Kiểm toán nhà nước nhiệm kỳ 2021-2026: Đổi mới, chủ động dẫn dắt minh bạch tài chính công

Đổi mới tư duy - Nâng tầm thể chế và chất lượng kiểm toán

Bước vào nhiệm kỳ 2021-2026 với nhiều thách thức, KTNN đã xác định phương châm hành động xuyên suốt là: “Kỷ cương, liêm chính, chuyên nghiệp, đổi mới và hội nhập”, đồng thời kiên trì mục tiêu “Chất lượng, chất lượng hơn và chất lượng hơn nữa”. Trong bối cảnh thế giới và trong nước có nhiều vấn đề chưa có tiền lệ - từ đại dịch Covid-19, biến động địa chính trị, chuyển đổi số đến sắp xếp bộ máy chính trị - toàn Ngành đã thể hiện tinh thần chủ động thích ứng, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Trên nền tảng đó, KTNN đã thực hiện hàng loạt cải cách mạnh mẽ về thể chế, tổ chức và phương pháp hoạt động. Trong nhiệm kỳ, KTNN ban hành 34 văn bản quy phạm pháp luật, hơn 150 văn bản quản lý, cùng 43 chuẩn mực kiểm toán mới cập nhật theo thông lệ quốc tế, tạo hành lang pháp lý đồng bộ và hiện đại hóa hoạt động nghề nghiệp.

Cùng với việc hoàn thiện thể chế, KTNN thực hiện tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, phân định rõ chức năng và nhiệm vụ của từng đơn vị. Mô hình hai cấp kiểm toán (Trung ương - khu vực) được triển khai đồng bộ, vừa bảo đảm tính tập trung thống nhất, vừa phát huy tính linh hoạt, chủ động của các đơn vị khu vực. Nhờ đó, năng lực điều hành và hiệu quả quản lý nội bộ được nâng cao, môi trường làm việc ngày càng chuyên nghiệp, minh bạch, kỷ cương.

Đánh giá cao những đổi mới này, Đại biểu Quốc hội Lê Minh Nam khẳng định: “Công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động kiểm toán được KTNN đặc biệt quan tâm, góp phần bảo đảm tính thống nhất, chặt chẽ và nâng cao chất lượng chuyên môn, giúp kết quả kiểm toán có độ tin cậy và thuyết phục cao.”

Từ kiểm tra tuân thủ đến phân tích, dự báo và kiến nghị chính sách

Nếu như trước đây, hoạt động kiểm toán chủ yếu tập trung vào phát hiện sai phạm, thì trong nhiệm kỳ này, KTNN đã chuyển mạnh sang tư duy kiểm toán hiện đại: Phân tích, dự báo và đề xuất hoàn thiện chính sách. Đây là bước tiến quan trọng, phản ánh rõ định hướng đổi mới của KTNN từ “kiểm tra” sang “kiến tạo”, lấy chất lượng và giá trị gia tăng của thông tin kiểm toán làm trung tâm.

Kết quả kiểm toán không chỉ dừng ở việc kiến nghị xử lý tài chính mà còn góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý tài chính công. Trong 5 năm, KTNN đã thực hiện gần 1.000 cuộc kiểm toán, kiến nghị xử lý tài chính hàng trăm nghìn tỷ đồng, chuyển nhiều vụ việc nghiêm trọng sang cơ quan điều tra; đồng thời, kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ 938 văn bản quy phạm pháp luật, tăng 19,3% so với nhiệm kỳ trước. Đây là minh chứng rõ ràng cho vai trò “kiểm toán để phát triển”, giúp bịt kín các “lỗ hổng” thể chế, tăng cường kỷ luật tài chính - ngân sách, phòng, chống tham nhũng, lãng phí và tiêu cực.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Nguyễn Minh Sơn đánh giá: “KTNN đã có nhiều đổi mới, ghi dấu ấn trong việc tham gia ý kiến về chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia. Các kết luận kiểm toán trở thành cơ sở tin cậy để Quốc hội xem xét, quyết định, góp phần nâng cao chất lượng công tác lập và điều hành ngân sách.”

Cùng quan điểm đó, đại biểu Quốc hội Hoàng Ngân đánh giá: “Các báo cáo kiểm toán của KTNN phản ánh trung thực bức tranh ngân sách nhà nước, chỉ rõ tồn tại, khuyết điểm trong công tác thu chi, góp phần thu hồi các khoản chi không hợp lý, chống thất thoát, chống lãng phí và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.”

Công nghệ - Nhân lực - Liêm chính: Trụ cột của kiểm toán hiện đại

Trong giai đoạn 2021-2026, KTNN đã tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo (AI) trong kiểm toán; xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung, phát triển công cụ phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để phát hiện bất thường, nâng cao độ chính xác trong đánh giá. Việc chuyển đổi số toàn diện giúp rút ngắn thời gian kiểm toán, giảm chi phí và tăng tính minh bạch, công khai trong báo cáo.

Song hành với chuyển đổi số, công tác xây dựng Đảng và phát triển nhân lực tiếp tục được chú trọng. KTNN triển khai sâu rộng việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phát động các phong trào thi đua gắn với tiêu chí “Kỷ cương - Liêm chính - Chuyên nghiệp - Chất lượng - Hội nhập.” Trong 5 năm, Ngành đã tổ chức hàng trăm khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu; trong đó có nhiều chương trình hợp tác quốc tế về kiểm toán tài chính, kiểm toán môi trường và kiểm toán công nghệ thông tin.

Đội ngũ kiểm toán viên ngày càng trưởng thành về bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp, trở thành lực lượng nòng cốt bảo đảm tính độc lập, khách quan trong mọi hoạt động kiểm toán. Công tác kiểm soát chất lượng, kỷ luật, kỷ cương nội bộ được thực hiện nghiêm, mọi khâu trong quy trình kiểm toán đều được giám sát độc lập nhằm bảo đảm minh bạch tuyệt đối.

Khép lại nhiệm kỳ 2021-2026, KTNN đã khẳng định bản lĩnh đổi mới, chủ động và tiên phong trong mọi lĩnh vực công tác. Từ hoàn thiện thể chế, tinh gọn bộ máy, nâng cao chất lượng kiểm toán đến ứng dụng công nghệ hiện đại - tất cả đều hướng đến mục tiêu duy nhất: Bảo đảm minh bạch, hiệu quả và liêm chính trong quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công.

Những con số và kết quả không chỉ là thước đo thành tích, mà còn là minh chứng cho vị thế, uy tín và giá trị của KTNN trong hệ thống chính trị và trong lòng nhân dân. Kiểm toán nhà nước hôm nay không chỉ kiểm tra con số, mà còn kiểm chứng niềm tin, đo lường trách nhiệm và bảo vệ liêm chính tài chính công - ba trụ cột làm nên sức mạnh của một nền tài chính quốc gia bền vững.

Với nền tảng đã được xây dựng, KTNN bước vào nhiệm kỳ 2026-2031 với tầm nhìn mới - tiếp tục khẳng định sứ mệnh là “lá chắn thép” của nền tài chính công, đồng hành cùng Đảng, Nhà nước trong hành trình kiến tạo một quốc gia minh bạch, liêm chính và phát triển bền vững./.

ĐỨC MINH - HOÀNG LONG