương. Chỉ còn 3 tháng để hoàn thành kế hoạch cả năm. Đây là thời điểm các đơn vị cần quyết liệt biến áp lực thành động lực, để từng đồng vốn đầu tư công thực sự phát huy hiệu quả và lan tỏa đến toàn nền kinh tế./.

HỒNG NHUNG