Kế thừa, phát triển mạnh mẽ chủ trương về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo
Kiểm toán - Ngày đăng : 19:18, 05/11/2025
Tại Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Đảng ta đã xác định mục tiêu đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong đó đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ KHCN, ĐMST là nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ.
Đặc biệt, Nghị quyết nhấn mạnh yêu cầu tận dụng thành tựu của Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thực hiện chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, qua đó nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Đổi mới tư duy lãnh đạo, khẳng định tầm nhìn chiến lược của Đảng
Trên cơ sở mục tiêu và nhiệm vụ đề ra, Đảng và Nhà nước đã ban hành và thực hiện nhiều cơ chế, chính sách đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ KHCN, ĐMST, thu hút nhiều thành phần kinh tế và nhiều đối tượng trong và ngoài nước tham gia.
Tại Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII trình Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; trong đó có việc triển khai các nhiệm vụ về KHCN và ĐMST.
Theo đó, công nghệ cao, chuyển đổi số… đã được chú trọng hơn, nổi bật là việc ứng dụng vào sản xuất nông nghiệp, dịch vụ, một số ngành công nghiệp, tạo động lực đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao giá trị gia tăng của nền kinh tế; thể chế KHCN được tập trung đổi mới, hoàn thiện; tiềm lực KHCN được tăng cường; khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật và công nghệ, khoa học xã hội và nhân văn, khoa học lý luận chính trị được quan tâm phát triển đồng bộ hơn; hội nhập quốc tế về KHCN được đẩy mạnh; ĐMST và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp được khuyến khích...
Đồng thời, Dự thảo Báo cáo chính trị cũng chỉ ra những hạn chế, yếu kém, bất cập và những điểm nghẽn, nút thắt trong việc thực hiện mục tiêu đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ KHCN, ĐMST và chuyển đổi số.
Đó là: cơ chế, chính sách KHCN và ĐMST còn nhiều hạn chế, vướng mắc, chưa thực sự là quốc sách hàng đầu, động lực then chốt để phát triển lực lượng sản xuất mới; cơ chế, chính sách đầu tư, quản lý tài chính trong KHCN và chế độ đãi ngộ đối với tri thức chưa phù hợp, chưa tạo được động lực thúc đẩy mạnh mẽ ĐMST; thị trường KHCN chậm phát triển; nguồn lực đầu tư cho phát triển KHCN và ĐMST còn hạn hẹp; một số ngành KHCN chiến lược, mũi nhọn phát triển chậm; doanh nghiệp chưa thực sự đóng vai trò là trung tâm của hệ thống ĐMST quốc gia, từ đó dẫn đến KHCN và ĐMST chưa trở thành động lực chính cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển đất nước...
Thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế, tháo gỡ điểm nghẽn
Trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện, tại Dự thảo Báo cáo chính trị, Ban Chấp hành Trung ương đã rút ra bài học kinh nghiệm qua 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII:
Một là, giữ vững nguyên tắc lãnh đạo của Đảng, thống nhất nhận thức, bám sát thực tiễn, có tầm nhìn chiến lược, tư duy đột phá, đề ra những chủ trương, quyết sách đúng đắn, kịp thời, linh hoạt, sáng tạo, ứng phó với mọi tình huống để ổn định và phát triển.
Hai là, bảo đảm sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng và hệ thống chính trị, sự đồng thuận của Nhân dân, tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước để tận dụng mọi thời cơ thuận lợi, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, kiên quyết thực hiện thắng lợi cho bằng được các mục tiêu phát triển.
Ba là, tổ chức thực hiện quyết liệt các chủ trương, quyết sách của Đảng với tư duy, cách làm mới: Trong Đảng trước, Trung ương trước, địa phương sau, bảo đảm vai trò quyết định của cấp ủy đảng và người đứng đầu; gắn tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận với định hướng xây dựng, tổ chức thực hiện quyết liệt chủ trương, đường lối, chính sách.
Đột phá thể chế - kiến tạo môi trường đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia
Trong giai đoạn mới, tại Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Đảng ta đã xác định: Đột phá phát triển KHCN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia.
Khẩn trương, quyết liệt đổi mới và hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển KHCN phù hợp với nguyên tắc thị trường, chuẩn mực và thông lệ quốc tế; hoàn thiện cơ chế, chính sách vượt trội, phù hợp với đặc thù của lao động sáng tạo; tháo gỡ dứt điểm các nút thắt, rào cản trong hoạt động KHCN và ĐMST, trọng tâm là cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, cơ chế tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp KHCN; khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư phát triển và ứng dụng KHCN, nhất là công nghệ mới, công nghệ cao.
Nâng cao tiềm lực khoa học, công nghệ và ĐMST quốc gia đạt trình độ tiên tiến ở những lĩnh vực quan trọng, thuộc nhóm dẫn đầu trong các nước có thu nhập trung bình cao.
Phát triển đồng bộ, liên ngành, có trọng tâm, trọng điểm khoa học xã hội và nhân văn, khoa học lý luận chính trị, khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật và công nghệ đáp ứng yêu cầu xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.
Tạo môi trường thuận lợi để khu vực tư nhân tin tưởng, sẵn sàng tham gia đầu tư, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ.
Hình thành các tổ chức, các nhóm nghiên cứu và triển khai mạnh, đạt trình độ khu vực và thế giới.
Tăng cường hợp tác công - tư trong thu hút, đào tạo, trọng dụng nguồn nhân lực KHCN chất lượng cao.
Phát triển và khai thác có hiệu quả hạ tầng KHCN và ĐMST, nhất là hạ tầng số, cơ sở dữ liệu lớn.
Chủ động đầy mạnh hợp tác, hội nhập quốc tế về KHCN; xây dựng mạng lưới ĐMST, thu hút chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài.
Hoàn thiện đồng bộ cơ chế, chính sách đào tạo, sử dụng, đãi ngộ, tôn vinh, môi trường hoạt động sáng tạo cho đội ngũ chuyên gia, nhất là những chuyên gia giỏi, có nhiều cống hiến cho đất nước.
Chủ động, tích cực tiếp cận nhanh và khai thác có hiệu quả cơ hội và thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Ưu tiên tiếp thu, chuyển giao, ứng dụng sáng tạo, làm chủ các công nghệ tiên tiến, công nghệ lõi, công nghệ nguồn, công nghệ chiến lược, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.
Chú trọng nghiên cứu cơ bản, gắn với định hướng ứng dụng, tiến tới làm chủ về công nghệ ở những lĩnh vực then chốt mà Việt Nam có nhu cầu, tiềm năng và lợi thế.
Xây dựng và triển khai các chính sách, khuôn khổ pháp lý, cơ chế thử nghiệm, thí điểm vượt trội cho các mô hình kinh tế mới dựa trên KHCN và ĐMST.
Phát triển hạ tầng công nghệ quốc gia; xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia phù hợp với quốc tế; phát triển thị trường KHCN, liên thông với khu vực và thế giới.
Bảo vệ và nâng cao hiệu quả khai thác tài sản trí tuệ, tài nguyên số.
Tăng cường liên kết giữa các đơn vị nghiên cứu, các trường đại học với doanh nghiệp trong nghiên cứu, triển khai KHCN.
Phát triển hệ thống ĐMST quốc gia, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, trong đó doanh nghiệp là trung tâm, viện nghiên cứu và trường đại học là chủ thể nghiên cứu mạnh, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo.
Xây dựng, nuôi dưỡng văn hoa ĐMST.
Nâng cao chỉ số ĐMST cấp quốc gia, địa phương, ngành.
Thúc đẩy liên kết giữa hệ thống ĐMST quốc gia, ngành, vùng gắn với các chuỗi giá trị, mạng lưới ĐMST khu vực và toàn cầu.
Phát triển các trung tâm ĐMST, cụm liên kết đối mới sáng tạo, các khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, trung tâm tài chính, quỹ đầu tư mạo hiểm, các vườn ươm công nghệ, nền tảng đổi mới và mạng lưới ĐMST mở…
Hướng tới Việt Nam hùng cường bằng sức mạnh tri thức và đổi mới sáng tạo
Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đang tích cực chuẩn bị tổ chức Đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng - sự kiện chính trị trọng đại của đất nước.
Việc xác định cơ cấu lại nền kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, lấy KHCN, ĐMST và chuyển đổi số làm động lực chính; đột phá phát triển KHCN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia tại Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV cho thấy Đảng ta đã vận dụng phù hợp và sáng tạo lý luận Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, thành tựu KHCN của nhân loại vào thực tiễn nhiệm vụ xây dựng và phát triển đất nước trong nhiệm kỳ tới 2026-2030, nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước, đưa nước ta từng bước tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Đây không chỉ là sự kế thừa mà còn là bước phát triển vượt bậc về tư duy lãnh đạo của Đảng, thể hiện khát vọng đưa đất nước bứt phá vươn lên./.