Quản trị nguồn lực thống nhất để giảm nghèo bền vững
Xã hội - Ngày đăng : 11:05, 18/10/2025
Còn trùng lặp, nguồn lực phân tán
Thực tiễn giai đoạn 2021-2025 cho thấy, việc triển khai thực hiện 3 Chương trình MTQG đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Trong đó, Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới, Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã cơ bản đạt và vượt các mục tiêu, chỉ tiêu được Quốc hội, Chính phủ giao, Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I (2021-2025) đã hoàn thành 6/9 nhóm mục tiêu đề ra.
Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 25/2021/QH15 ngày 28/7/2021.
Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 được phê duyệt tại Nghị quyết số 24/2021/QH15 ngày 28/7/2021.
Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020.
Những kết quả đạt được đã khẳng định tính đúng đắn của chủ trương, chính sách, góp phần cơ cấu lại, phát triển kinh tế đất nước theo hướng nhanh, bền vững; cơ sở hạ tầng, diện mạo nông thôn dần thay đổi, đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn được nâng lên toàn diện; thực hiện được các mục tiêu thiên niên kỷ...
Tuy nhiên, quá trình thực hiện các chương trình còn những hạn chế, bất cập, trong đó nổi lên là còn có sự trùng lặp phạm vi, đối tượng, nội dung giữa 3 Chương trình. Đối tượng thụ hưởng của 3 Chương trình là các xã miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số nghèo; về mặt địa bàn, có nhiều xã dân tộc thiểu số miền núi vừa là xã nông thôn, vừa thuộc xã nghèo; hạng mục đầu tư hạ tầng, hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề trùng lặp về nội dung.
Chưa kể, việc triển khai độc lập 3 Chương trình trong thời gian qua gặp một số khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện như nguồn lực bị phân tán, chậm giải ngân vốn đầu tư công, địa phương (cấp xã) nhận nhiều nguồn vốn đầu tư cho hạ tầng gây khó khăn trong khâu lập kế hoạch, báo cáo và huy động vốn đối ứng, gây chồng chéo trong quản lý và giám sát, khó đánh giá hiệu quả của Chương trình, làm giảm hiệu quả đầu tư, không tận dụng được tính bổ trợ giữa các Chương trình.
Thống nhất nguồn lực, phân cấp mạnh hơn
Trước những bất cập trên, vừa qua, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cùng các Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà và Mai Văn Chính đã chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các bộ, ngành để bàn việc hợp nhất 3 Chương trình. Đây là bước điều chỉnh quan trọng trong quản trị nguồn lực, hướng tới hiệu quả, minh bạch và thống nhất trong điều hành chính sách công.
Đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, theo chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ đã đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035 trên cơ sở tích hợp hai chương trình hiện có. Thủ tướng đã thành lập Hội đồng thẩm định Nhà nước, Bộ Tài chính đang tiến hành thẩm định.
Chương trình hướng tới hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, cộng đồng dân cư, hợp tác xã, doanh nghiệp… tại 3.321 xã nông thôn, nhất là xã nghèo, thực hiện trong 10 năm (2026-2035), chia 2 giai đoạn. Chương trình gồm 10 nhóm nội dung thành phần với 60 nội dung cụ thể; Trung ương giao tổng nguồn lực, địa phương chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện.
Còn Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2 có tổng vốn hơn 158,3 nghìn tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương hơn 120,6 nghìn tỷ đồng, địa phương 11,5 nghìn tỷ đồng, tín dụng chính sách 22,6 nghìn tỷ đồng, vốn huy động hợp pháp 3,4 nghìn tỷ đồng. Nội dung được cơ cấu lại còn 5 hợp phần chính, tập trung phát triển hạ tầng, sinh kế, nguồn nhân lực và bảo tồn bản sắc vùng dân tộc.
Các bộ, ngành nhận định đây là bước đi phù hợp với Nghị quyết 19-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn 2045 - hướng tới nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.
Theo đó, việc tích hợp sẽ không tiến hành cơ học. Chương trình vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có đặc thù riêng về văn hóa, ngôn ngữ, tập quán, nên cần được giữ các hợp phần đặc biệt để bảo tồn bản sắc.
Nhấn mạnh việc rà soát, điều chỉnh, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết phải kế thừa và tích hợp hợp lý, ưu tiên giáo dục, y tế, văn hóa và giảm nghèo bền vững - đặc biệt vùng dân tộc thiểu số. Hai hướng chính được đặt ra, đó là: Xác định mục tiêu chung cho cả 3 Chương trình, trong đó giảm nghèo là mục tiêu toàn quốc, vùng dân tộc là trọng điểm; phân cấp rõ cho địa phương để khắc phục chồng chéo, nâng cao hiệu quả đầu tư công.
Phó Thủ tướng Mai Văn Chính thống nhất chủ trương tích hợp thành 1 Chương trình mới gồm hai hợp phần chính, đó là: Xây dựng nông thôn mới - Giảm nghèo bền vững và Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Phó Thủ tướng lưu ý cần chính sách đặc thù cho vùng dân tộc, vừa bảo tồn bản sắc, vừa tạo điều kiện phát triển.
Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình thì khẳng định: Không xây dựng lại từ đầu, không phê duyệt lại chương trình mới, mà chỉ hợp nhất cơ chế điều hành và phân cấp rõ hơn cho các cấp chính quyền. Việc tích hợp cũng đòi hỏi phân cấp mạnh mẽ hơn cho địa phương, đặc biệt cấp xã - nơi trực tiếp thực hiện dự án, nhằm khắc phục phân tán nguồn lực, giúp địa phương chủ động hơn trong lập kế hoạch và đánh giá hiệu quả.
Chương trình sau hợp nhất kéo dài đến năm 2035
Theo Thông báo số 560/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tại cuộc họp về hợp nhất 3 Chương trình, việc tích hợp 3 Chương trình MTQG thực hiện theo nguyên tắc: Giữ nguyên mục tiêu, nhiệm vụ, địa bàn, rà soát kỹ đối tượng, nội dung chính sách để tránh trùng lặp; chương trình sau khi hợp nhất gồm các hợp phần, nhưng phải bảo đảm nguyên tắc rõ chính sách, rõ địa bàn, rõ đối tượng thụ hưởng, không trùng lắp, chồng chéo, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, phân cấp, phân quyền triệt để đi đôi với phân bổ nguồn lực cho chính quyền địa phương theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm"; trung ương quản lý tổng thể, ban hành cơ chế, chính sách, thực hiện nhiệm vụ hướng dẫn, giám sát, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện… Chương trình MTQG sau khi hợp nhất được kéo dài đến năm 2035.
Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng Dự thảo Báo cáo của Chính phủ đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình MTQG khi hợp nhất 3 Chương trình, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan của Chính phủ, Quốc hội hoàn thiện hồ sơ thủ tục, trình cấp có thẩm quyền thông qua để kịp báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội khóa XV.
Bộ Dân tộc và Tôn giáo phối hợp, chủ động cung cấp đầy đủ thông tin về Chương trình MTQG Phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổng hợp Báo cáo; chủ động phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Môi trường hoàn thiện dự thảo Báo cáo của Chính phủ đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình MTQG khi hợp nhất 3 Chương trình.
Bộ Tài chính (cơ quan được giao nhiệm vụ thường trực Hội đồng thẩm định Nhà nước thẩm định Chương trình MTQG Xây dựng nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035) khẩn trương hoàn thành việc thẩm định Chương trình MTQG theo quy định.
Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đề nghị Hội đồng dân tộc của Quốc hội và các Ủy ban của Quốc hội phối hợp, hỗ trợ các cơ quan của Chính phủ trong quá trình hoàn thiện hồ sơ và thẩm tra trình Quốc hội và Ủy ban Thường vụ của Quốc hội./.