Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số - động lực mới kiến tạo phát triển Thủ đô

Trình bày tham luận tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố Hà Nội khóa XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hà Nội Trần Anh Tuấn cho biết, Hà Nội liên tục dẫn đầu cả nước về chỉ số đổi mới sáng tạo 3 năm 2023, 2024, 2025; đứng đầu về khoa học công nghệ và đang cùng cả nước đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, tích cực xây dựng chính quyền số và quản trị thông minh. Những kết quả trên cho thấy tiềm năng và nỗ lực đáng ghi nhận của Thủ đô và cả nước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Đối với một đô thị đặc biệt như Hà Nội - nơi hội tụ đội ngũ nhân lực chất lượng cao cùng hệ thống đại học và viện nghiên cứu hàng đầu cả nước - việc đi đầu trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2045 trở thành quốc gia phát triển, trong đó khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong ba khâu đột phá. Các Nghị quyết của Trung ương Đảng đã xác định rõ định hướng hoàn thiện thể chế, khuyến khích đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế tri thức và kinh tế số.

Khoa học cung cấp nền tảng tri thức mới; công nghệ chuyển hóa tri thức thành công cụ và giải pháp; đổi mới sáng tạo biến các công cụ, tri thức ấy thành ý tưởng và mô hình ứng dụng; còn chuyển đổi số kiến tạo môi trường, nền tảng và công cụ để hiện thực hóa, nhân rộng và phổ cập các sản phẩm, dịch vụ mới. Bộ ba này cùng với chính sách bảo hộ hữu trí tuệ sẽ là bệ phóng để phát triển đột phá cho nền kinh tế Thủ đô.

Chính vì vậy, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là nền tảng, mà còn là động lực chiến lược giúp Hà Nội bước vào kỷ nguyên phát triển bứt phá, khẳng định vai trò đầu tàu của Thủ đô trong tiến trình phát triển đất nước và nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam.

Với vị thế địa chính trị đặc biệt của Thủ đô và sứ mệnh “gương mẫu, đi đầu, dẫn dắt cả nước” mà Trung ương Đảng và Tổng Bí thư Tô Lâm đã giao phó, lợi thế vượt trội của Luật Thủ đô Hà Nội được xác định là trung tâm tiên phong trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Trong thời gian qua, Hà Nội đã khẳng định rõ quan điểm coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chiến lược của giai đoạn phát triển mới.

Với trên 8,5 triệu dân, mật độ dân số cao, hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục chịu áp lực lớn. Sự gia tăng dân số cơ học nhanh chóng đòi hỏi thành phố phải áp dụng các giải pháp quản trị thông minh dựa trên dữ liệu lớn và các công cụ quản trị số hiện đại.

Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị quyết 57 của Thành ủy đã chỉ đạo Thành phố ban hành nhiều chính sách đặc thù và vượt trội bằng các Nghị quyết của HĐND Thành phố về: Đột phá phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo; cơ chế thử nghiệm có kiểm soát; quỹ đầu tư mạo hiểm; sàn giao dịch công nghệ; trung tâm đổi mới sáng tạo. Đồng thời, thúc đẩy xây dựng đô thị thông minh, cơ sở dữ liệu lớn và hệ thống dịch vụ công trực tuyến.

Những định hướng này vừa bám sát chiến lược quốc gia, vừa thể hiện sự linh hoạt, sáng tạo theo đặc thù của Thủ đô, với quyết tâm đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Thay đổi từ tư duy đến hành động

Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hà Nội Trần Anh Tuấn nhấn mạnh, để thực hiện thắng lợi các mục tiêu và chỉ tiêu, Hà Nội cần tích cực thay đổi tư duy và phương pháp, quyết tâm quyết liệt hơn nữa, xoá bỏ tâm lý ngại thay đổi thói quen để xây dựng chính quyền số phục vụ nhân dân và phát triển kinh tế số. Đầu tư nâng cấp trang thiết bị cho chính quyền 2 cấp đảm bảo điều kiện vận hành chính quyền số, trung tâm hành chính trực tuyến toàn trình và điều kiện làm việc trong môi trường số của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là ở cơ sở.

Triển khai cụ thể hóa ngay các chính sách vượt trội cho khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời hoàn thiện thể chế về sở hữu trí tuệ và làm tốt công tác bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, từng bước hình thành cơ chế và vun đắp văn hoá chấp nhận rủi ro như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tại Ngày hội Đổi mới sáng tạo Quốc gia: “Chúng ta phải nuôi dưỡng văn hoá chấp nhận rủi ro, tôn trọng thất bại có kiểm soát như là một phần của học hỏi.”

Bên cạnh đó, sớm hoàn thành kiến trúc dữ liệu và xây dựng trung tâm dữ liệu lớn, bảo đảm an toàn thông tin và kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia. Đầu tư cho nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) và coi AI như hạ tầng chiến lược, ngang hàng với điện, viễn thông hay Internet. Kiên định mục tiêu xây dựng chính quyền số 4.0 hướng về sự hài lòng và lợi ích thiết thực của nhân dân và doanh nghiệp

Đổi mới đào tạo nhân lực theo hướng gắn với yêu cầu chính quyền số, nhu cầu doanh nghiệp và thị trường, phải làm cho liên kết 3 nhà thực sự chặt chẽ và phát huy sức mạnh tổng hợp. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo môi trường, định hướng chiến lược; nhà trường là trung tâm nghiên cứu, đổi mới tri thức; doanh nghiệp đảm nhận vai trò ứng dụng và chuyển hóa kết quả nghiên cứu vào sản xuất – kinh doanh.

Triển khai hợp tác quốc tế sâu rộng về chương trình đào tạo nhân lực công nghệ mới. Thu hút chuyên gia giỏi và tuyển chọn các tổng công trình sư, kiến trúc sư trưởng cho các lĩnh vực, đảm bảo điều kiện làm việc tốt nhất cho họ để họ toàn tâm cống hiến cho Thành phố.

Công tác truyền thông luôn song hành với việc triển khai các giải pháp nhằm nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận trong hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Tổ chức các sân chơi sáng tạo, khoa học và tôn vinh các cá nhân tổ chức tiêu biểu để lan tỏa tinh thần sáng tạo. Thiết lập giải thưởng “Công dân số Thủ đô” thường niên, nhằm khích lệ phong trào bình dân học vụ số và xây dựng công dân số, thủ đô số.

Sự chuyển mình không bắt đầu từ công nghệ hay thể chế mà chính từ sự dũng cảm thay đổi từ tư duy đến hành động của mỗi chúng ta ngay hôm nay, ngay bây giờ và kiên định mục tiêu đó.Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hà Nội Trần Anh Tuấn

Tiếp tục chủ động tham gia mạng lưới nghiên cứu phát triển và sáng tạo toàn cầu, hợp tác với các trung tâm công nghệ hàng đầu thế giới, thu hút và chuyển giao công nghệ tiên tiến, khẳng định vị thế là trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hà Nội Trần Anh Tuấn nhấn mạnh, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị được ban hành mở ra một cuộc cách mạng thực sự trong tư duy lãnh đạo và quản lý lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; không chỉ giải quyết những vấn đề hiện hữu, mà còn chủ động kiến tạo tương lai, mở đường cho những mô hình sản xuất mới, đón đầu những xu thế phát triển mà chính lực lượng sản xuất xã hội còn đang trong quá trình hình thành và hoàn thiện.

Nghị quyết 57 chính là kim chỉ nam, là ngọn đuốc soi đường cho Hà Nội trong hành trình phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Với “tư duy Thủ đô - hành động Hà Nội” được hun đúc qua hàng ngàn năm lịch sử, cộng hưởng cùng sức mạnh của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Thủ đô sẽ tạo ra động lực phát triển đột phá, dẫn dắt cả nước hiện thực hóa khát vọng đưa dân tộc Việt Nam vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

Với quyết tâm cao nhất của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng của Nhân dân và đồng hành của đội ngũ các chuyên gia, nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp và sự tham gia tích cực của lực lượng lao động sáng tạo trẻ, Hà Nội sẽ vươn lên trở thành trung tâm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, hùng cường vào năm 2045./.

THÙY LÊ