Chính thức luật hoá hoạt động báo chí trên không gian mạng
Pháp luật - Ngày đăng : 08:50, 09/10/2025
Chiều 08/10, tại Phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, cho ý kiến về Dự án Luật Báo chí (sửa đổi).
Phổ biến thông tin trên mạng xã hội và các nền tảng số là một phần của hoạt động báo chí
Theo Tờ trình của Chính phủ, việc sửa đổi lần này nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về “xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại”, bảo đảm tính thống nhất, khả thi của hệ thống pháp luật, đồng thời mở rộng không gian hoạt động báo chí trên nền tảng số.
Một trong những thay đổi căn bản là Dự thảo Luật đã bổ sung chương riêng về hoạt động báo chí trên không gian mạng.
Tờ trình Dự án Luật nêu rõ, thực tế hoạt động báo chí trên không gian mạng đang phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua. Các cơ quan báo chí có kênh nội dung trên không gian mạng để lan tỏa nội dung báo chí đến người đọc, khai thác nguồn thu quảng cáo số.
Tuy nhiên, Luật Báo chí 2016 chỉ điều chỉnh các phương thức hoạt động báo chí truyền thống, thiếu quy định về phương thức hoạt động báo chí mới trên không gian mạng. Chính sách của Nhà nước về phát triển báo chỉ cũng không áp dụng đối với phương thức hoạt động báo chí mới trên không gian mạng.
Để khắc phục “khoảng trống” này, Dự thảo Luật bổ sung các khái niệm hoàn toàn mới, phản ánh thực tế phát triển của công nghệ và truyền thông đa phương tiện, như quy định khái niệm “xuất bản báo chí trên không gian mạng”, thừa nhận hoạt động phổ biến thông tin trên mạng xã hội và các nền tảng số khác là một phần của hoạt động báo chí; “kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng” được coi là sản phẩm báo chí; “Nền tảng số báo chí quốc gia” là hệ thống công nghệ thông tin phục vụ hỗ trợ và quản lý các hoạt động báo chí quốc gia.
Đồng thời, Dự thảo Luật bổ sung quy định về trách nhiệm hoạt động của cơ quan báo chí trên không gian mạng; quy định Nhà nước đầu tư phát triển Nền tảng số báo chí quốc gia; cơ quan báo chí được tích hợp trên báo chí hoạt động dịch vụ công và thương mại điện tử trực tuyến, bao gồm dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, giáo dục, y tế và các dịch vụ tiện ích khác theo quy định pháp luật; cung cấp dịch vụ nội dung số theo yêu cầu, khai thác dữ liệu người dùng theo quy định pháp luật.
Quy định rõ hơn điều kiện hoạt động, cơ chế quản lý, trách nhiệm phối hợp
Thẩm tra Dự án Luật, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đánh giá, việc Dự thảo Luật bổ sung quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng đã cập nhật kịp thời yêu cầu quản lý nhà nước trong bối cảnh truyền thông số.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban nhận thấy quy định về nội dung này còn thiếu các quy định nhằm thúc đẩy hoạt động của báo chí trên không gian mạng như: điều kiện hoạt động, cách thức tổ chức, các biện pháp quản lý của nhà nước đối với hoạt động báo chí trên không gian mạng; trách nhiệm của các nền tảng xuyên biên giới trong việc phối hợp với các cơ quan báo chí ngăn chặn, gỡ bỏ các thông tin xấu, độc; vấn đề đào tạo, bồi dưỡng nhân lực báo chí để thực hiện xuất bản báo chí trên không gian mạng... Do đó, Cơ quan thẩm tra đề nghị cần nghiên cứu, bổ sung nội dung này.
Bên cạnh đó, Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị cần tiếp tục làm rõ quy định về quản lý kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng.
Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội cho rằng, các kênh nội dung được thiết lập trên nền tảng không thuộc quyền sở hữu của cơ quan báo chí. Nhiều kênh được đặt trên nền tảng mạng xã hội nước ngoài (như YouTube, Facebook, TikTok...) hoặc hệ thống máy chủ đặt ngoài lãnh thổ Việt Nam. Cơ quan báo chí không có toàn quyền kiểm soát nội dung, thuật toán phân phối, quảng cáo đi kèm hay điều kiện kỹ thuật. Do đó, ngoài việc quy định về miễn trách nhiệm của cơ quan báo chí đối với những nội dung thông tin bị thay đổi do lỗi của tổ chức vận hành mạng xã hội, cần bổ sung quy định về trách nhiệm pháp lý của các nền tảng mạng xã hội nước ngoài trong trường hợp kênh nội dung trên không gian mạng của cơ quan báo chí bị xâm nhập, sửa đổi thông tin có nội dung vi phạm pháp luật; làm rõ việc xử lý đối với trường hợp để nội dung vi phạm xuất hiện trên kênh này.
Cơ quan thẩm tra cũng chỉ rõ, hiện tượng vi phạm bản quyền, sao chép tin, bài giữa các báo mà không xin phép, không trích nguồn đang diễn ra khá phổ biến; một số trường hợp sai phạm lặp lại ở nhiều ấn phẩm báo chí khác nhau, đặc biệt đối với báo điện tử. Do vậy, Cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu có hướng dẫn quy định nguyên tắc về cơ chế thực hiện thỏa thuận, trách nhiệm của cơ quan báo chí trong việc bảo đảm quyền tác giả, quyền liên quan đối với tác phẩm báo chí có sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), tăng mức xử lý vi phạm bản quyền để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên.
Bên cạnh đó, Dự thảo Luật cần bổ sung quy định cụ thể về sản phẩm báo chí trên nền tảng số, trách nhiệm pháp lý đối với nội dung đa nền tảng…
Cho ý kiến về vấn đề này tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, cần đảm bảo yêu cầu tăng cường quản lý và phát triển các loại hình truyền thông tin trên nền tảng số. Đồng thời, có giải pháp hiệu quả chấn chỉnh, xử lý nghiêm các sai phạm, nhất là những sai phạm trên môi trường mạng; đảm bảo chủ quyền, an ninh thông tin quốc gia.
Phải có cơ chế phù hợp để phát triển sự nghiệp báo chí cách mạng, tăng cường sự hiện diện của báo chí cách mạng trên các nền tảng xã hội, giữ vững mặt trận thông tin tuyên truyền trước sự phát triển của các nền tảng xuyên biên giới.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng thì đề nghị Cơ quan soạn thảo làm rõ thêm cơ quan vận hành nền tảng số báo chí quốc gia là cơ quan nào, nhằm tránh phát sinh tổ chức bộ máy, không phù hợp với chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy; đồng thời, đáp ứng yêu cầu là không lồng ghép các quy định về tổ chức bộ máy, biên chế vào các văn bản luật, pháp lệnh, nghị quyết không thuộc tổ chức bộ máy nhà nước.
Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nêu rõ, hoạt động báo chí trên không gian mạng là nội dung mới có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển của các nền tảng xuyên biên giới.
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu quy định rõ hơn điều kiện hoạt động, cơ chế quản lý và trách nhiệm phối hợp giữa cơ quan báo chí Việt Nam với các nền tảng xuyên biên giới, nhằm gỡ bỏ, xử lý thông tin sai sự thật, độc hại, bảo vệ chủ quyền thông tin quốc gia; hoàn thiện quy định về quyền tác giả, quyền liên quan đối với các sản phẩm báo chí, bảo đảm quyền lợi của người làm báo và trách nhiệm của cơ quan báo chí.