Giải quyết thách thức trong công tác giảm nghèo bền vững
Xã hội - Ngày đăng : 10:04, 20/10/2025
Hỗ trợ mọi mặt về đời sống kinh tế - xã hội cho hộ nghèo
Trên cơ sở chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025, những năm vừa qua, Quốc hội, Chính phủ đã bố trí nguồn lực để thực hiện hệ thống chính sách giảm nghèo thường xuyên nhằm hỗ trợ mọi mặt về đời sống kinh tế, xã hội cho hộ nghèo như chính sách tín dụng ưu đãi, chính sách dạy nghề, hỗ trợ lao động thuộc hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài, chính sách hỗ trợ y tế, giáo dục, nhà ở, nước sinh hoạt và vệ sinh, hỗ trợ tiền điện, chính sách trợ giúp pháp lý.
Trong đó, hộ nghèo được hỗ trợ vay vốn tối đa 100 triệu đồng không phải đảm bảo tiền vay; trường hợp vay vốn đi xuất khẩu lao động thì được vay tối đa bằng 100% chi phí người lao động đóng theo hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài đã ký với doanh nghiệp, tổ chức sự nghiệp theo quy định pháp luật. Lãi suất vay hiện nay là 6,6%/năm (0,55%/tháng).
Cùng với đó, hộ nghèo được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, hỗ trợ tiền ăn, tiền đi lại từ nhà đến viện, từ bệnh viện về nhà khi điều trị nội trú tại các cơ sở y tế của Nhà nước từ tuyến huyện trở lên, hỗ trợ một phần chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế mà các đối tượng phải đồng chi trả theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế và các văn bản hướng dẫn Luật đối với phần người bệnh phải đồng chi trả từ 100.000 đồng trở lên.
Trẻ em mẫu giáo, học sinh phổ thông được miễn học phí, hỗ trợ chi phí học tập; hỗ trợ vay vốn làm nhà ở, nước sinh hoạt và xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh; hỗ trợ tiền điện cho mục đích sinh hoạt hàng tháng tương đương tiền điện sử dụng 30 kWh tính theo mức giá bán lẻ điện sinh hoạt bậc 1 hiện hành là 46.000 đồng/hộ/tháng.
Người nghèo, người dân tộc thiểu số ở vùng khó khăn còn được cung cấp các dịch vụ pháp lý miễn phí như tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng, cấp phát miễn phí tờ rơi, băng đĩa pháp luật.
Bên cạnh đó, ông Phạm Hồng Đào - Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - cho biết, thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, Việt Nam đã cam kết với cộng đồng quốc tế trong việc thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã tích cực lồng ghép giới trong các hoạt động, đảm bảo bình đẳng giới và hỗ trợ phụ nữ, trẻ em gái tại các khu vực nghèo thông qua các kết quả về: Hỗ trợ dinh dưỡng cho phụ nữ và trẻ em gái, góp phần nâng cao thể trạng, tạo nền tảng phát triển lâu dài; Đào tạo nghề và tạo việc làm cho phụ nữ, giúp tăng thu nhập, nâng cao vai trò kinh tế và xã hội của phụ nữ trong gia đình và cộng đồng; Truyền thông nhạy cảm giới; Khuyến khích phụ nữ tham gia vào các ban giám sát đầu tư cộng đồng và ban phát triển thôn, đảm bảo tiếng nói của họ được phản ánh trong quá trình triển khai các dự án tại địa phương.
Hướng tới mục tiêu “Vì một Việt Nam không còn đói nghèo”
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, thực tiễn triển khai công tác giảm nghèo giai đoạn 2021-2025 cũng cho thấy, còn không ít thách thức, khó khăn cần tiếp tục tập trung giải quyết trong thời gian tới.
Báo cáo của Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo chỉ rõ: Một số vùng khó khăn như Trung du và miền núi phía Bắc, Tây Nguyên tỷ lệ hộ nghèo còn cao so với bình quân chung cả nước; nhiều nơi tỷ lệ hộ nghèo còn trên 50%, có nơi trên 70%, nguy cơ tái nghèo còn cao.
Trong khi đó, một số cơ chế, chính sách và văn bản hướng dẫn còn chậm được ban hành hoặc khó triển khai, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và hiệu quả của các hoạt động, nhất là về cơ chế đặc thù, quay vòng vốn. Số lượng văn bản lớn, tiến độ phân bổ vốn ngân sách trung ương còn chậm, nhất là vốn sự nghiệp.
Chưa kể, ở nhiều địa phương, việc triển khai các mô hình giảm nghèo còn thiếu tính bền vững, chưa thực sự gắn với điều kiện thực tế, văn hóa bản địa và nhu cầu phát triển dài hạn. Một số địa phương vùng sâu, vùng xa vẫn thiếu cơ sở hạ tầng thiết yếu, dịch vụ y tế, giáo dục, nước sạch, vệ sinh môi trường còn hạn chế; hạ tầng sản xuất - thương mại - logistics chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả sinh kế. Năng lực đội ngũ cán bộ cấp xã, nhất là tại huyện nghèo, xã khó khăn, còn hạn chế, kiêm nhiệm nhiều, thường xuyên biến động, thiếu kỹ năng điều hành, giám sát.
Bên cạnh đó, nhận thức về vai trò, tầm quan trọng về công tác giảm nghèo của một số cấp ủy đảng, chính quyền có nơi có lúc chưa đầy đủ; công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai phong trào thi đua của một số cấp ủy, chính quyền chưa thật sự sâu sát và đi vào thực chất, thiếu sự phân công theo dõi, đôn đốc, kiểm tra thường xuyên. Tình trạng tâm lý “sợ sai”, né tránh trách nhiệm, chưa chủ động tham mưu, đề xuất giải pháp tại cơ sở còn tồn tại; một bộ phận người dân chưa phát huy tính chủ thể, còn thụ động trong tham gia tổ chức triển khai các hoạt động của Chương trình.
Theo Khảo sát mức sống dân cư kỳ 1 năm 2025 (Bộ Tài chính), mức sống tối thiểu chung khu vực thành thị là 2.485 nghìn đồng/người/tháng, khu vực nông thôn là 1.870 nghìn đồng/người/tháng. Tiêu chí thu nhập trong chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025 bằng khoảng 80% mức sống tối thiểu năm 2025 nên nhiều hộ thoát nghèo nhưng sống dưới mức sống tối thiểu. Vì thế, để thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo, đòi hỏi phải có nguồn lực lớn để tập trung giải quyết.
Đặc biệt, tình trạng biến đổi khí hậu, xu thế đô thị hoá, xu hướng già hóa dân số, chênh lệch về thu nhập và mức sống, tình trạng di cư lao động; xung đột trên thế giới, chiến tranh thương mại,… ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển kinh tế - xã hội trong nước, nhất là nguồn lực để hỗ trợ cho công tác giảm nghèo, đặt ra những thách thức rất lớn đối với người nghèo trong việc tiếp cận các cơ hội học tập, đào tạo kỹ năng nghề, tìm kiếm việc làm, sinh kế bền vững, nâng cao thu nhập.
Để giải quyết các thách thức trên, tại Kỳ họp thứ 10, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, phê duyệt chủ trương Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035 trên cơ sở tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những tồn tại mà Chương trình giai đoạn 2021-2025 chưa giải quyết triệt để.
Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo Phạm Hồng Đào cho hay, để hướng tới mục tiêu “Vì một Việt Nam không còn đói nghèo”, Việt Nam đang xây dựng chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026-2030, nâng mức thu nhập dự kiến lên 2,8 triệu đồng/người/tháng ở thành thị và 2,2 triệu đồng/người/tháng ở nông thôn. Việc ban hành chuẩn nghèo đa chiều không chỉ nhằm xác định các tiêu chí phù hợp với thực tiễn, mà còn tạo hành lang pháp lý vững chắc để các địa phương triển khai chính sách giảm nghèo hiệu quả.
Cùng với đó, các tiêu chí tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản như thông tin, nước sạch, vệ sinh và môi trường cũng được điều chỉnh. Công tác giảm nghèo được lồng ghép chặt chẽ với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, gắn với phát triển kinh tế xanh, chuyển đổi số, thích ứng biến đổi khí hậu và các mô hình sinh kế bền vững. Tạo việc làm ổn định, nâng cao kỹ năng số cho lao động nghèo, mở rộng cơ hội sinh kế ở đô thị và nông thôn, gắn với khởi nghiệp và kinh tế chia sẻ. Ưu tiên các nhóm yếu thế, thúc đẩy bình đẳng giới, bảo vệ trẻ em và người dễ bị tổn thương, đảm bảo mọi người dân đều được tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản.
“Chương trình sẽ hướng đến ưu tiên xây dựng mô hình sinh kế đa dạng phù hợp sinh thái, văn hóa địa phương, nhằm "cùng nhau làm giàu" thay vì chỉ hỗ trợ tạm thời” – ông Phạm Hồng Đào nhấn mạnh.