Giải quyết triệt để tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng cho các dự án

Sáng 06/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại Tổ về một số dự án luật, trong đó có Dự án Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản.

Quy định cụ thể về đất đắp ngay trong Luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc

Trong đó, một trong những vấn đề được các đại biểu quan tâm và nhiều cử tri phản ánh là tình trạng thiếu đất đắp, vật liệu xây dựng cho các dự án, công trình.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Phú Thọ) cho biết, liên quan đến khai thác khoáng sản nhóm IV, qua khảo sát thực tế tại địa phương cho thấy, các doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân kiến nghị rất nhiều về nội dung này.

Theo đại biểu, hiện nay nhu cầu về đất đắp rất lớn, để đảm bảo triển khai các công trình xây dựng, các dự án. Tại một số địa phương sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, dù các dự án có nhu cầu 4,2 đến 4,5 triệu m³ vật liệu đắp nền. Sau khi nghiên cứu tính toán xác định vị trí có thể khai thác được 1,5 triệu m³ nhưng thực tế chưa thể khai thác sử dụng, dẫn đến khó khăn trong giải ngân và triển khai thực hiện dự án.

Đại biểu đề nghị, Chính phủ rà soát đầy đủ các khó khăn, vướng mắc trên toàn quốc về vật liệu san lấp, đắp nền móng công trình; nghiên cứu quy định cụ thể về đất đắp ngay trong Dự thảo Luật sửa đổi lần này để khắc phục toàn diện, triệt để vướng mắc hiện nay.

“Hiện nay các tỉnh, các dự án rất trông chờ vào nguồn đất đắp này. Nếu như Dự án Luật này chưa đưa ra được các quy định để thực sự giải quyết vướng mắc này sẽ rất khó khăn. Luật cần phải có những quy định xuất phát từ thực tế ở các địa phương kiến nghị lên để tập trung giải quyết một cách căn cơ”-  đại biểu Ngọc nói.

Cùng quan tâm vấn đề này, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (TP. Cần Thơ) cho biết, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã rất nỗ lực để giải quyết tình trạng khan hiếm vật liệu cho các dự án trọng điểm (tức là khoáng sản nhóm III và nhóm IV). Do đó, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản lần này cần thiết phải giải quyết triệt để tình trạng khan hiếm vật liệu cho các dự án trọng điểm quốc gia.

Theo đại biểu, hiện nay, Dự thảo Luật đã đưa ra các cơ chế đặc thù đối với khoáng sản nhóm III, nhóm IV; tuy nhiên, cần phân tích rõ hơn việc áp dụng các cơ chế đặc thù này trên phạm vi cả nước về lâu dài có các tác động như nào đến quy hoạch của các tỉnh, thành phố; nghiên cứu có thêm cơ chế để kiểm soát nếu việc áp dụng này ảnh hưởng đến môi trường trên địa bàn.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cũng đề nghị cân nhắc việc tiếp tục cắt giảm quy trình giải quyết thủ tục hành chính đối với khoáng sản nhóm III là vật liệu xây dựng thông thường. “Có thể xem xét bỏ có phạm vi quy trình cấp phép thăm dò, công nhận trữ lượng khoáng sản nhóm III, những vật liệu đang khan hiếm mà cần cung cấp cho công trình quan trọng quốc gia” – đại biểu nói và cho rằng, nếu làm được như vậy thì có thể tiết kiệm được thời gian từ 6 tháng đến 1 năm để đưa được các vật liệu xây dựng vào phục vụ công trình dự án.

Thêm nữa, đại biểu phân tích, Luật sửa đổi một số điều của Luật Khoáng sản năm 2005 (tức cách đây 20 năm) khi ban hành đã có quy định khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trừ cát sỏi lòng sông với công suất khai thác không quá 5.000 mét khối/năm và thời gian khai thác kể cả thời gian gia hạn không quá 5 năm thì không bắt buộc phải tiến hành thăm dò.

“Sau 20 năm mà bây giờ mình vẫn dùng quy định này. Theo tôi, chắc chắn đây là nút thắt cuối cùng mà quan trọng trong quy trình thủ tục cấp phép để có thể giải quyết được việc khan hiếm vật liệu xây dựng như bây giờ. Nội dung này rất quan trọng” - đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu tiếp thu nội dung này.

Bên cạnh việc sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Địa chất và khoáng sản, đại biểu đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các Bộ có liên quan cần tiếp tục tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ triển khai đồng bộ các giải pháp khác nhau để có thể giải quyết triệt để tình trạng khan hiếm vật liệu cho các dự án trọng điểm trong thời gian qua.

Làm rõ cơ chế phân cấp và hậu kiểm

Qua thảo luận, các đại biểu cũng đánh giá cao việc Dự thảo Luật Địa chất và khoáng đã bổ sung nhiều quy định về phân cấp, phân quyền. Đơn cử như, việc giao thẩm quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhóm I tại khu vực phân tán, nhỏ lẻ và việc cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhóm II, III, IV (thay vì trước đây là Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho thấy sự phân cấp mạnh mẽ, cụ thể, phù hợp với việc vận hành chức năng nhiệm vụ thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị, đối với những khoáng sản nhóm I cần phải báo cáo rõ hơn về các điều kiện cần thiết (hồ sơ, cơ sở dữ liệu, thông tin...) để bảo đảm cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh thực hiện đầy đủ thẩm quyền được phân cấp này vì nhiều nội dung, thông tin trước đây do Bộ quản lý.

Bên cạnh đó, cần làm rõ, trong trường hợp việc cấp phép trước đây do Bộ quản lý nay chuyển về địa phương quản lý, nếu có phát sinh vướng mắc thì sẽ được xử lý như thế nào, cần có quy định chuyển tiếp hay không? Đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ các nội dung này và bổ sung các quy định cho phù hợp – đại biểu Tuấn Anh nêu.

Liên quan đến miễn, giảm thủ tục môi trường, đại biểu Cầm Hà Chung (Phú Thọ) đồng tình với quy định cho phép một số dự án khai thác khoáng sản làm vật liệu san lấp không phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường nhưng phải có phương án khai thác.

Đại biểu đề nghị quy định rõ ngưỡng kỹ thuật, quy mô, thời hạn, khối lượng, vị trí, khoảng cách đến khu dân cư và nguồn nước để tránh chồng chéo với Luật Bảo vệ môi trường. Đồng thời, phải ghi rõ cơ chế hậu kiểm: tần suất, nội dung, cơ quan chịu trách nhiệm, chế tài nếu vi phạm.

Chỉ khi có hậu kiểm nghiêm túc thì việc giảm tiền kiểm mới thực sự mang lại hiệu quả, vừa tạo thuận lợi, vừa giữ vững kỷ cương quản lý tài nguyên. 

Đại biểu Cầm Hà Chung

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) cũng nhận xét, Dự thảo Luật có nhiều quy định phân cấp cho địa phương nhưng "chưa quy định rõ cơ chế hậu kiểm, kiểm tra, giám sát". Điều này có thể dẫn đến tiềm ẩn rủi ro, thất thoát tài nguyên và ngân sách nhà nước.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Chu Hồi (TP. Hải Phòng) đề nghị, Luật phải quy định chặt chẽ hơn về thăm dò, đánh giá mỏ để tránh hiện tượng "tách một số thân quặng trong một mỏ lớn thành những mỏ khoáng sản nhỏ" nhằm “lách” quy định cấp phép.

Đ. KHOA