Đề xuất cân nhắc quy định tạm hoãn xuất cảnh khi doanh nghiệp nợ thuế

VCCI cho biết, tại Điều 17.5 Dự thảo Luật bổ sung quy định hoãn xuất cảnh với cá nhân là chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp khi doanh nghiệp chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế.

Theo VCCI, Luật Doanh nghiệp quy định, cá nhân chỉ cần sở hữu từ 25% vốn đã là chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp, không phân biệt có quyền điều hành hay không. Chủ sở hữu hưởng lợi chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi phần vốn góp hoặc cổ phần nắm giữ, không chịu trách nhiệm vô hạn với nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp. Nhiều trường hợp, chủ sở hữu hưởng lợi không trực tiếp điều hành, ra quyết định về hoạt động của doanh nghiệp.

Trong khi đó, mục đích của quy định tạm hoãn xuất cảnh là nhằm gây áp lực với người trực tiếp sở hữu, điều hành doanh nghiệp để truy thu thuế. Khi đó, việc tạm hoãn xuất cảnh với chủ sở hữu hưởng lợi là quá rộng, ảnh hưởng đến quyền tự do đi lại của các chủ thể này, đặc biệt với các chủ thể không trực tiếp điều hành doanh nghiệp. Điều này cũng tiềm ẩn nguy cơ làm giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư, nhất là với nhà đầu tư nước ngoài, khi họ có thể bị hạn chế xuất cảnh chỉ vì doanh nghiệp góp vốn chưa nộp thuế.

Hơn nữa, hiện nay, ngành thuế có rất nhiều biện pháp cưỡng chế thuế như trích tiền từ tài khoản ngân hàng, không cho phép sử dụng hóa đơn, kê biên và đấu giá tài sản… Biện pháp tạm hoãn xuất cảnh chỉ nên áp dụng đặc thù và đúng đối tượng.

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bỏ quy định này.

Liên quan đến nghĩa vụ thuế trước khi chuyển nhượng dự án đầu tư, tại Điều 17.7 Dự thảo Luật quy định doanh nghiệp chuyển nhượng dự án đầu tư có trách nhiệm hoàn thành nghĩa vụ thuế trước khi chuyển nhượng hoặc tổ chức nhận chuyển nhượng chịu trách nhiệm kế thừa toàn bộ nghĩa vụ nộp thuế sau khi nhận chuyển nhượng.

VCCI cho rằng, quy định này đang chưa thật sự rõ ràng và có thể dẫn đến nhiều cách hiểu, gây ra khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình áp dụng.

Cụ thể, việc quy định “hoàn thành nghĩa vụ thuế trước khi chuyển nhượng” có thể dẫn đến cách hiểu phải hoàn thành tất cả các khoản thuế có liên quan khi chuyển nhượng dự án đầu tư. Tuy nhiên, việc yêu cầu hoàn thành nghĩa vụ thuế trước khi giao dịch chuyển nhượng hoàn tất là không khả thi, gây khó khăn cho doanh nghiệp do chưa có cơ sở để xác định số thuế phải nộp.

Ngoài ra các văn bản hiện hành về thuế đã có quy định rõ về thời điểm kê khai, nộp thuế: đối với thuế thu nhập cá nhân là kê khai quyết toán theo năm, tạm nộp hàng quý; với thuế giá trị gia tăng là kê khai và nộp theo tháng/quý. Khi đó, việc quy định hoàn thành nghĩa vụ thuế theo từng lần chuyển nhượng có thể phát sinh mâu thuẫn với các quy định trên.

Thứ hai, nội dung theo Dự thảo quy định cũng có thể bị coi là bổ sung thêm một điều kiện ràng buộc trước khi chuyển nhượng dự án đầu tư (phải hoàn thành nghĩa vụ thuế thì mới được chuyển nhượng dự án đầu tư). Ví dụ, đối với dự án thuộc lĩnh vực bất động sản, trong khi tại các luật chuyên ngành như Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản… đã có những quy định rất rõ ràng về điều kiện, thủ tục để được phép chuyển nhượng dự án đầu tư, quy định tại Dự thảo Luật có thể dẫn đến làm tăng thêm thủ tục và áp lực cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt động.

Thứ ba, quy định về việc “tổ chức nhận chuyển nhượng có trách nhiệm kế thừa nghĩa vụ nộp thuế liên quan đến dự án đầu tư sau khi chuyển nhượng” cũng chưa thật sự phù hợp.

Về nguyên tắc, nghĩa vụ thuế liên quan đến chuyển nhượng dự án đầu tư phải thuộc về bên chuyển nhượng và phát sinh thu nhập. Bên nhận chuyển nhượng không thể xác định và không kiểm soát được việc tuân thủ các nghĩa vụ này, vô hình trung gây ra bất lợi cho bên nhận chuyển nhượng và có thể ảnh hưởng gián tiếp tới tính thương mại của các giao dịch kinh tế.

Với những lý do trên, VCCI kiến nghị cơ quan soạn thảo bãi bỏ quy định này. Hoặc, cần làm rõ về việc hoàn thành nghĩa vụ thuế trong trường hợp người nộp thuế chuyển nhượng dự án đầu tư là bao gồm những sắc thuế gì, thủ tục và trình tự để xác nhận việc hoàn thành nghĩa vụ thuế này được thực hiện như thế nào.

Về ấn định thuế với người nộp thuế, VCCI cho biết, Điều 24 Dự thảo Luật quy định về ấn định thuế, nhưng chưa có quy định cụ thể về căn cứ ấn định thuế, phương pháp ấn định thuế. Đồng thời, Điều 35.1.2b Dự thảo chưa quy định rõ về quyền của người nộp thuế trong trường hợp bị ấn định thuế.

Trong khi đó, VCCI cho rằng, người nộp thuế là đối tượng bị ấn định nên cần được giải thích về các cơ sở, căn cứ ấn định thuế. Điều này giúp tạo ra công bằng cũng như đảm bảo các quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp.

“Do vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung cơ chế để cơ quan quản lý thuế công khai (hoặc người nộp thuế có quyền yêu cầu cơ quan thuế cung cấp, giải thích) nguồn dữ liệu tham chiếu và các tiêu chí lựa chọn nguồn dữ liệu làm cơ sở và căn cứ để ấn định thuế cho người nộp thuế được biết” - VCCI góp ý.

Liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ thuế sau khi giải thể, Dự thảo Luật quy định thời hạn nộp hồ sơ khai thuế với các trường hợp giải thể, phá sản là sau 45 ngày kể từ ngày xảy ra sự kiện.

VCCI cho biết, trên thực tế, các doanh nghiệp sẽ nộp các báo cáo quyết toán thuế trong thời gian trên. Tuy nhiên, sau ngày xảy ra sự kiện giải thể, phá sản, doanh nghiệp vẫn phải duy trì tình trạng hoạt động tối thiểu để hoàn thành các nghĩa vụ với cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế. Việc này phát sinh chi phí, tương ứng với đó là hoá đơn và thuế đầu vào. Pháp luật hiện hành chưa có cơ chế pháp lý để xử lý với tình huống này. Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định xử lý tình huống này.

Bên cạnh những góp ý trên, VCCI cũng góp ý cho Dự thảo Luật về một số nội dung khác như: thời điểm lập hoá đơn điện tử; trách nhiệm khấu trừ thuế thu nhập cá nhân của tổ chức chi trả thu nhập; khai bổ sung hồ sơ khai thuế; bù trừ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt nộp thừa giữa các sắc thuế, giữa các tiểu mục thuế với nhau; thời hạn kê khai bổ sung hồ sơ khai thuế trong trường hợp phát hiện sai sót…/.

TUẤN MINH